89. ඒ දිනවල බොහෝ ස්ථවිර (උපසම්පදා සිල් සුරකිමින් දසවස් ඉක්ම ගිය) භික්ෂූන් වහන්සේලා කොසඹෑ නුවර ඝෝෂිතාරාමයෙහි වැඩසිටියා. ඒ කාලයේදී ආයුෂ්මත් ඛේමක තෙරුන් රෝගීවෙලා, දුකට පත්වෙලා, බොහෝ සේ ගිලන් වෙලා බදරිකාරාමයෙහි වැඩසිටියා.
එතකොට ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා සවස් වරුවෙහි භාවනාවෙන් නැගිට ආයුෂ්මත් දාසක තෙරුන් ඇමතුවා. “ප්‍රිය ආයුෂ්මත් දාසකයෙනි, මෙහෙ එන්න. ඛේමක භික්ෂුව ඉන්න තැනට යන්න. ගිහින් ඛේමක භික්ෂුවට මේ විදිහට කියන්න. ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමකයෙනි, ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා ඔබෙන් මේ විදිහට ඇහුවා. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමක, දැන් ඔබට කොහොමද? ඉවසන්ට පුළුවන්ද? කොහොමද යැපෙන්නට පුළුවන්ද? කොහොමද ඔබේ දුක් වේදනා අඩු වීමක් තියෙනවාද? වැඩිවීමක් දකින්නට නෑ නේද?’ කියලා.”
“එසේ ය, ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි” කියලා ආයුෂ්මත් දාසක තෙරුන් ස්ථවිර භික්ෂූන් පිළිතුරු දීලා ඛේමක භික්ෂුව ඉන්න තැනට ගියා. ගිහින් ඛේමක භික්ෂුවට මේ විදිහට කිව්වා. “ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමකයෙනි, ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා ඔබෙන් මේ විදිහට ඇහුවා. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමක, දැන් ඔබට කොහොමද? ඉවසන්නට පුළුවන්ද? කොහොමද යැපෙන්නට පුළුවන්ද? කොහොමද ඔබේ දුක් වේදනා අඩුවීමක් තියෙනවාද? වැඩිවීමක් දකින්නට නෑ නේද?” කියලා.
“අනේ ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, මට ඉවසන්න අමාරුයි. යැපෙන්නත් අමාරුයි. මගේ දුක් වේදනා බොහෝ සෙයින්ම වැඩිවෙනවා. අඩුවීමක් නෑ. වැඩිවීමක් මිසක් අඩුවීමක් පෙනෙන්නෙ නෑ.”
එතකොට ආයුෂ්මත් දාසක භික්ෂුව ස්ථවිර භික්ෂූන් ඉන්න තැනට ගියා. ගිහින් ස්ථවිර භික්ෂූන්ට මෙහෙම කිව්වා. “ප්‍රිය ආයුෂ්මත්වරුනි, ඛේමක භික්ෂුව මෙහෙම කියනවා. ‘අනේ ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, මට ඉවසන්න අමාරුයි. යැපෙන්නත් අමාරුයි. මගේ දුක් වේදනා බොහෝ සෙයින්ම වැඩිවෙනවා. අඩුවීමක් නෑ. වැඩිවීමක් මිසක් අඩුවීමක් පෙනෙන්නෙ නෑ’ කියලා.”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් දාසකයෙනි, මෙහි එන්න. ඛේමක භික්ෂුව ඉන්න තැනට යන්න. ගිහින් ඛේමක භික්ෂුවට මේ විදිහට කියන්න. ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමකයෙනි, ස්ථවිර භික්ෂුන් වහන්සේලා ඔබෙන් මේ විදිහට ඇහුවා. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උපාදානස්කන්ධයන් පහක් වදාරල තියෙනවා. ඒ කියන්නේ රූප උපාදානස්කන්ධය, වේදනා උපාදානස්කන්ධය, සඤ්ඤා උපාදානස්කන්ධය, සංස්කාර උපාදානස්කන්ධය, විඤ්ඤාණ උපාදානස්කන්ධය යන පහයි. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමක, ඔබ මේ පංච උපාදානස්කන්ධයන්ගෙන් යම් කිසිවක් ආත්මය වශයෙන් හරි, ආත්මයට අයත් දෙයක් වශයෙන් හරි දකිනවාද?’ කියලා.”
“එසේ ය, ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි” කියලා ආයුෂ්මත් දාසක තෙරුන් ස්ථවිර භික්ෂූන් පිළිතුරු දීලා ඛේමක භික්ෂුව ඉන්න තැනට ගියා. ගිහින් ඛේමක භික්ෂුවට මේ විදිහට කිව්වා. “ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමකයෙනි, ස්ථවිර භික්ෂුන් වහන්සේලා ඔබෙන් මේ විදිහට ඇහුවා. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උපාදානස්කන්ධයන් පහක් වදාරල තියෙනවා. ඒ කියන්නේ රූප උපාදානස්කන්ධය, වේදනා උපාදානස්කන්ධය, සඤ්ඤා උපාදානස්කන්ධය, සංස්කාර උපාදානස්කන්ධය, විඤ්ඤාණ උපාදානස්කන්ධය යන පහයි. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමක, ඔබ මේ පංච උපාදානස්කන්ධයන්ගෙන් යම් කිසිවක් ආත්මය වශයෙන් හරි, ආත්මයට අයත් දෙයක් වශයෙන් හරි දකිනවාද? කියලා.”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උපාදානස්කන්ධයන් පහක් වදාරල තියෙනවා. ඒ කියන්නේ රූප උපාදානස්කන්ධය, වේදනා උපාදානස්කන්ධය, සඤ්ඤා උපාදානස්කන්ධය, සංස්කාර උපාදානස්කන්ධය, විඤ්ඤාණ උපාදානස්කන්ධය යන පහයි. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ඉදින් මං මේ පංච උපාදානස්කන්ධයන්ගෙන් යම් කිසිවක් ආත්මය වශයෙන් හරි, ආත්මයට අයත් දෙයක් වශයෙන් හරි දකින්නේ නෑ.”
එතකොට ආයුෂ්මත් දාසක භික්ෂුව ස්ථවිර භික්ෂූන් ඉන්න තැනට ගියා. ගිහින් ස්ථවිර භික්ෂූන්ට මෙහෙම කිව්වා. “ප්‍රිය ආයුෂ්මත්වරුනි, ඛේමක භික්ෂුව මෙහෙම කියනවා. ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උපාදානස්කන්ධයන් පහක් වදාරල තියෙනවා. ඒ කියන්නේ රූප උපාදානස්කන්ධය, වේදනා උපාදානස්කන්ධය, සඤ්ඤා උපාදානස්කන්ධය, සංස්කාර උපාදානස්කන්ධය, විඤ්ඤාණ උපාදානස්කන්ධය යන පහයි. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ඉදින් මං මේ පංච උපාදානස්කන්ධයන්ගෙන් යම් කිසිවක් ආත්මය වශයෙන් හරි, ආත්මයට අයත් දෙයක් වශයෙන් හරි දකින්නේ නෑ’ කියලා.”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් දාසකයෙනි, මෙහි එන්න. ඛේමක භික්ෂුව ඉන්න තැනට යන්න. ගිහින් ඛේමක භික්ෂුවට මේ විදිහට කියන්න. ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමකයෙනි, ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා ඔබෙන් මේ විදිහට ඇහුවා. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උපාදානස්කන්ධයන් පහක් වදාරල තියෙනවා. ඒ කියන්නේ රූප උපාදානස්කන්ධය, වේදනා උපාදානස්කන්ධය, සඤ්ඤා උපාදානස්කන්ධය, සංස්කාර උපාදානස්කන්ධය, විඤ්ඤාණ උපාදානස්කන්ධය යන පහයි. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමක, ඔබ මේ පංච උපාදානස්කන්ධයන්ගෙන් යම් කිසිවක් ආත්මය වශයෙන් හරි, ආත්මයට අයත් දෙයක් වශයෙන් හරි දකින්නේ නැත්නම්, ඒ කියන්නේ ආයුෂ්මත් ඛේමකයන් අරහත් වූ ක්ෂීණාශ්‍රවයන් වහන්සේ නමක් නෙව.”
“එසේ ය, ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි” කියලා ආයුෂ්මත් දාසක තෙරුන් ස්ථවිර භික්ෂූන් පිළිතුරු දීලා ඛේමක භික්ෂුව ඉන්න තැනට ගියා. ගිහින් ඛේමක භික්ෂුවට මේ විදිහට කිව්වා. “ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමකයෙනි, ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා ඔබෙන් මේ විදිහට ඇහුවා. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උපාදානස්කන්ධයන් පහක් වදාරල තියෙනවා. ඒ කියන්නේ, රූප උපාදානස්කන්ධය, වේදනා උපාදානස්කන්ධය, සඤ්ඤා උපාදානස්කන්ධය, සංස්කාර උපාදානස්කන්ධය, විඤ්ඤාණ උපාදානස්කන්ධය යන පහයි. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමක, ඔබ මේ පංච උපාදානස්කන්ධයන්ගෙන් යම් කිසිවක් ආත්මය වශයෙන් හරි, ආත්මයට අයත් දෙයක් වශයෙන් හරි දකින්නේ නැත්නම්, ඒ කියන්නේ ආයුෂ්මත් ඛේමකයන් අරහත් වූ ක්ෂීණාශ්‍රවයන් වහන්සේ නමක් නෙව’ කියලා.”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උපාදානස්කන්ධයන් පහක් වදාරල තියෙනවා. ඒ කියන්නේ රූප උපාදානස්කන්ධය, වේදනා උපාදානස්කන්ධය, සඤ්ඤා උපාදානස්කන්ධය, සංස්කාර උපාදානස්කන්ධය, විඤ්ඤාණ උපාදානස්කන්ධය යන පහයි. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ඉදින් මං මේ පංච උපාදානස්කන්ධයන්ගෙන් යම් කිසිවක් ආත්මය වශයෙන් හරි, ආත්මයට අයත් දෙයක් වශයෙන් හරි දකින්නේ නෑ තමයි. නමුත් මං අරහත් වූ ක්ෂීණාශ්‍රවයන් වහන්සේ නමක් නොවේ. එහෙම වුණත් මට ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, මේ පංච උපාදානස්කන්ධයන් පිළිබඳව ‘මම වෙමි’යි යන කරුණ ගැන අවබෝධයක් තියෙනවා. ඒ නිසා ‘මේ මම වෙමි’යි කියල දෙයක් මං මේ තුළ දකින්නේ නෑ.”
එතකොට ආයුෂ්මත් දාසක භික්ෂුව ස්ථවිර භික්ෂූන් ඉන්න තැනට ගියා. ගිහින් ස්ථවිර භික්ෂූන්ට මෙහෙම කිව්වා. “ප්‍රිය ආයුෂ්මත්වරුනි, ඛේමක භික්ෂුව මෙහෙම කියනවා. ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උපාදානස්කන්ධයන් පහක් වදාරල තියෙනවා. ඒ කියන්නේ රූප උපාදානස්කන්ධය, වේදනා උපාදානස්කන්ධය, සඤ්ඤා උපාදානස්කන්ධය, සංස්කාර උපාදානස්කන්ධය, විඤ්ඤාණ උපාදානස්කන්ධය යන පහයි. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ඉදින් මං මේ පංච උපාදානස්කන්ධයන්ගෙන් යම් කිසිවක් ආත්මය වශයෙන් හරි, ආත්මයට අයත් දෙයක් වශයෙන් හරි දකින්නේ නෑ තමයි. නමුත් මං අරහත් වූ ක්ෂීණාශ්‍රවයන් වහන්සේ නමක් නොවේ. එහෙම වුණත් මට ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, මේ පංච උපාදානස්කන්ධයන් පිළිබඳව ‘මම වෙමි’යි යන කරුණ ගැන අවබෝධයක් තියෙනවා. ඒ නිසා ‘මේ මම වෙමි’යි කියල දෙයක් මං මේ තුළ දකින්නේ නෑ” කියලා.
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත් දාසකයෙනි, මෙහි එන්න. ඛේමක භික්ෂුව ඉන්න තැනට යන්න. ගිහින් ඛේමක භික්ෂුවට මේ විදිහට කියන්න. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමකයෙනි, ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා ඔබෙන් මේ විදිහට ඇහුවා. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමක, යම් දෙයකට ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වා නෙව. ඒ ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වෙ මොකේටද? ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ රූපයටද? ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ රූපයෙන් බැහැර වූ දෙයකටද? ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ වේදනාවටද? …. (පෙ) …. සඤ්ඤාවටද? …. (පෙ) …. සංස්කාරවලටද? …. (පෙ) …. ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ විඤ්ඤාණයටද? ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ විඤ්ඤාණයෙන් බැහැර වූ දෙයකටද? යම් දෙයකට ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වා නෙව. ඒ ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ මොකේටද?”
“එසේ ය, ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි” කියලා ආයුෂ්මත් දාසක තෙරුන් ස්ථවිර භික්ෂූන්ට පිළිතුරු දීලා ඛේමක භික්ෂුව ඉන්න තැනට ගියා. ගිහින් ඛේමක භික්ෂුවට මේ විදිහට කිව්වා. “ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමකයෙනි, ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා ඔබෙන් මේ විදිහට ඇහුවා. ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමක, යම් දෙයකට ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වා නෙව. ඒ ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වෙ මොකේටද? ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ රූපයටද? ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ රූපයෙන් බැහැර වූ දෙයකටද? ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ වේදනාවටද? …. (පෙ) …. සඤ්ඤාවටද? …. (පෙ) …. සංස්කාරවලටද? …. (පෙ) …. ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ විඤ්ඤාණයටද? ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ විඤ්ඤාණයෙන් බැහැර වූ දෙයකටද? යම් දෙයකට ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වා නෙව. ඒ ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ මොකේටද?” කියලා.
“කමක් නෑ ප්‍රිය ආයුෂ්මත් දාසකය, මොකක්ද මේ දිගින් දිගට ඇවිදීම? ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔය හැරමිටිය අරගෙන එන්න. ස්ථවිර භික්ෂූන් ඉන්න තැනට මම ම යන්නම්කො.”
ඉතින් ආයුෂ්මත් ඛේමක තෙරුන් හැරමිටි ගගහා ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා ඉන්න තැනට පැමිණියා. පැමිණිලා ස්ථවිර භික්ෂූන් සමග සතුටු වුණා. සතුටු විය යුතු පිළිසඳර කථාබහ අවසන් කරලා එකත්පස්ව වාඩිවුණා. එකත්පස්ව වාඩිවුණ ආයුෂ්මත් ඛේමක තෙරුන්ට ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා මෙහෙම කිව්වා. “ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමක, යම් දෙයකට ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වා නෙව. ඒ ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වෙ මොකේටද? ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ රූපයටද? ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ රූපයෙන් බැහැර වූ දෙයකටද? ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ වේදනාවටද? …. (පෙ) …. සඤ්ඤාවටද? …. (පෙ) …. සංස්කාරවලටද? …. (පෙ) …. ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ විඤ්ඤාණයටද? ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ විඤ්ඤාණයෙන් බැහැර වූ දෙයකටද? යම් දෙයකට ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වා නෙව. ඒ ‘මම වෙමි’යි කියලා කිව්වේ මොකේටද?”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත්වරුනි, මං රූපය ‘මම වෙමි’යි කියල කියන්නේ නෑ. රූපයෙන් බැහැර වූ දෙයක් ‘මම වෙමි’යි කියල කියන්නේත් නෑ. වේදනාව ‘මම වෙමි’යි කියල කියන්නේ නෑ. වේදනාවෙන් බැහැර වූ දෙයක් ‘මම වෙමි’යි කියල කියන්නේත් නෑ …. (පෙ) …. සඤ්ඤාව …. (පෙ) …. සංස්කාර ‘මම වෙමි’යි කියල කියන්නේ නෑ. සංස්කාරවලින් බැහැර වූ දෙයක් ‘මම වෙමි’යි කියල කියන්නේත් නෑ. විඤ්ඤාණය ‘මම වෙමි’යි කියල කියන්නේ නෑ. විඤ්ඤාණයෙන් බැහැර වූ දෙයක් ‘මම වෙමි’යි කියල කියන්නේත් නෑ. නමුත් ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, මට මේ පංච උපාදානස්කන්ධය පිළිබඳව ‘මම වෙමි’යි යන කරුණ ගැන අවබෝධයක් තියෙනවා. ඒ නිසා ‘මේ මම වෙමි’යි කියල දෙයක් මං මේ තුළ දකින්නෙ නෑ.
ප්‍රිය ආයුෂ්මත්වරුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. මහනෙල් මලක වේවා, රතු නෙළුමක වේවා, සුදු නෙළුමක වේවා, යම්කිසි සුවඳක් තියෙනවා නෙ. ඒ ගැන කෙනෙක් මෙහෙම කිව්වොත් ඔය තියෙන්නේ පෙතිවල සුවඳයි කියල හරි, ඔය තියෙන්නේ පැහැයේ සුවඳයි කියලා හරි, ඔය තියෙන්නේ රේණුවල සුවඳයි කියල හරි කිව්වොත් එයා හරි දේ කිව්වා වෙනවාද?” “ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, මෙය නොවේ ම යි.”
“එහෙම නම් ප්‍රිය ආයුෂ්මත්වරුනි, කොහොම කිව්වොත් ද හරි දේ කියනවා වෙන්නේ?”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔය තියෙන්නේ මලේ සුවඳයි කියල කිව්වොත් තමයි හරි දේ කියනවා වෙන්නේ.”
“ප්‍රිය ආයුෂ්මත්වරුනි, ඔන්න ඔය විදිහම යි. රූපය ‘මම වෙමි’යි කියල කියන්නෙත් නෑ. රූපයෙන් බැහැර වූ දෙයක් ‘මම වෙමි’යි කියල කියන්නෙත් නෑ. වේදනාව …. (පෙ) …. සඤ්ඤාව …. (පෙ) …. සංස්කාර …. (පෙ) …. විඤ්ඤාණය ‘මම වෙමි’යි කියල කියන්නෙත් නෑ. විඤ්ඤාණයෙන් බැහැර වූ දෙයක් ‘මම වෙමි’යි කියල කියන්නෙත් නෑ. නමුත් ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, මට මේ පංච උපාදානස්කන්ධය පිළිබඳව ‘මම වෙමි’යි යන කරුණ ගැන අවබෝධයක් තියෙනවා. ඒ නිසා ‘මේ මම වෙමි’යි කියල දෙයක් මං මේ තුළ දකින්නෙ නෑ.
ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකු හට ඕරම්භාගීය සංයෝජන පහ ප්‍රහාණය වෙලා තිබෙන නමුත්, ඔහුට ඔය පංච උපාදානස්කන්ධය පිළිබඳව ම ‘මම වෙමි’යි කියල යාන්තමින් පවතින මාන්නයක් තියෙනවා නම්, ‘මම වෙමි’යි කියල යාන්තමින් පවතින කැමැත්තක් තියෙනවා නම්, ඒ යාන්තමින් පවතින අභ්‍යන්තර කෙලෙස් මුලින් උපුටා දමලා නෑ. එතකොට ඔහු කරන්නේ තව දුරටත් පංච උපාදානස්කන්ධය පිළිබඳව ම ඇතිවීම, නැතිවීම දකිමින් වාසය කරන එකයි. ‘මෙයයි රූපය, මෙයයි රූපයේ හටගැනීම, මෙයයි රූපයේ නැති වී යෑම, මෙයයි වේදනාව …. (පෙ) …. මෙයයි සඤ්ඤාව …. (පෙ) …. මෙයයි සංස්කාර …. (පෙ) …. මෙයයි විඤ්ඤාණය, මෙයයි විඤ්ඤාණයේ හටගැනීම, මෙයයි විඤ්ඤාණයේ නැති වී යෑම’ කියලා. ඉතින් මේ පංච උපාදානස්කන්ධය පිළිබඳව ම ඇතිවීම, නැතිවීම දකිමින් වාසය කරන ඔහුට පංච උපාදානස්කන්ධය පිළිබඳව ම ‘මම වෙමි’යි කියල යාන්තමින් පවතින යම් මාන්නයක් තියෙනවා නම්, ‘මම වෙමි’යි කියල යාන්තමින් පවතින යම් කැමැත්තක් තියෙනවා නම්, ඒ යාන්තමින් පවතින මුලින් උපුටා නොදැමූ අභ්‍යන්තර කෙලෙස් තියෙනවා නම් අන්න එයත් මුළුමණින් ම ප්‍රහාණය වෙලා යනවා.
ප්‍රිය ආයුෂ්මත්වරුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. කිලුටු වෙච්ච ජරාව තැවරුණු වස්ත්‍රයක් තියෙනවා. ඒ වස්ත්‍රයේ අයිතිකාරයා ඒක රෙදි අපුල්ලන්නෙකුට දෙනවා. ඉතින් ඒ රෙදි අපුල්ලන්නා අර වස්ත්‍රය අළු තිබෙන වතුරේ හරි, කර දියේ හරි, ගොම වතුරේ හරි හොඳට අපුල්ලලා පිරිසිදු වතුරෙන් සෝදනවා. එතකොට ඒ වස්ත්‍රය හොඳට පිරිසිදු වුණත්, බැබලුනත්, ඒ වස්ත්‍රයේ යාන්තමින් හරි අළු ගඳ තියෙනවා. කර ගඳ තියෙනවා. ගොම ගඳ තියෙනවා. ඒක මුළුමණින් නැතිවෙලා නෑ. රෙදි අපුල්ලන්නා ඒ වස්ත්‍රය තමයි අයිතිකාරයන්ට දෙන්නේ. එතකොට වස්ත්‍රය අයිති උදවිය සුවඳ කවන ලද කරඬුවක අර වස්ත්‍රය තැන්පත් කරනවා. ඉතින් ඒ වස්ත්‍රය යාන්තමින් හරි අළු ගඳක් තිබුණා නම්, කර ගඳක් තිබුණා නම්, ගොම ගඳක් තිබුණා නම් මුළුමණින් ම නැතිවෙලා තිබූ ඒ ගඳ සම්පූර්ණයෙන්ම නැතිවෙලා යනවා.
ඔන්න ඔය විදිහම යි ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකු හට ඕරම්භාගීය සංයෝජන පහ ප්‍රහාණය වෙලා තිබෙන නමුත්, ඔහුට ඔය පංච උපාදානස්කන්ධය පිළිබඳව ම ‘මම වෙමි’යි කියල යාන්තමින් පවතින මාන්නයක් තියෙනවා නම් ‘මම වෙමි’යි කියල යාන්තමින් පවතින කැමැත්තක් තියෙනවා නම් ඒ යාන්තමින් පවතින අභ්‍යන්තර කෙලෙස් මුලින් උපුටා දමලා නෑ. එතකොට ඔහු කරන්නේ තවදුරටත් පංච උපාදානස්කන්ධය පිළිබඳව ම ඇතිවීම, නැතිවීම දකිමින් වාසය කරන එකයි. ‘මෙයයි රූපය, මෙයයි රූපයේ හටගැනීම, මෙයයි රූපයේ නැති වී යෑම, මෙයයි වේදනාව …. (පෙ) …. මෙයයි සඤ්ඤාව …. (පෙ) …. මෙයයි සංස්කාර …. (පෙ) …. මෙයයි විඤ්ඤාණය, මෙයයි විඤ්ඤාණයේ හටගැනීම, මෙයයි විඤ්ඤාණයේ නැති වී යෑම’ කියලා. ඉතින් මේ පංච උපාදානස්කන්ධය පිළිබඳව ම ඇතිවීම, නැතිවීම දකිමින් වාසය කරන ඔහුට පංච උපාදානස්කන්ධය පිළිබඳව ම ‘මම වෙමි’යි කියල යාන්තමින් පවතින යම් මාන්නයක් තියෙනවා නම්, ‘මම වෙමි’යි කියල යාන්තමින් පවතින යම් කැමැත්තක් තියෙනවා නම්, ඒ යාන්තමින් පවතින මුලින් උපුටා නොදැමූ අභ්‍යන්තර කෙලෙස් තියෙනවා නම් අන්න එයත් මුළුමණින්ම ප්‍රහාණය වෙලා යනවා.”
ඒ විදිහට පැවසුවාට පස්සේ ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා ආයුෂ්මත් ඛේමක තෙරුන්ට මෙහෙම කිව්වා. “අනේ අපි ප්‍රිය ආයුෂ්මත් ඛේමකයන්ව වෙහෙසට පත්කරවන අදහසින් කරුණු ඇහුවා නොවේ. නමුත් ආයුෂ්මත් ඛේමකයන් ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ බුදු සසුන විස්තර වශයෙන් පවසන්නටත්, දේශනා කරන්නටත්, පණවන්නටත්, පිහිටුවන්නටත්, විවරණය කරන්නටත්, බෙදා විග්‍රහ කරන්නටත්, ඉස්මතු කොට පෙන්වන්නටත් දක්ෂයි. ආයුෂ්මත් ඛේමකයන් විසින් ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ මේ ශාසනයයි ඔය විස්තර වශයේ පැවසුවේ, දේශනා කළේ, පැණෙව්වේ, පිහිටෙව්වේ, විවරණය කළේ, බෙදා විග්‍රහ කළේ, ඉස්මතු කොට පෙන්වා දුන්නේ.”
ආයුෂ්මත් ඛේමකයන් වහන්සේ මෙය වදාළා. ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා ගොඩාක් සතුටු වුණා. ආයුෂ්මත් ඛේමකයන් වදාළ ධර්මය සතුටින් පිළිගත්තා.
මේ ගාථා රහිත දේශනය වදාරණ කල්හී සැට නමක් පමණ වූ ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලාගේත්, ආයුෂ්මත් ඛේමකයන්ගේත් සිත් උපාදාන රහිතව ආශ්‍රවයන්ගෙන් නිදහස් වෙලා ගියා. (අරහත්වයට පත්වුණා.)
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
ඛේමක සූත්‍රය නිමා විය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/sn3_1-2-4-7/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M