මා හට අසන්නට ලැබුනේ මේ විදිහටයි. ඒ දිනවල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩ සිටියේ විශාලා මහනුවර මහාවනයේ කූටාගාර ශාලාවේ.
ඒ දිනවලම කොසොල් රට වාසී රාජ්‍යතාන්ත්‍රික බොහෝ බ්‍රාහ්මණයන්ද, මගධ රට වාසී රාජ්‍යතාන්ත්‍රික බොහෝ බ්‍රාහ්මණයන්ද, කිසියම් කටයුත්තක් පිණිස විශාලා මහනුවරට ඇවිත් වාසය කළා. ඒ කොසොල් රටවැසි බ්‍රාහ්මණ දූතයන්ටත්, මගධ රට වැසි බ්‍රාහ්මණ දූතයන්ටත් මෙය අසන්නට ලැබුනා. “අන්න ශාක්‍ය පුත්‍ර වූ, ශාක්‍ය කුලයෙන් නික්මී පැවිදි වූ ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ විශාලා මහනුවර කූටාගාර ශාලාවේ වැඩඉන්නවා. ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ ගැන මෙවැනි වූ කළ්‍යාණ කීර්ති ඝෝෂාවක් පැතිර ගොසින් තියෙනවා. ‘ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ මේ කරුණින් අරහත් වන සේක! සම්මාසම්බුද්ධ වන සේක! විජ්ජාචරණසම්පන්න වන සේක! සුගත වන සේක! ලෝකවිදූ වන සේක! අනුත්තර පුරිසදම්මසාරථි වන සේක! සත්ථා දේවමනුස්සානං වන සේක! බුද්ධ වන සේක! භගවා වන සේක!’ උන්වහන්සේ දෙවියන් සහිත වූ, මරුන් සහිත වූ, බඹුන් සහිත වූ, ශ්‍රමණ බමුණන් සහිත වූ දෙව්මිනිස් ප්‍රජාවෙන් යුතු මේ ලෝකය තමා විසින් උපදවා ගත් විශිෂ්ට ඤාණයෙන් සාක්ෂාත් කරලා ලෝකයට කියා දෙනවා. උන්වහන්සේ දහම් දෙසනවා. ආරම්භය කළ්‍යාණ වූත්, මැද කළ්‍යාණ වූත්, අවසානය කළ්‍යාණ වූත්, අර්ථ සහිත වූත්, පැහැදිලි ප්‍රකාශනවලින් යුතු වූත්, මුළුමණින්ම පිරිපුන් පිරිසිදු බඹසර ප්‍රකාශ කරනවා. එබඳු වූ රහතුන් දැකගන්නට ලැබීම කොතරම් යහපත් දෙයක්ද” කියලා.
ඉතින් ඒ කොසොල් රට වැසි බ්‍රාහ්මණ දූතයනුත්, මගධ රට වැසි බ්‍රාහ්මණ දූතයනුත් මහවනයේ කූටාගාර ශාලාව වෙත පැමිණුනා. ඒ කාලයේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ උපස්ථායක වශයෙන් සිටියේ ආයුෂ්මත් නාගිත තෙරුන්. ඉතින් ඒ කොසොල් රට වැසි බ්‍රාහ්මණ දූතයනුත්, මගධ රට වැසි බ්‍රාහ්මණ දූතයනුත් ආයුෂ්මත් නාගිත තෙරුන් වෙත පැමිණුනා. පැමිණිලා ආයුෂ්මත් නාගිත තෙරුන්ට මෙහෙම කිව්වා. “භවත් නාගිතයෙනි, දැන් ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ වැඩඉන්නේ කොහේද? අපි ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේව බැහැදකින්නට කැමැතියි.”
“ආයුෂ්මතුනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේව බැහැදකින්නට මේ කාලය නොවේ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැන් භාවනාවෙනුයි වැඩසිටින්නේ.”
එතකොට ඒ කොසොල් රට වැසි බ්‍රාහ්මණ දූතයනුත්, මගධ රට වැසි බ්‍රාහ්මණ දූතයනුත් “අපි ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේව බැහැදැකලමයි යන්නේ” කියලා එතැනම එකත්පස්ව වාඩිවුනා.
ඔට්ඨද්ධ ලිච්ඡවිත් මහත් ලිච්ඡවි පිරිසක් සමඟ මහාවනයේ කූටාගාර ශාලාවට ගොස් ආයුෂ්මත් නාගිත තෙරුන් වෙත පැමිණුනා. පැමිණිලා ආයුෂ්මත් නාගිත තෙරුන්ට ආදරයෙන් වන්දනා කොට එකත්පස්ව සිටගත්තා. එකත්පස්ව සිටි ඔට්ඨද්ධ ලිච්ඡවිතුමාද ආයුෂ්මත් නාගිත තෙරුන්ට මෙහෙම කිව්වා. “භවත් නාගිතයෙනි, දැන් ඒ භාග්‍යවත් අරහත් සම්මා සම්බුදුරාජාණන් වහන්සේ වැඩ ඉන්නේ කොහේද? අපි ඒ භාග්‍යවත් අරහත් සම්මා සම්බුදුරාජාණන් වහන්සේව බැහැදකින්නට කැමැතියි.”
“පින්වත් මහාලි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේව බැහැදකින්නට මේ කාලය නොවේ. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැන් භාවනාවෙනුයි වැඩසිටින්නේ.” එතකොට ඔට්ඨද්ධ ලිච්ඡවිතුමා ද “අපි ඒ භාග්‍යවත් අරහත් සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ බැහැදැකලමයි යන්නේ” කියලා එතැනම එකත්පස්ව වාඩිවුනා.
එතකොට සීහ සාමණේරයන් ආයුෂ්මත් නාගිත තෙරුන් වෙත එළඹුනා. එළඹ ආයුෂ්මත් නාගිත තෙරුන්ට වන්දනා කොට එකත්පස්ව සිටගත්තා. එකත්පස්ව සිටගත් සීහ සාමණේරයන් ආයුෂ්මත් නාගිත තෙරුන්ට මෙහෙම කිව්වා. “ස්වාමීනී, කාශ්‍යපයන් වහන්ස, කොසොල්රට වැසි බොහෝ බ්‍රාහ්මණ දූතයිනුත්, මගධරට වැසි බොහෝ බ්‍රාහ්මණ දූතයිනුත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේව බැහැදකින්නට මෙහි ඇවිත් ඉන්නවා. ඒ වගේම ඔට්ඨද්ධ ලිච්ඡවිතුමාත් මහත් ලිච්ඡවි පිරිසක් සමඟ භාග්‍යවතුන් වහන්සේව බැහැදකින්නට මෙහි ඇවිත් ඉන්නවා. ඉතින් ස්වාමීනී කාශ්‍යපයන් වහන්ස, ඒ පිරිසට භාග්‍යවතුන් වහන්සේව බැහැදකින්නට ලැබුනොත් ඉතා හොඳයි.”
“එසේ වී නම් සීහ, ඔබම භාග්‍යවතුන් වහන්සේට දැනුම් දෙන්න.”
“එසේය, ස්වාමීනී” කියලා සීහ සාමණේරයන් ආයුෂ්මත් නාගිත තෙරුන් හට පිළිතුරු දී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණිලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වන්දනා කොට එකත්පස්ව සිට ගත්තා. එකත්පස්ව සිටි සීහ සාමණේරයන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙකරුණ සැළ කළා. “ස්වාමීනී, කොසොල්රට වැසි බොහෝ බ්‍රාහ්මණ දූතයිනුත්, මගධරට වැසි බොහෝ බ්‍රාහ්මණ දූතයිනුත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේව බැහැදකින්නට මෙහි ඇවිත් ඉන්නවා. ඒ වගේම ඔට්ඨද්ධ ලිච්ඡවිතුමාත් මහත් ලිච්ඡවි පිරිසක් සමඟ භාග්‍යවතුන් වහන්සේව බැහැදකින්නට මෙහි ඇවිත් ඉන්නවා. ඉතින් ස්වාමීනී, ඒ පිරිසට භාග්‍යවතුන් වහන්සේව බැහැදකින්නට ලැබුනොත් ඉතා හොඳයි.”
“එහෙම නම් සීහයෙනි, විහාරය ඉදිරිපස සෙවණෙහි ආසනයක් පණවන්න.”
“එසේය ස්වාමීනී” කියලා සීහ සාමණේරයන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරු දී විහාරය ඉදිරිපස සෙවණෙහි ආසනයක් පැණෙව්වා. එතකොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කුටියෙන් නික්ම කුටිය ඉදිරිපස සෙවණෙහි පණවන ලද අසුනෙහි වැඩසිටියා.
එතකොට කොසොල් රට වැසි බ්‍රාහ්මණ දූතයිනුත්, මගධ රට වැසි බ්‍රාහ්මණ දූතයිනුත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණුනා. පැමිණිලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමඟ සතුටු වුනා. සතුටු විය යුතු පිළිසඳර කතාබහේ යෙදිලා එකත්පස්ව වාඩිවුනා. ඔට්ඨද්ධ ලිච්ඡවිතුමාද මහත් වූ ලිච්ඡවි පිරිස සමඟ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණුනා. පැමිණිලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කොට එකත්පස්ව වාඩිවුනා. එකත්පස්ව වාඩිවුන ඔට්ඨද්ධ ලිච්ඡවි තුමා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙකරුණ පැවසුවා.
ස්වාමීනී, ඊයේ දවසෙත් ඊට කලින් දවස්වලත් සුනක්ඛත්ත ලිච්ඡවි පුත්‍රයා මා වෙත ආවා. ඇවිදින් මට මේ කරුණ කීවා. “මහාලි, දන්නවාද? මං භාග්‍යවතුන් වහන්සේව ඇසුරු කරමින් තුන් අවුරුද්දකට වැඩි නැති කාලයක් වාසය කළා. ඒ කාලෙදී මං කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දැක්කා. නමුත් මං කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්ද නම් ඇසුවේ නෑ” කියලා. ඉතින් ස්වාමීනී, සුනක්ඛත්ත ලිච්ඡවි පුත්‍රයා කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් තිබෙන්නා වූම දිව්‍ය ශබ්දයන්ද ඇසුවේ නැත්තේ? එහෙම නැත්නම් නැත්තා වූම දිව්‍ය ශබ්දයන්ද?
“පින්වත් මහාලි, සුනක්ඛත්ත ලිච්ඡවි පුත්‍රයා කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් තිබෙන්නා වූම දිව්‍ය ශබ්දයන් තමයි ඇසුවේ නැත්තේ. එහෙම නැතිව දිව්‍ය ශබ්දයන් නැතිකමට නොවේ.”
“ස්වාමීනී, එහෙම නම් සුනක්ඛත්ත ලිච්ඡවි පුත්‍රයා ඇසුවේ නැත්තේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් තිබෙන්නා වූම දිව්‍ය ශබ්ද නම්, ඒ වගේම නොතිබෙන්නා වූ දිව්‍ය ශබ්ද නොවේ නම් එයට හේතුව කුමක්ද? ප්‍රත්‍ය කුමක්ද?”
“පින්වත් මහාලි, මෙහිලා භික්ෂුව පෙරදිග දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍යමය රූප දැකීම පිණිස පමණක් යොමු කොට වඩපු සමාධියක් තියෙනවා. නමුත් කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්දයන් ඇසීම පිණිස එහෙම සමාධියක් වඩලා නෑ. එතකොට ඔහු පෙරදිග දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දැකීම පිණිස පමණක් සමාධිය වඩලා තියෙන විට පෙරදිග දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්දයන් ඇසීම පිණිස සමාධිය වඩලා නැති කොට කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දකිනවා. නමුත් කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්ද අසන්නේ නෑ. ඒකට හේතුව කුමක්ද? පින්වත් මහාලි, භික්ෂුව පෙරදිග දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දැකීම පිණිස පමණක් සමාධිය වඩලා තියෙද්දී කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්ද ඇසීමට සමාධිය වඩලා නොතිබෙන කොට එහෙම තමයි.
තවදුරටත් කියනවා නම් පින්වත් මහාලි, භික්ෂුව දකුණු දිශාවේ ….(පෙ)…. බටහිර දිශාවේ ….(පෙ)…. උතුරු දිශාවේ ….(පෙ)…. උඩ යට හරහට දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍යමය රූප දැකීම පිණිස පමණක් යොමු කොට වඩපු සමාධියක් තියෙනවා. නමුත් කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්දයන් ඇසීම පිණිස එහෙම සමාධියක් වඩලා නෑ. එතකොට ඔහු කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දැකීම පිණිස පමණක් උඩ යට හරහට සමාධිය වඩලා තියෙන විට කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්දයන් ඇසීම පිණිස සමාධිය වඩලා නැති කොට උඩ යට හරහට කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දකිනවා. නමුත් කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්ද අසන්නේ නෑ. ඒකට හේතුව කුමක්ද? පින්වත් මහාලි, භික්ෂුව දකුණු දිශාවේ ….(පෙ)…. උඩ යට හරහට කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දැකීම පිණිස පමණක් සමාධිය වඩලා තියෙද්දී කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්ද ඇසීමට සමාධිය වඩලා නොතිබෙන කොට එහෙම තමයි.
තවදුරටත් කියනවා නම් පින්වත් මහාලි, මෙහිලා භික්ෂුව පෙරදිග දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍යමය ශබ්ද ඇසීම පිණිස පමණක් යොමුකොට වඩපු සමාධියක් තියෙනවා. නමුත් කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දැකීම පිණිස එහෙම සමාධියක් වඩලා නෑ. එතකොට ඔහු පෙරදිග දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්ද ඇසීම පිණිස පෙරදිග දිශාවට පමණක් සමාධිය වඩලා තියෙන විට කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දැකීම පිණිස සමාධිය වඩලා නැති කොට පෙරදිග දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්ද පමණක් අසනවා. නමුත් කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දකින්නේ නෑ. ඒකට හේතුව කුමක්ද? පින්වත් මහාලි, භික්ෂුව පෙරදිග දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්ද ඇසීම පිණිස පමණක් සමාධිය වඩලා තියෙද්දී කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දැකීමට සමාධිය වඩලා නොතිබෙන කොට එහෙම තමයි.
තවදුරටත් කියනවා නම් පින්වත් මහාලි, භික්ෂුව දකුණු දිශාවේ …..(පෙ)…. බටහිර දිශාවේ ….(පෙ)…. උතුරු දිශාවේ ….(පෙ)…. උඩ යට හරහට දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍යමය ශබ්ද ඇසීම පිණිස පමණක් යොමුකොට වඩපු සමාධියක් තියෙනවා. නමුත් කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දැකීම පිණිස එහෙම සමාධියක් වඩලා නෑ. එතකොට ඔහු කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්ද ඇසීම පිණිස පමණක් උඩ යට හරහට සමාධිය වඩලා තියෙන විට කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දැකීම පිණිස සමාධිය වඩලා නැති කොට උඩ යට හරහට කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්ද අසනවා. නමුත් කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දකින්නේ නෑ. ඒකට හේතුව කුමක්ද? පින්වත් මහාලි, භික්ෂුව දකුණු දිශාවේ ….(පෙ)…. උඩ යට හරහට කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය ශබ්ද ඇසීම පිණිස පමණක් සමාධිය වඩලා තියෙද්දී කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය රූප දැකීමට සමාධිය වඩලා නොතිබෙන කොට එහෙම තමයි.
පින්වත් මහාලි, මෙහිලා භික්ෂුව පෙරදිග දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ රූපයන් දැකීම පිණිසත්, කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ ශබ්ද ඇසීම පිණිසත් යන දෙපැත්තටම යොමු කරන ලද සමාධියක් වඩලා තියෙනවා. එතකොට ඔහු පෙරදිග දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ රූපයන් දැකීම පිණිස වගේම, කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ ශබ්ද ඇසීම පිණිසත් යන ඒ දෙයංශයටම යොමුකොට සමාධිය වඩන ලද හෙයින් පෙරදිග දිශාවේත්, කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ රූපයන් දකිනවා. කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ ශබ්දත් අසනවා. ඒකට හේතුව කුමක්ද? පින්වත් මහාලි, භික්ෂුව පෙරදිග දිශාවේ කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ රූප දැකීම පිණිසත්, කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ ඇසීම පිණිසත් යන දෙයංශයටම යොමුකොට වඩන ලද සමාධියක් ඇති විට එහෙම තමයි.
තවදුරටත් කියනවා නම් පින්වත් මහාලි, දකුණු දිශාවේ ….(පෙ)…. බටහිර දිශාවේ ….(පෙ)…. උතුරු දිශාවේ ….(පෙ)…. උඩ යට හරහට කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ රූපයන් දැකීම පිණිසත්, කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ ශබ්ද ඇසීම පිණිසත් යන දෙපැත්තටම යොමු කරන ලද සමාධියක් වඩලා තියෙනවා. එතකොට ඔහු දකුණු දිශාවේ ….(පෙ)…. උඩ යට හරහට කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ රූපයන් දැකීම පිණිස වගේම, කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ ශබ්ද ඇසීම පිණිසත් යන ඒ දෙයංශයටම යොමුකොට සමාධිය වඩන ලද හෙයින් උඩ යට හරහට කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ රූපයන් දකිනවා. කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ ශබ්දත් අසනවා. ඒකට හේතුව කුමක්ද? පින්වත් මහාලි, භික්ෂුව උඩ යට හරහට කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ රූප දැකීම පිණිසත්, කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් දිව්‍ය වූ ඇසීම පිණිසත් යන දෙයංශයටම යොමුකොට වඩන ලද සමාධියක් ඇති විට එහෙම තමයි.
පින්වත් මහාලි, සුනක්ඛත්ත ලිච්ඡවි පුත්‍රයා කැමැත්ත ඇති කරවන්නා වූ, සිත් අලවන්නා වූ, ප්‍රිය මනාප වූත් නොතිබෙන්නා වූ නොව තිබෙන්නා වූම දිව්‍ය ශබ්දයන් ඇසුවේ නැත්තේ නම් එයට හේතුව මෙයයි. ප්‍රත්‍යය මෙයයි.”
“ස්වාමීනී, භික්ෂූන් වහන්සේලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත බ්‍රහ්මචාරීව වාසය කරන්නේ ඔය සමාධි භාවනාවන් සාක්ෂාත් කිරීම පිණිස කියලයි මට හිතෙන්නේ.”
“නැත, පින්වත් මහාලි, ඔය සමාධි භාවනාවන් සාක්ෂාත් කිරීම පිණිස භික්ෂූන් වහන්සේලා මා වෙත බඹසර හැසිරෙන්නේ නෑ. පින්වත් මහාලි, එයට වඩා උත්තරීතර වූත්, ප්‍රණීතතර වූත්, අන්‍ය වූ ධර්මයන් සාක්ෂාත් කිරීම පිණිසයි මා වෙත භික්ෂූන් වහන්සේලා බඹසර රකින්නේ.”
“ස්වාමීනි, ඒ යම් දෙයක් සාක්ෂාත් කිරීම පිණිස භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කෙරෙහි භික්ෂූන් වහන්සේලා බඹසර රකිනවා නම් වඩාත් උත්තරීතර වූත්, ප්‍රණීතතර වූත් ඒ ධර්මයන් මොනවාද?”
“පින්වත් මහාලි, මෙහිලා භික්ෂුව සංයෝජන තුනක් ක්ෂය කිරීමෙන්, සෝවාන් වෙනවා. අපායෙහි නොවැටෙන ස්වභාවයට පත්වෙනවා. නියත වශයෙන්ම අමා මහ නිවන පිහිට කොට ඉන්නවා. පින්වත් මහාලි, යමක් සාක්ෂාත් කිරීම පිණිස භික්ෂූන් වහන්සේලා මා වෙත බඹසර හැසිරෙනවා නම්, මෙයත් ඒ උත්තරීතර වූත්, ප්‍රණීතතර වූත් ධර්මයක් තමයි.
තවදුරටත් කියනවා නම් පින්වත් මහාලි, භික්ෂුව සංයෝජන තුනක් ක්ෂය කිරීමෙන් රාග, ද්වේෂ, මෝහයන්ගේ තුනීවීමෙන් සකදාගාමී වෙනවා. එතකොට එක්වරක් පමණක් මේ ලෝකයට පැමිණිලා දුක් අවසන් කරනවා. (පිරිනිවන් පානවා) පින්වත් මහාලි, යමක් සාක්ෂාත් කිරීම පිණිස භික්ෂූන් වහන්සේලා මා වෙත බඹසර හැසිරෙනවා නම්, මෙයත් ඒ උත්තරීතර වූත්, ප්‍රණීතතර වූත් ධර්මයක් තමයි.
තවදුරටත් කියනවා නම් පින්වත් මහාලි, භික්ෂුව (කාම ලෝකයෙහි බැඳ තබන) ඕරම්භාගීය සංයෝජනයන් ක්ෂය කරලා ඕපපාතිකව බඹ ලොව උපදින කෙනෙක් වෙනවා. ඒ ලෝකයෙන් නැවතත් කාමලොවට නොපැමිණෙන ස්වභාවයෙන් යුතුව එහිම පිරිනිවන් පානවා. පින්වත් මහාලි, යමක් සාක්ෂාත් කිරීම පිණිස භික්ෂූන් වහන්සේලා මා වෙත බඹසර හැසිරෙනවා නම්, මෙයත් ඒ උත්තරීතර වූත්, ප්‍රණීතතර වූත් ධර්මයක් තමයි.
තවදුරටත් කියනවා නම් පින්වත් මහාලි, භික්ෂුව ආශ්‍රවයන් ක්ෂය වීමෙන්, ආශ්‍රව රහිත වූ චේතෝ විමුක්තියත්, ප්‍රඥා විමුක්තියත් මේ ජීවිතයේදීම ස්වකීය ප්‍රඥාවෙන් සාක්ෂාත් කරලා එයට පැමිණ වාසය කරනවා. පින්වත් මහාලි, යමක් සාක්ෂාත් කිරීම පිණිස භික්ෂූන් වහන්සේලා මා වෙත බඹසර හැසිරෙනවා නම්, මෙයත් ඒ උත්තරීතර වූත්, ප්‍රණීතතර වූත් ධර්මයක් තමයි.
පින්වත් මහාලි, යමක් සාක්ෂාත් කිරීම පිණිස භික්ෂූන් වහන්සේලා මා වෙත බඹසර හැසිරෙනවා නම්, මේවා ඒ උත්තරීතර වූත්, ප්‍රණීතතර වූත් ධර්මයන් තමයි.”
“ස්වාමීනි, මෙම ධර්මයන් සාක්ෂාත් කිරීම පිණිස මාර්ගයක් තිබෙනවාද? ප්‍රතිපදාවක් තිබෙනවාද?”
“පින්වත් මහාලි, මෙම ධර්මයන් සාක්ෂාත් කිරීම පිණිස මාර්ගයක් තිබෙනවා. ප්‍රතිපදාවක් තිබෙනවා.”
“ස්වාමීනි, මෙම ධර්මයන් සාක්ෂාත් කිරීම පිණිස තිබෙන්නා වූ මාර්ගය කුමක්ද? ප්‍රතිපදාව කුමක්ද?”
“ඒ මේ ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයමයි. ඒ කියන්නේ: සම්මා දිට්ඨිය, සම්මා සංකල්ප, සම්මා වාචා, සම්මා කම්මන්ත, සම්මා ආජීව, සම්මා වායාම, සම්මා සති, සම්මා සමාධි යන මෙයයි. පින්වත් මහාලි, ඒ ධර්මයන් සාක්ෂාත් කිරීමේ මාර්ගය මෙයයි, ප්‍රතිපදාව මෙයයි.
පින්වත් මහාලි, එක් කාලයක මා වාසය කළේ කොසඹෑ නුවර ඝෝෂිතාරාමයේ. එතකොට මණ්ඩිස්ස කියන පිරිවැජියාත්, දාරුපත්තිකගේ ගෝලයෙක් වන ජාලියත් යන පැවිද්දන් දෙදෙනා මා ළඟට පැමිණුනා. පැමිණිලා මා සමඟ සතුටු වුනා. සතුටු විය යුතු පිළිසඳර කතාබහ නිමවා එකත්පස්ව සිට ගත්තා. එකත්පස්ව සිටගත් ඒ පැවිද්දන් දෙදෙනා මට මෙහෙම කිව්වා. “ආයුෂ්මත් ගෞතමයෙනි, ඒ ජීවයමද ඒ ශරීරය වන්නේ? එහෙම නැත්නම් ජීවය වෙන එකක්ද? ශරීරය වෙන එකක්ද?” කියලා.
“එසේනම් ආයුෂ්මතුනි, සවන් යොමා අසන්න. හොඳින් මෙනෙහි කරන්න. මා කියා දෙන්නම්.”
“එසේය ආයුෂ්මතුනි” කියා ඒ පැවිද්දන් දෙදෙනා මට පිළිතුරු දුන්නා. මං මෙකරුණ පැවසුවා.
ආයුෂ්මතුනි, මෙහිලා තථාගත වූ අරහත් සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ ලොව පහළ වන සේක (සාමඤ්ඤඵල සූත්‍රයේ විස්තර වන ආකාරයටම විස්තර කළ යුතුය.) ….(පෙ)….
ඔහුට මේ පංච නීවරණයන් තමා තුළ නැති බව දකිද්දී මහත් සතුටක් ඇති වෙනවා. ඒ ප්‍රමුදිත වීම ඇති කෙනාට ප්‍රීතිය ඇති වෙනවා. ප්‍රීති මනසක් ඇති කෙනාගේ කය සංසිඳෙනවා. සංසිඳුණු කයින් යුතුව සැපක් විඳිනවා. සැප ඇති කෙනාගේ සිත සමාධිමත් වෙනවා.
ඔහු කාමයන්ගෙන් වෙන්ව, අකුසලයන්ගෙන් වෙන්ව, විතර්ක සහිත වූ, විචාර සහිත වූ, විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීති සුඛය ඇති පළමුවෙනි ධ්‍යානය උපදවාගෙන වාසය කරනවා. ඔහු මේ කයම විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීති සුඛයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමණින්ම තෙත් කරනවා. එයින් පුරවනවා. පිරිපුන්ව පුරවනවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීති සුඛයෙන් ස්පර්ශ නොකළ කිසිතැනක් නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. (රජවරුන් ආදී පිරිස් නහවන) දක්ෂ නහවන්නෙක් හෝ නහවන කෙනෙකුගේ ගෝලයෙක් ඉන්නවා. ඔහු ලෝහ බඳුනක නාන සුණු විසුරුවනවා. ඊට පස්සේ දිය ඉස ඉස පිඬු කරනවා. එතකොට ඒ නානසුණු පිඬට අර වතුර කාවදිනවා. හොඳින් තෙත් වෙනවා. ඒ නහන පිඬ ඇතුළත පිටත සෑම තැනම හොඳින් දිය පැතිරිලා තියෙනවා. පිටතට වැගිරෙන්නෙත් නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, ඔය විදිහමයි. භික්ෂුව මේ කයම විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීති සුඛයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමණින්ම තෙත් කරනවා. එයින් පුරවනවා. පිරිපුන්ව පුරවනවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීති සුඛයෙන් ස්පර්ශ නොකළ කිසිතැනක් නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවාද?”
(ඒ පිරිවැජියන්) “ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවා.”
ආයුෂ්මතුනි, තවදුරටත් කියනවා නම් භික්ෂුව විතක්ක විචාරයන්ගේ සංසිඳීමෙන් ආධ්‍යාත්මිකව පැහැදීම ඇතිව සිතෙහි මනා එකඟ බවෙන් යුතුව විතර්ක රහිත, විචාර රහිත, සමාධියෙන් හටගත්, ප්‍රීති සුඛය ඇති දෙවෙනි ධ්‍යානය උපදවාගෙන වාසය කරනවා. ඔහු මේ කයම සමාධියෙන් හටගත් ප්‍රීති සුඛයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමණින්ම තෙත් කරනවා. එයින් පුරවනවා. පිරිපුන්ව පුරවනවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි සමාධියෙන් හටගත් ප්‍රීති සුඛයෙන් ස්පර්ශ නොකළ කිසිතැනක් නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. යට දිය උල්පත්වලින් වතුර ගලන ගැඹුරු විලක් තියෙනවා. ….(පෙ)…. (සාමඤ්ඤඵල සූත්‍රයේ විස්තර වන ආකාරයටම විස්තර කළ යුතුය.)
ඒ මුළු විලේම සිහිල් ජලයෙන් පහස නොලැබූ කිසි තැනක් නෑ. ආයුෂ්මතුනි, ඔය විදිහමයි. භික්ෂුව මේ කයම සමාධියෙන් හටගත් ප්‍රීති සුඛයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමණින්ම තෙත් කරනවා. එයින් පුරවනවා. පිරිපුන්ව පුරවනවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි සමාධියෙන් හටගත් ප්‍රීති සුඛයෙන් ස්පර්ශ නොකළ කිසිතැනක් නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවාද?”
(ඒ පිරිවැජියන්) “ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවා.”
“ආයුෂ්මතුනි, ඔය කරුණ ගැන මං ඔය විදිහට දන්නවා. ඔය විදිහට දකිනවා. නමුත් මා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි පවසන්නේ නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, තවදුරටත් කියනවා නම් භික්ෂුව ප්‍රීතියටද නොඇලීමෙන් උපේක්ෂාවෙන් යුතුව වාසය කරනවා. සිහියෙන් නුවණින් යුතුව කයෙන් සැපයක්ද විඳිනවා. ආර්යයන් වහන්සේලා යම් ධ්‍යානයකට උපේක්ෂා සහගත සිහිය ඇති සැප විහරණය යැයි පවසනවාද, ඒ තුන්වන ධ්‍යානයත් උපදවාගෙන වාසය කරනවා. ඔහු මේ කයම ප්‍රීති රහිත සුඛයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමණින්ම තෙත් කරනවා. එයින් පුරවනවා. පිරිපුන්ව පුරවනවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි ප්‍රීති රහිත සුඛයෙන් ස්පර්ශ නොකළ කිසිතැනක් නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. මහනෙල් විලක හෝ රතු නෙළුම් විලක හෝ ….(පෙ)…. සුදු නෙළුම්වල සීතල දිය නොපැතුරුණු කිසි තැනක් නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, ඔය විදිහමයි. භික්ෂුව මේ කයම ප්‍රීති රහිත සුඛයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමණින්ම තෙත් කරනවා. එයින් පුරවනවා. පිරිපුන්ව පුරවනවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි ප්‍රීති රහිත සුඛයෙන් ස්පර්ශ නොකළ කිසිතැනක් නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවාද?”
(ඒ පිරිවැජියන්) “ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවා.”
“ආයුෂ්මතුනි, ඔය කරුණ ගැන මං ඔය විදිහට දන්නවා. ඔය විදිහට දකිනවා. නමුත් මා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි පවසන්නේ නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, නැවතත් කියනවා නම් භික්ෂුව සැපයද ප්‍රහාණය කිරීමෙන්, දුකද ප්‍රහාණය කිරීමෙන් කලින්ම සොම්නස් දොම්නස් දෙක ඉක්ම යෑමෙන් දුක් සැප රහිත වූ පාරිශුද්ධ උපේක්ෂා සහගත සතිය ඇති සතරවෙනි ධ්‍යානය උපදවා ගෙන වාසය කරනවා. ඔහු මේ කයම පාරිශුද්ධ වූ ප්‍රභාශ්වර සිතින් පතුරුවා ගෙන වාඩි වී ඉන්නවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි පාරිශුද්ධ වූ ප්‍රභාශ්වර සිතින් ස්පර්ශ නොකළ කිසිතැනක් නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. සුදු වස්ත්‍රයකින් හිස සහිතව මුළු සිරුරම පොරොවාගෙන වාඩි වී සිටන කෙනෙක් ඉන්නවා. එතකොට ඔහුගේ මුළු කයෙහිම සුදු වස්ත්‍රයෙන් නොවැසුණු කිසි තැනක් නෑ. ආයුෂ්මතුනි, අන්න ඒ වගේමයි, භික්ෂුව මේ කයම පාරිශුද්ධ වූ ප්‍රභාශ්වර සිතින් පතුරුවා ගෙන වාඩි වී ඉන්නවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි පාරිශුද්ධ වූ ප්‍රභාශ්වර සිතින් ස්පර්ශ නොකළ කිසිතැනක් නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවාද?”
(ඒ පිරිවැජියන්) “ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවා.”
“ආයුෂ්මතුනි, ඔය කරුණ ගැන මං ඔය විදිහට දන්නවා. ඔය විදිහට දකිනවා. නමුත් මා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි පවසන්නේ නෑ.”
ආයුෂ්මතුනි, තවදුරටත් කියනවා නම් භික්ෂුව ඔය අයුරින් සිත සමාධිමත් වූ විට, සිත පිරිසිදු වූ විට, ප්‍රභාෂ්වර වූ විට, කෙලෙසුන්ගෙන් බාධා රහිත වූ විට, උපක්ලේශ බැහැර වූ විට, මෘදු බවට පත් වූ විට, කර්මණ්‍ය (ඕනෑම දෙයකට හැරවිය හැකි පරිදි සකස්) වූ විට, ස්ථිරව පිහිටි විට, අකම්පිතව පිහිටි විට ඤාණදර්ශනය (නුවණින් අවබෝධ වීම) පිණිස සිත යොමු කරයි. ඒ දෙසටම නතු කරයි. එතකොට ඔහු මේ විදිහට දැනගන්නවා. “මාගේ මේ කය වනාහී සතර මහා භූතයන්ගෙන් හටගත්, මව්පියන් නිසා හටගත්, බත් වෑංජන ආදියෙන් වැඩුණු, අනිත්‍ය වූ, ඇතිල්ලීම් පිරිමැදීම්වලින් නඩත්තු කළ යුතු වූ, බිඳී වැනසී යන ස්වභාවයට අයත් වූ, රූපවත් (මහාභූත නම් වූ රූපයෙන් හැදුණු) දෙයක්. මාගේ මේ විඤ්ඤාණයද පවතින්නේ මේ සිරුරෙහිමයි. බැඳී තිබෙන්නේත් මෙහිමයි. ආයුෂ්මතුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. වෛරෝඩි මාණික්‍යයක් තියෙනවා ….(පෙ)…. මැණිකක තිබිය යුතු හැම දෙයක්ම තියෙනවා. ඉතින් ඔය මැණික තුළ නිල් වේවා ….(පෙ)…. පඬුපැහැ වේවා, නූලක් අමුණලා තියෙනවා. එතකොට ඇස් ඇති පුරුෂයෙක් මැණික අතට ගෙන හොඳින් විමසා බලනවා. “මේ වෛරෝඩි මැණික ….(පෙ)…. මැණිකක තිබිය යුතු හැම දෙයක්ම තියෙනවා. මේ මැණික තුළ නිල් වේවා ….(පෙ)…. පඬුපැහැ වේවා, නූලක් අමුණලා තියෙනවා” කියලා.
ආයුෂ්මතුනි, අන්න ඒ විදිහමයි භික්ෂුව ඔය අයුරින් සිත සමාධිමත් වූ විට ….(පෙ)…. ඤාණදර්ශනය (නුවණින් අවබෝධ වීම) පිණිස සිත යොමු කරයි ….(පෙ)…. එතකොට ඔහු මේ විදිහට දැනගන්නවා. “මාගේ මේ කය වනාහී සතර මහා භූතයන්ගෙන් හටගත් ….(පෙ)…. මාගේ මේ විඤ්ඤාණයද පවතින්නේ මේ සිරුරෙහිමයි. බැඳී තිබෙන්නේත් මෙහිමයි” කියලා.
ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවාද?”
(ඒ පිරිවැජියන්) “ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවා.”
“ආයුෂ්මතුනි, ඔය කරුණ ගැන මං ඔය විදිහට දන්නවා. ඔය විදිහට දකිනවා. නමුත් මා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි පවසන්නේ නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, තවදුරටත් කියනවා නම්, භික්ෂුව සිත සමාධිමත් වූ විට ….(පෙ)…. මනෝමය කයක් විශේෂයෙන් මැවීම පිණිස සිත යොමු කරයි ….(පෙ)…. ආයුෂ්මතුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. පුරුෂයෙක් මුඤ්ජතණ ගසෙන් තණ ගොබය ඇදලා ගන්නවා. ….(පෙ)…. ආයුෂ්මතුනි, අන්න ඒ විදිහමයි භික්ෂුව ඔය අයුරින් සිත සමාධිමත් වූ විට ….(පෙ)…. මනෝමය කයක් විශේෂයෙන් මැවීම පිණිස සිත යොමු කරයි. ….(පෙ)…. ඉතින් ඔහු මේ කයෙන් වෙනත් වූ සියලු අඟපසඟ ඇති, නොපිරිහුණු ඉඳුරන් ඇති රූපී මනෝමය කයක් විශේෂ කොට මවනවා.
ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවාද?”
(ඒ පිරිවැජියන්) “ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවා.”
“ආයුෂ්මතුනි, ඔය කරුණ ගැන මං ඔය විදිහට දන්නවා. ඔය විදිහට දකිනවා. නමුත් මා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි පවසන්නේ නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, තවදුරටත් කියනවා නම්, භික්ෂුව ඔය අයුරින් සිත සමාධිමත් වූ විට ….(පෙ)…. ඉර්ධි ප්‍රාතිහාර්ය පිණිස සිත මෙහෙයවයි ….(පෙ)…. ආයුෂ්මතුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. දක්ෂ කුඹල්කරුවෙක් හෝ කුඹල්කරුවෙකු ගේ අතවැසියෙක් ඉන්නවා. ඔහු ඉතා හොඳින් සකස් කළ මැට්ටෙන් යම් ම ආකාරයේ භාජනයක් හදන්නට කැමැති නම්, ඒ ඒ ආකාරයේ බඳුන් හදනවා ….(පෙ)…. ආයුෂ්මතුනි, අන්න ඒ විදිහමයි භික්ෂුව ඔය අයුරින් සිත සමාධිමත් වූ විට ….(පෙ)…. ඉර්ධි ප්‍රාතිහාර්ය පිණිස සිත මෙහෙයවයි ….(පෙ)…. මේසා මහත් ඉර්ධි ඇති ….(පෙ)…. බඹලොව දක්වාම කයෙන් වශී කරගෙන ඉන්නවා.
ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවාද?”
(ඒ පිරිවැජියන්) “ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවා.”
“ආයුෂ්මතුනි, ඔය කරුණ ගැන මං ඔය විදිහට දන්නවා. ඔය විදිහට දකිනවා. නමුත් මා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි පවසන්නේ නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, තවදුරටත් කියනවා නම්, ඔය අයුරින් සිත සමාධිමත් වූ විට ….(පෙ)…. දිව්‍ය වූ ශ්‍රවණය පිණිස සිත යොමු කරනවා ….(පෙ)…. දිව්‍ය වූ ශ්‍රවණයෙන් මානුෂික වූත්, දිව්‍ය වූත් දෙයාකාර වූ දුර ළඟ ශබ්දයන් අසනවා ….(පෙ)…. ආයුෂ්මතුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. දිගු ගමනකට පිළිපන් පුරුෂයෙක් ඉන්නවා. ඔහු බෙර හඬත් ….(පෙ)…. එතකොට ඔහුට මෙහෙම හිතෙනවා. “මේක බෙර හඬක් ….(පෙ)…. ආයුෂ්මතුනි, අන්න ඒ විදිහමයි භික්ෂුව ඔය අයුරින් සිත සමාධිමත් වූ විට ….(පෙ)…. දිව්‍ය වූ ශ්‍රවණය පිණිස සිත යොමු කරනවා ….(පෙ)…. දිව්‍ය වූ ශ්‍රවණයෙන් ….(පෙ)…. දෙයාකාර වූ දුර ළඟ ශබ්දයන් අසනවා.
ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවාද?”
(ඒ පිරිවැජියන්) “ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවා.”
“ආයුෂ්මතුනි, ඔය කරුණ ගැන මං ඔය විදිහට දන්නවා. ඔය විදිහට දකිනවා. නමුත් මා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි පවසන්නේ නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, තවදුරටත් කියනවා නම්, ඔය අයුරින් සිත සමාධිමත් වූ විට ….(පෙ)…. සිත් පිරිසිඳ දන්නා නුවණ පිණිස සිත යොමු කරයි ….(පෙ)…. එතකොට ඔහු වෙනත් සත්වයන්ගේ වෙනත් පුද්ගලයන්ගේ සිත තම සිතින් පිරිසිඳ දැනගන්නවා. රාග සහිත සිත රාග සහිත සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා ….(පෙ)…. කෙලෙසුන්ගෙන් නොමිදුණු සිත කෙලෙසුන්ගෙන් නොමිදුණු සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. ආයුෂ්මතුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. ලස්සනට සැරසෙන්නට කැමති ස්ත්‍රියක් හෝ පුරුෂයෙක් හෝ ….(පෙ)…. ඔහු පිරිසිදු දීප්තිමත් කණ්ණාඩියක් ඉදිරියේ හෝ පැහැදිලි දිය ඇති බඳුනකින් හෝ තමන්ගේ මුව මඬල හොඳින් විමසා බලනවා. එතකොට දොස් ඇති තැන දොස් ඇති තැන වශයෙන් දැනගන්නවා. දොස් නැති තැන දොස් නැති තැන වශයෙන් දැනගන්නවා. ආයුෂ්මතුනි, අන්න ඒ විදිහමයි භික්ෂුව ඔය අයුරින් සිත සමාධිමත් වූ විට ….(පෙ)…. සිත් පිරිසිඳ දන්නා නුවණ පිණිස සිත යොමු කරයි. ….(පෙ)…. එතකොට ඔහු වෙනත් සත්වයන්ගේ වෙනත් පුද්ගලයන්ගේ සිත තම සිතින් පිරිසිඳ දැනගන්නවා. රාග සහිත සිත රාග සහිත සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා ….(පෙ)…. කෙලෙසුන්ගෙන් මිදුණු සිත කෙලෙසුන්ගෙන් මිදුණු සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. කෙලෙසුන්ගෙන් නොමිදුණු සිත කෙලෙසුන් ගෙන් නොමිදුණු සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා.
ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවාද?”
(ඒ පිරිවැජියන්) “ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවා.”
“ආයුෂ්මතුනි, ඔය කරුණ ගැන මං ඔය විදිහට දන්නවා. ඔය විදිහට දකිනවා. නමුත් මා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි පවසන්නේ නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, තවදුරටත් කියනවා නම්, ඔහු (ඒ භික්ෂුව) ඔය අයුරින් සිත සමාධිමත් වූ විට ….(පෙ)…. කලින් ජීවිතය ගත කළ ආකාරය දන්නා නුවණ පිණිස සිත යොමු කරයි ….(පෙ)…. එයට සිත නතු කරයි ….(පෙ)…. නොයෙක් ආකාරයෙන් කලින් ජීවිත ගෙවූ හැටි (ආපස්සට) සිහි කරනවා. ඒ කියන්නේ: එක ජීවිතයක් ….(පෙ)…. ආදී වශයෙන් ආකාර සහිතව සවිස්තර ව අනේක ප්‍රකාර වූ කලින් ගත කළ ජීවිත ගැන සිහි කරනවා.
ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවාද?”
(ඒ පිරිවැජියන්) “ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවා.”
“ආයුෂ්මතුනි, ඔය කරුණ ගැන මං ඔය විදිහට දන්නවා. ඔය විදිහට දකිනවා. නමුත් මා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි පවසන්නේ නෑ.
ආයුෂ්මතුනි, තවදුරටත් කියනවා නම්, භික්ෂුව ඔය අයුරින් සිත සමාධිමත් වූ විට ….(පෙ)…. සත්වයන්ගේ චුතියත් උපතත් දකිනා නුවණ පිණිස සිත පිහිටුවනවා ….(පෙ)…. එතකොට ඒ භික්ෂුව දිවැසින් ….(පෙ)…. චුත වන්නා වූත්, උපදින්නා වූත් සත්වයන් දකිනවා ….(පෙ)…. ඒ ඒ කර්මයන්ට අනුව හීන ප්‍රණීත වූත්, යහපත් අයහපත් වූත්, සුගති දුගතිවල සිටින්නා වූ සත්වයන් දකිනවා.
ආයුෂ්මතුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. පර්වත මුදුනක ජලාශයක් තියෙනවා. එහි ජලය ඉතා හොඳයි. හරිම ප්‍රසන්නයි. කැළඹිලා නෑ. එතැන ඇස් ඇති පුරුෂයෙක් ඒ ඉවුරේ සිටගෙන ජලාශය දෙස බලා සිටිනවා. එතකොට ඔහුට සිප්පිබෙල්ලනුත්, සක්බෙල්ලනුත්, කැටකැබලිත්, මාළු රංචු ආදියත් හැසිරෙන අයුරු, සිටින අයුරු දකින්නට ලැබෙනවා. එතකොට ඔහුට මෙහෙම හිතෙනවා. ‘මේක ඉතා හොඳ ජලය ඇති හරිම ප්‍රසන්න වූ නොකැළඹුණු දිය ඇති විලක්. මෙහි මේ සිප්පිබෙල්ලන්, සක්බෙල්ලන්, කැටකැබලිති, මාළු රංචුත් හැසිරෙනවා නෙව. ඉන්නවා නෙව’ කියලා. ආයුෂ්තුනි, අන්න ඒ විදිහමයි භික්ෂුව ඔය අයුරින් සිත සමාධිමත් වූ විට ….(පෙ)…. ආශ්‍රවයන් ක්ෂය වීම පිළිබඳ දන්නා නුවණ පිණිස සිත පිහිටුවනවා. සිත එයට නතු කරනවා. එතකොට ඔහු මෙය දුක නම් වූ ආර්ය සත්‍යයයි කියලා යථාර්ථ වශයෙන්ම දැනගන්නවා ….(පෙ)…. මෙය ආශ්‍රව නිරුද්ධ වීම පිණිස පවතින ප්‍රතිපදාව කියලා යථාර්ථ වශයෙන්ම දැනගන්නවා.
ඒ භික්ෂුව ඔය විදිහට දැනගනිද්දී, ඔය විදිහට දැකගනිද්දී කාම ආශ්‍රවයන්ගෙන් සිත නිදහස් වෙනවා. භව ආශ්‍රවයන්ගෙන් සිත නිදහස් වෙනවා. අවිද්‍යා ආශ්‍රවයන්ගෙන් සිත නිදහස් වෙනවා. නිදහස් වූ විට නිදහස් වුන බවට ඤාණය ඇතිවෙනවා. ‘ඉපදීම ක්ෂය වුනා. බඹසර වාසය සම්පූර්ණ කළා. කළ යුතු දෙය කළා. නිවන පිණිස කළයුතු වෙනත් දෙයක් නැත්තේ’ යැයි අවබෝධයෙන් ම දැනගන්නවා.
ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙනවාද?”
(ඒ පිරිවැජියන්) “ආයුෂ්මතුනි, යම් භික්ෂුවක් ඔය විදිහට දන්නවා නම්, ඔය විදිහට දකිනවා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි කරුණු කියන එක ගැලපෙන්නේ නෑ.”
“ආයුෂ්මතුනි, ඔය කරුණ ගැන මං ඔය විදිහට දන්නවා. ඔය විදිහට දකිනවා. නමුත් මා නම් ජීවයත් එයමයි, ශරීරයත් එයමයි කියලා හරි, ජීවය වෙනත් එකක්, ශරීරය තවත් එකක් කියලා හරි පවසන්නේ නෑ.”
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළා. සතුටට පත් ඔට්ඨද්ධ ලිච්ඡවි භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ මෙම දේශනය සතුටින් පිළිගත්තා.
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
හයවෙනි මහාලි සූත්‍රය නිමාවිය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/dn1_6/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M