මා හට අසන්ට ලැබුනේ මේ විදිහටයි. ඒ දිනවල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පන්සියයක් පමණ වූ මහත් භික්ෂු පිරිසක් සමඟ චාරිකාවේ වඩිමින් සිටියදී චම්පා නගරයටද වැඩම කොට වදාළා. ඒ චම්පා නගරයේදී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටියේ ගග්ගරා නම් වූ පොකුණ අසබඩය.
ඒ කාලයෙහි සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා වාසය කළේ චම්පා නුවරමයි. ඒ නගරය ඔහුට මගධ දේශාධිපති වූ සේනිය බිම්බිසාර රජුගෙන් ලැබුණු තෑග්ගක්. ඒක ශ්‍රේෂ්ඨ තෑග්ගක්. එහි බොහෝ ජනයා ඉන්නවා. තණ සහිත, දර සහිත, ජලය සහිත වූ, බොහෝ ධාන්‍ය තියෙනවා. රාජ පරිභෝග නගරයක්.
එතකොට චම්පා නුවරවාසී බ්‍රාහ්මණ ගෘහපතියන් හට මේ කතාව අසන්නට ලැබුණා. “භවත්නි, අන්න ශාක්‍ය පුත්‍ර වූ, ශාක්‍ය කුලයෙන් නික්මී පැවිදි වූ ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ පන්සියයක් පමණ වූ මහත් භික්ෂු පිරිසක් සමඟ අංග ජනපදයෙහි චාරිකාවේ වඩිද්දී චම්පා නුවරටත් වැඩම කරලා චම්පා නුවර ගග්ගරා පොකුණ අසබඩ වැඩඉන්නවා. ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ ගැන මෙවැනි වූ කළ්‍යාණ කීර්ති ඝෝෂාවක් පැතිර ගොසින් තියෙනවා. “ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ මේ කරුණින් අරහත් වන සේක! සම්මාසම්බුද්ධ වන සේක! විජ්ජාචරණසම්පන්න වන සේක! සුගත වන සේක! ලෝකවිදූ වන සේක! අනුත්තර පුරිසදම්මසාරථි වන සේක! සත්ථා දේවමනුස්සානං වන සේක! බුද්ධ වන සේක! භගවා වන සේක! උන්වහන්සේ දෙවියන් සහිත වූ, මරුන් සහිත වූ, බඹුන් සහිත වූ, ශ්‍රමණ බමුණන් සහිත වූ දෙව්මිනිස් ප්‍රජාවෙන් යුතු මේ ලෝකය තමා විසින් උපදවා ගත් විශිෂ්ට ඤාණයෙන් සාක්ෂාත් කරලා ලෝකයට කියා දෙනවා. උන්වහන්සේ දහම් දෙසනවා. ආරම්භය කළ්‍යාණ වූත්, මැද කළ්‍යාණ වූත්, අවසානය කළ්‍යාණ වූත්, අර්ථ සහිත වූත්, පැහැදිලි ප්‍රකාශනවලින් යුතු වූත්, මුළුමණින්ම පිරිපුන් පිරිසිදු බඹසර ප්‍රකාශ කරනවා. එබඳු වූ රහතුන් දැකගන්නට ලැබීම කොතරම් යහපත් දෙයක්ද” කියලා.
එතකොට චම්පා නුවරවැසි බ්‍රාහ්මණ ගෘහපතිවරුන් චම්පා නගරයෙන් නික්ම බොහෝ පිරිස් රැස්වෙලා, කණ්ඩායම් වශයෙන් හැදිලා (භාග්‍යවතුන් වහන්සේ බැහැදැකීම පිණිස) ගග්ගරා පොකුණ දිශාවට පැමිණෙමින් සිටියා.
ඒ වෙලාවේදී සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා තම ප්‍රාසාදයෙහි උඩුමහල් තලයෙහි දහවල් විවේකයේ හාන්සි වී සිටියා. එතකොට චම්පා නුවරවැසි බ්‍රාහ්මණ ගෘහපතිවරුන් චම්පා නගරයෙන් නික්ම බොහෝ පිරිස් රැස්වෙලා, කණ්ඩායම් වශයෙන් හැදිලා (භාග්‍යවතුන් වහන්සේ බැහැදැකීම පිණිස) ගග්ගරා පොකුණ දෙසට ගමන් කරමින් සිටින අයුරු සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාට දැකගන්ට ලැබුනා. දැක තම උපදේශක ඛත්ත නම් තැනැත්තා ඇමතුවා. “භවත් ඛත්ත, චම්පා නුවරවැසි බ්‍රාහ්මණ ගෘහපතිවරුන් මොන කරුණක් නිසාද බොහෝ පිරිස් එකතුව, කණ්ඩායම් වශයෙන් රැස්වෙලා ගග්ගරා පොකුණ දිශාවට යන්නේ?”
“භවත, ශාක්‍ය කුලයෙන් පැවිදි වූ ශාක්‍යපුත්‍ර වූ ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ පන්සියයක් පමණ වූ මහත් භික්ෂු පිරිසක් සමඟ අංග ජනපදයෙහි චාරිකාවේ වඩිද්දී චම්පා නුවරටත් වැඩම කරලා චම්පා නුවර ගග්ගරා පොකුණ අසබඩ වැඩඉන්නවා. ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ ගැන මෙවැනි වූ කළ්‍යාණ කීර්ති ඝෝෂාවක් පැතිර ගොසින් තියෙනවා. “ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ මේ කරුණින් අරහත් වන සේක! සම්මාසම්බුද්ධ වන සේක! විජ්ජාචරණසම්පන්න වන සේක! සුගත වන සේක! ලෝකවිදූ වන සේක! අනුත්තර පුරිසදම්මසාරථි වන සේක! සත්ථා දේවමනුස්සානං වන සේක! බුද්ධ වන සේක! භගවා වන සේක! අන්න ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේව දැකීම පිණිසයි ඔය උදවිය යන්නේ.”
“එහෙම නම් භවත් ඛත්ත, චම්පා නුවරවැසි බ්‍රාහ්මණ ගෘහපතිවරුන් ළඟට යන්න. ගිහින් චම්පා නුවරවැසි බ්‍රාහ්මණ ගෘහපතිවරුන්ට මෙහෙම කියන්න. ‘භවත්නි, සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා මෙහෙම කියනවා. භවත්නි, මොහොතක් සිටිනු මැනව. ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේව බැහැදැකීම පිණිස සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාද පැමිණෙනවා’ කියලා.”
“එසේය භවත,” කියලා ඒ ඛත්ත නම් තැනැත්තා සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාට පිළිතුරු දීලා චම්පා නුවරවැසි බ්‍රාහ්මණ ගෘහපතිවරුන් ළඟට ගියා. ගිහින් චම්පා නුවරවැසි බ්‍රාහ්මණ ගෘහපතිවරුන්ට මෙහෙම කිව්වා.
“භවත්නි, සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා මෙහෙම කියනවා. ‘භවත්නි, මොහොතක් සිටිනු මැනව. ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේව බැහැදැකීම පිණිස සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාද පැමිණෙනවා’ කියලා.”
ඒ දිනවල නොයෙක් ප්‍රදේශවලින් පැමිණ සිටි පන්සියයක් පමණ වූ බ්‍රාහ්මණ පිරිසක්ද කිසියම් කටයුත්තකට පැමිණ චම්පා නුවර වාසය කළා. ඒ බ්‍රාහ්මණවරුන්ට සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේව බැහැදකින්නට යන බව අසන්නට ලැබුනා. එතකොට ඒ බ්‍රාහ්මණවරුන් සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා ළඟට ගියා. ගිහින් සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාට මෙකරුණ කිව්වා. “භවත් සෝණදණ්ඩයන් ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ව බැහැදකින්නට යන්න ඉන්නවා කියලා කියන්නේ හැබෑවක්ද?”
“එසේය භවත්නි, මාත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ව බැහැදැකීමට යන්න තමයි ඉන්නේ.”
“හා… හා… භවත් සෝණදණ්ඩයන් ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ව බැහැදකින්නට යන්න එපා! භවත් සෝණදණ්ඩයන් ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ව බැහැදැකීමට යන එක තමන්ගේ තත්වයට ගැලපෙන්නේ නෑ. ඉදින් භවත් සෝණදණ්ඩයන් ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ව බැහැදකින්නට යනවා නම්, භවත් සෝණදණ්ඩයන්ගේ කීර්තිරාවය පිරිහිලා යාවි. ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගේ කීර්ති රාවය වඩ වඩාත් ඉහළ යාවි. භවත් සෝණදණ්ඩයන්ගේ කීර්තිය පිරිහීමත්, ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගේ කීර්තිය ඉහළ යෑමත් යන යම් කරුණක් ඇද්ද, මෙන්න මේ කරුණ නිසයි භවත් සෝණදණ්ඩයන් ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ව බැහැදකින්නට යන එක සුදුසු නොවන්නේ. හැබැයි ශ්‍රමණ ගෞතමයන් නම් භවත් සෝණදණ්ඩයන්ව බැහැදැකීමට එන එක සුදුසුයි.”
භවත් සෝණදණ්ඩයන් වනාහී මව් පාර්ශවයෙනුත්, පිය පාර්ශවයෙනුත් යන දෙපාර්ශවයෙන්ම පිරිසිදු වූ සුජාත උපතක් ලද කෙනෙක් නෙව. සත්වෙනි මීමුතු පරම්පරාවල් දක්වාම පිරිසිදු කුල ප්‍රවේණියක් තියෙනවා නෙව. එනිසාම කුලපාරිශුද්ධිය මුල් කොට කිසිවෙකුගෙන් උපහාස ලබා නෑ නෙව. ගැරහුම් ලබා නෑ නෙව.
ඉතින් භවත් සෝණදණ්ඩයන් මව් පාර්ශවයෙනුත්, පිය පාර්ශවයෙනුත් යන දෙපාර්ශවයෙන්ම පිරිසිදු වූ සුජාත උපතක් ලද කෙනෙක් යන යම් කරුණක් ඇද්ද, සත්වෙනි මීමුතු පරම්පරාවල් දක්වාම පිරිසිදු කුල ප්‍රවේණියක් තියෙනවා යන යම් කරුණක් ඇද්ද, එනිසාම කුලපාරිශුද්ධිය මුල් කොට කිසිවෙකුගෙන් උපහාස ලබා නැති බවත්, ගැරහුම් ලබා නැති බවත් යන යම් කරුණක් ඇද්ද, අන්න ඒ කාරණය නිසයි, භවත් සෝණදණ්ඩයන් ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ව බැහැදකින්නට යන එක සුදුසු නොවන්නේ. හැබැයි ශ්‍රමණ ගෞතමයන් නම් භවත් සෝණදණ්ඩයන්ව බැහැදැකීමට එන එක සුදුසුයි.
ඒ වගේම භවත් සෝණදණ්ඩයන් වනාහී සැප සම්පතින් ආඪ්‍ය කෙනෙක් නෙව. මහා ධනවතෙක් නෙව. මහා භෝග ඇති කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් සෝණදණ්ඩයන් වනාහී වේද හදාරණ කෙනෙක් නෙව. මන්ත්‍රධාරී කෙනෙක් නෙව. ඉතිහාසය පස්වෙනි කොට ඇති වේදසමයාගත භාෂා ශාස්ත්‍රයන්හි නිපුණත්වයක් ඇති අක්ෂර ප්‍රභේද ගැන හසල බුද්ධිය ඇති ත්‍රිවේද පාරප්‍රප්ත කෙනෙක් නෙව. වේදසමයාගත පද පාඨ දන්නා කෙනෙක් නෙව. ව්‍යාකරණ දන්නා කෙනෙක් නෙව. ලෝකායත ශාස්ත්‍රයෙහි, මහාපුරුෂ ලක්ෂණ ශාස්ත්‍රයෙහි නිපුණ කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් සෝණදණ්ඩයන් වනාහී ඉතා රූපවත් කෙනෙක් නෙව. සොඳුරු පෙනුමක් ඇති කෙනෙක් නෙව. දුටුවන් පහදින කෙනෙක් නෙව. උතුම් වර්ණ සෞන්දර්යයෙන් යුතු කෙනෙක් නෙව. රන්වන් පැහැ ඇති කෙනෙක් නෙව. බ්‍රහ්මයාගේ බඳු ශරීරාලෝකය ඇති කෙනෙක් නෙව. දැකීමට පවා ඉඩකඩ අපහසුවෙන් ලැබිය යුතු කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් සෝණදණ්ඩයන් වනාහී සිල්වත් නෙව. වැඩුණු සිල් ඇති කෙනෙක් නෙව. වැඩුණු සීලයෙන් සමන්විත කෙනෙක් නෙව ….(පෙ)…. ඒ වගේම භවත් සෝණදණ්ඩයන් වනාහී මිහිරි වචන ඇති කෙනෙක් නෙව. මිහිරි ලෙස කරුණු විග්‍රහ කරන කෙනෙක් නෙව. ශිෂ්ඨසම්පන්න වචන ඇති කෙනෙක් නෙව. නොවිසුරුණු වචන ඇති කෙනෙක් නෙව. පැහැදිලි වචන ඇති කෙනෙක් නෙව. අරුත් මතුකොට කතා කරන කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් සෝණදණ්ඩයන් වනාහී බොහෝ දෙනාට ආචාර්ය ප්‍රාචාර්ය වූ කෙනෙක් නෙව. බ්‍රාහ්මණ මාණවකයන් තුන් සියයකට වේදය උගන්වන කෙනෙක් නෙව. භවත් සෝණදණ්ඩයන් සමීපයෙහි වේද හදාරණු කැමැති, එහි ප්‍රයෝජන ඇති මාණවකයින් නා නා දිසාවලින්, නා නා ජනපදවලින් බොහෝ සෙයින් එනවා නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් සෝණදණ්ඩයන් වනාහී වයෝවෘද්ධ කෙනෙක් නෙව. මහළු කෙනෙක් නෙව. පිළිවෙලින් වයසට පත් වූ කෙනෙක් නෙව. නමුත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් තරුණයිනෙ. ඒ වගේම තරුණ පැවිද්දෙක්නෙ. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් සෝණදණ්ඩයන් වනාහී මගධේශ්වර සේනිය බිම්බිසාර නිරිඳුන්ගෙන් සත්කාර ලැබූ කෙනෙක් නෙව. ගෞරව ලැබූ කෙනෙක් නෙව. බුහුමන් ලැබූ කෙනෙක් නෙව. පිදුම් ලැබූ කෙනෙක් නෙව. යටහත් පැවැතුම් ලැබූ කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් සෝණදණ්ඩයන් වනාහී පොක්ඛරසාතී බ්‍රාහ්මණතුමා ගෙන් සත්කාර ලැබූ කෙනෙක් නෙව. ගෞරව ලැබූ කෙනෙක් නෙව. බුහුමන් ලැබූ කෙනෙක් නෙව. පිදුම් ලැබූ කෙනෙක් නෙව. යටහත් පැවැතුම් ලැබූ කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් සෝණදණ්ඩයන් වනාහී මගධේශ්වර සේනිය බිම්බිසාර නිරිඳුන් විසින් දෙන ලද රාජ දායාදය වූ, ශ්‍රේෂ්ඨ ත්‍යාගය වූ, රාජපරිභෝග වූ බොහෝ ජනයා ගැවසී සිටින, තණ දර දිය ආදියෙන් පිරි, ධාන්‍යයෙන් පිරි චම්පා නගරයෙහි (ප්‍රධානව) වසන කෙනෙක් නෙව.
ඒ වගේම භවත් සෝණදණ්ඩයන් මගධේශ්වර සේනිය බිම්බිසාර නිරිඳුන් විසින් දෙන ලද රාජ දායාදය වූ, ශ්‍රේෂ්ඨ ත්‍යාගය වූ, රාජපරිභෝග වූ බොහෝ ජනයා ගැවසී සිටින, තණ දර දිය ආදියෙන් පිරි, ධාන්‍යයෙන් පිරි චම්පා නගරයෙහි (ප්‍රධානව) වාසය කරනවා යන යම් කරුණක් ඇද්ද, මෙන්න මේ කරුණ නිසයි භවත් සෝණදණ්ඩයන් ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ව බැහැදකින්නට යන එක සුදුසු නොවන්නේ. හැබැයි ශ්‍රමණ ගෞතමයන් නම් භවත් සෝණදණ්ඩයන්ව බැහැදැකීමට එන එක සුදුසුයි.”
මෙසේ පැවසූ විට සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා ඒ බ්‍රාහ්මණවරුන්ට මෙහෙම කිව්වා. “එසේ වී නම් භවත්නි, ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේව බැහැදකින්නට යෑම අපට කොයිතරම් සුදුසුද යන වගවූත්, ඒ වගේම ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ වැනි උතුමෙක් අපව දකින්ට පැමිණීම උන්වහන්සේගේ තත්වයට සුදුසු නැති වගටත් කියවෙන මගේ වචනයද අසනු මැනැව. ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේද මව් පාර්ශවයෙනුත්, පිය පාර්ශවයෙනුත් යන දෙපාර්ශවයෙන්ම පිරිසිදු වූ සුජාත උපතක් ලද කෙනෙක්. සත්වෙනි මීමුතු පරම්පරාවල් දක්වාම පිරිසිදු කුල ප්‍රවේණියක් තියෙනවා. එනිසාම කුලපාරිශුද්ධිය මුල් කොට කිසිවෙකුගෙන් උපහාස ලබා නෑ. ගැරහුම් ලබා නෑ.
ඉතින් භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ මව් පාර්ශවයෙනුත්, පිය පාර්ශවයෙනුත් යන දෙපාර්ශවයෙන්ම පිරිසිදු වූ සුජාත උපතක් ලද කෙනෙක් යන යම් කරුණක් ඇද්ද, සත්වෙනි මීමුතු පරම්පරාවල් දක්වාම පිරිසිදු කුල ප්‍රවේණියක් තියෙනවා යන යම් කරුණක් ඇද්ද, එනිසාම කුලපාරිශුද්ධිය මුල් කොට කිසිවෙකුගෙන් උපහාස ලබා නැති බවත්, ගැරහුම් ලබා නැති බවත් යන යම් කරුණක් ඇද්ද, අන්න ඒ කාරණය මත ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ වැනි උතුමෙක් අපව දකින්නට පැමිණීම උන්වහන්සේගේ තත්වයට සුදුසු නැහැමයි. එනිසා ශ්‍රමණ භවත් ගෞමයන් වහන්සේව බැහැදකින්නට යෑම අපටමයි සුදුසු.
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ මහත් ඤාති පිරිසක් අත්හැර දමා උතුම් පැවිදිබව ලැබූ කෙනෙක් නෙව ….(පෙ)…. ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ පොළොවට අයත් වූත්, පොළොවෙන් උඩ තිබෙන්නා වූත් බොහෝ රන්, රිදී ආදී වස්තුව අත්හැර දමා උතුම් පැවිදිබව ලැබූ කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ ඉතා තරුණ වූ යෞවන කාලයේදීම මනා කළු කෙස් ඇති භද්‍ර වූ යොවුනේ වියෙහි සිටියදීම ජීවිතයෙහි ප්‍රථම වයසේදී ගිහිගෙයින් නික්ම අනගාරිකව උතුම් පැවිදිබව ලැබූ කෙනෙක් නෙව ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ තමන්ගේ රාජවංශික දෙමාපියන් අකැමැත්තෙන් කඳුළු වැකුණු මුහුණින් හඬද්දීම කෙස් රැවුල් බා කසාවත් පොරොවා ගෙන ගිහිගෙයින් නික්ම අනගාරිකව උතුම් පැවිදිබව ලැබූ කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේද ඉතා රූපවත් කෙනෙක් නෙව. සොඳුරු පෙනුමක් ඇති කෙනෙක් නෙව. දුටුවන් පහදින කෙනෙක් නෙව. උතුම් වර්ණ සෞන්දර්යයෙන් යුතු කෙනෙක් නෙව. රන්වන් පැහැ ඇති කෙනෙක් නෙව. බ්‍රහ්මයාගේ බඳු ශරීරාලෝකය ඇති කෙනෙක් නෙව. දැකීමට පවා ඉඩකඩ අපහසුවෙන් ලැබිය යුතු කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ ආර්ය වූ සිල් ඇති කෙනෙක් නෙව, කුසල සිල් ඇති කෙනෙක් නෙව. කුසල සීලයෙන් සමන්විත කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේද මිහිරි වචන ඇති කෙනෙක් නෙව. මිහිරි ලෙස කරුණු විග්‍රහ කරන කෙනෙක් නෙව. ශිෂ්ඨසම්පන්න වචන ඇති කෙනෙක් නෙව. නොවිසුරුණු වචන ඇති කෙනෙක් නෙව. පැහැදිලි වචන ඇති කෙනෙක් නෙව. අරුත් මතු කොට කතා කරන කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේද බොහෝ ජනයා හට ආචාර්ය ප්‍රාචාර්ය වූ කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ කාමරාගය ක්ෂය කළ කෙනෙක් නෙව. චපලබව බැහැර කළ කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ කර්මවාදී, ක්‍රියාවාදී උත්තමයෙක් නෙව. ශ්‍රේෂ්ඨ වූ දෙයම පෙරටු කොට ඇති කෙනෙක් නෙව. උතුම් බ්‍රාහ්මණ පිරිසටත් අවශේෂ ප්‍රජාවටත් නායකත්වය දරණ කෙනෙක් නෙව ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ සම්භේද නොවූ පිරිසිදු රාජවංශික කුල ප්‍රවේණි ඇති උසස් වංශයෙන් පැවිදි වූ කෙනෙක් නෙව ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ ආඪ්‍ය වූ මහාධන ඇති මහාභෝග ඇති කුලවත් වංශයෙන් පැවිදි වූ කෙනෙක් නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ වෙත පිටරටවලින්ද පිට ජනපදවලින්ද ප්‍රශ්න විසඳා ගැනීමට බොහෝ පිරිස් පැමිණෙනවා නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම අනේක වූ දහස් සංඛ්‍යාත දෙවිවරුන් භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේව දිවිහිමියෙන් සරණ ගිහින් තිබෙනවා නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ පිළිබඳව මේ ආකාර වූ කළ්‍යාණ කීර්ති ඝෝෂාවක් පැතිර ගිහින් තිබෙනවා නෙව. “ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ මේ කරුණින් අරහත් වන සේක! සම්මාසම්බුද්ධ වන සේක! විජ්ජාචරණසම්පන්න වන සේක! සුගත වන සේක! ලෝකවිදූ වන සේක! අනුත්තර පුරිසදම්ම සාරථි වන සේක! සත්ථා දේවමනුස්සානං වන සේක! බුද්ධ වන සේක! භගවා වන සේක!” කියලා. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ මහාපුරුෂ ලක්ෂණ තිස්දෙකකින් සමන්විත වූ කෙනෙක් නෙව ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ තමන් වෙත පැමිණෙන පිරිසට ඉතා සුහද ලෙස ‘එන්න ඔබේ පැමිණීම සාදරයෙන් පිළිගනිමු’ කියමින් පිළිගන්නා කෙනෙකි. මිහිරි වචන කතා කරන කෙනෙකි. පිළිසඳර කතාවෙහි ඉතා දක්ෂ කෙනෙකි. කවර කරුණකටවත් ඇහිබැම හකුළුවා නොබලන කෙනෙකි. ඕනෑම කෙනෙක් දෙස ප්‍රියශීලී ලෙස මුහුණ ඔසවා කෙළින් බලන කෙනෙකි. පැමිණි පිරිසට පළමුවෙන්ම කතාබස් කරන කෙනෙකි. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ භික්ෂු, භික්ෂුණී, උපාසක, උපාසිකා යන සිව්වණක් පිරිසෙන් සත්කාර ලැබූ කෙනෙකි. ගෞරව ලැබූ කෙනෙකි. බුහුමන් ලැබූ කෙනෙකි. පිදුම් ලැබූ කෙනෙකි. යටහත් පැවැතුම් ලැබූ කෙනෙකි. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ කෙරෙහි බොහෝ දෙවිවරුත්, බොහෝ මිනිසුනුත් අතිශයින්ම පැහැදීමෙන් යුක්තයි නෙව. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ යම් ගමක වේවා, නියම්ගමක වේවා, වැඩසිටිනවා නම් ඒ ගමේවත්, නියම්ගමේවත් අමනුෂ්‍යයන් මිනිසුන් හට කිසි පීඩාවක් කරන්නේ නෑ. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ මහා පිරිස් සහිතයි. විශාල පිරිස්වලට ආචාර්ය වශයෙන් සිටින්නේ. ඒ වගේම බොහෝ ආගමික නායකයන් අතරින් උන්වහන්සේ තමයි අග්‍ර වන්නේ ….(පෙ)….
භවත්නි, ඇතැම් ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයන්ගේ කීර්තිරාවය තියෙන්නේ ඔවුන්ගේ යම් යම් ව්‍රත සමාදන් වීම් ආදී බාහිර දේ මුල් කරගෙනයි. නමුත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේගේ කීර්තිය පැතිරිලා තියෙන්නේ එවන් කරුණක් දෙකක් මුල් කරගෙන නොවේ. සැබැවින්ම අනුත්තර වූ (අවබෝධ ඤාණය නම් වූ විද්‍යාවෙනුත් ඊට අනුකූල හැසිරීම නම් වූ චරණයෙනුත් යන) විජ්ජාචරණ සම්පන්න ගුණයෙන්මයි ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේගේ කීර්තිරාවය පැතිරී තියෙන්නේ. ….(පෙ)….
ඒ වගේම මගධේශ්වර සේනිය බිම්බිසාර නිරිඳාණන් සිය දරුවනුත් හා එක්ව, බිරින්දෑවරුන් හා එක්ව, පිරිස් හා එක්ව, ඇමැතිවරුන් හා එක්ව භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේව දිවිහිමියෙන් සරණ ගිහිල්ලයි ඉන්නේ. ….(පෙ)….
ඒ වගේම පසේනදී කෝසල නිරිඳාණන් සිය දරුවනුත් හා එක්ව, බිරින්දෑවරුන් හා එක්ව, පිරිස් හා එක්ව, ඇමැතිවරුන් හා එක්ව භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේව දිවිහිමියෙන් සරණ ගිහිල්ලයි ඉන්නේ. ….(පෙ)….
ඒ වගේම පොක්ඛරසාතී බ්‍රාහ්මණතුමා සිය දරුවනුත් හා එක්ව, බිරින්දෑවරුන් හා එක්ව, පිරිස් හා එක්ව, ඇමැතිවරුන් හා එක්ව භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේව දිවිහිමියෙන් සරණ ගිහිල්ලයි ඉන්නේ. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ මගධේශ්වර සේනිය බිම්බිසාර නිරිඳාණන්ගෙන් සත්කාර ලැබූ කෙනෙකි. ගෞරව ලැබූ කෙනෙකි. බුහුමන් ලැබූ කෙනෙකි. පිදුම් ලැබූ කෙනෙකි. යටහත් පැවැතුම් ලැබූ කෙනෙකි. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ පසේනදී කෝසල නිරිඳාණන්ගෙන් සත්කාර ලැබූ කෙනෙකි. ගෞරව ලැබූ කෙනෙකි. බුහුමන් ලැබූ කෙනෙකි. පිදුම් ලැබූ කෙනෙකි. යටහත් පැවැතුම් ලැබූ කෙනෙකි. ….(පෙ)….
ඒ වගේම භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ පොක්ඛරසාතී බ්‍රාහ්මණතුමාගෙන් සත්කාර ලැබූ කෙනෙකි. ගෞරව ලැබූ කෙනෙකි. බුහුමන් ලැබූ කෙනෙකි. පිදුම් ලැබූ කෙනෙකි. යටහත් පැවැතුම් ලැබූ කෙනෙකි …. (පෙ) ….
ඒ භවත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ චම්පා නුවර ගග්ගරා පොකුණ අසබඩ වැඩසිටිනවා. ඉතින් යම්කිසි ශ්‍රමණවරුන් වේවා බ්‍රාහ්මණවරුන් වේවා අපගේ ගම් කෙතට සම්ප්‍රාප්ත වෙනවා නම් ඔවුන් අපට ආගන්තුක පිරිසකි. අප විසින් ඒ ආගන්තුක පිරිසට සත්කාර කළ යුතුයි. ගරු කළ යුතුයි. පිදිය යුතුයි. යටහත් පැවතුම් දැක්විය යුතුයි. යම් හෙයකින් ශ්‍රමණ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ චම්පාවට වැඩම කරලා, චම්පාවෙහි ගග්ගරා පොකුණ අසබඩ වැඩසිටිනවාද, ඒ ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ අපගේ ආගන්තුකයෙක්මයි. ඉතින් අප විසින් ආගන්තුක වූ උන්වහන්සේට සත්කාර කළ යුතුයි. ගරු කළ යුතුයි. පිදිය යුතුයි. යටහත් පැවතුම් දැක්විය යුතුයි. ඔන්න ඔය කාරණයේදීත් ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ වැනි උතුමෙක් අපව දකින්නට පැමිණීම උන්වහන්සේගේ තත්වයට සුදුසු නැහැමයි. එනිසා ශ්‍රමණ භවත් ගෞමයන් වහන්සේව බැහැදකින්නට යෑම අපටමයි සුදුසු.
භවත්නි, ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේගේ ගුණය පිළිබඳව මා දන්නේ ඔච්චරයි. නමුත් ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ නම්, ගුණ ඔච්චරක් පමණක් තිබෙන උත්තමයෙක් නොවෙයි. ඒ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ ප්‍රමාණ කළ නොහැකි වූ ගුණ සම්පත්වලින් යුක්තයි.
මෙසේ පැවසූ විට ඒ බ්‍රාහ්මණවරු සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාට මෙහෙම කිව්වා. “භවත් සෝණදණ්ඩයන් ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගේ ගුණයන් යම් ආකාරයකින් පැවසුවා නම්, ඒ ආකාරයෙන් යුතු ගුණ ඇති ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ යොදුන් සියයක් එපිටින් වාසය කළත් සැදැහැවත් කුලපුත්‍රයෙක් විසින් මග වියදම් ද රැගෙන උන්වහන්සේව බැහැදකින්නට යෑම සුදුසු දෙයක්මයි. එහෙම නම් අපි හැමෝම ශ්‍රමණ භවත් ගෞතමයන් වහන්සේව බැහැදකින්නට යමු.”
ඉතින් සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා මහත් වූ බ්‍රාහ්මණ පිරිසත් සමඟ ගග්ගරා පොකුණ දෙසට පිටත් වුනා.
ඉතින් සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාට ඒ වන ගොමුව අතරින් යද්දී මෙවැනි කල්පනාවක් ඇතිවුනා. “ඉදින් මං ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ ගෙන් ප්‍රශ්නයක් විමසුවෝතින් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ ඒ ගැන මට මේ විදිහට පවසන්නට ඉඩ තියෙනවා. ‘පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඔය ප්‍රශ්නය අසන්නට ඕන ඔය විදිහට නොවෙයි, පින්වත් බ්‍රාහ්මණය ඔය ප්‍රශ්නය ඇසිය යුත්තේ මේ විදිහටයි’ කියලා. එතකොට මේ පිරිස මට අපහාස කරාවි. ‘සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා මෝඩයෙක් නෙව. අව්‍යක්ත කෙනෙක් නෙව. ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගෙන් නුවණැති ප්‍රශ්නයක් අසන්නට බැරිවුනා නෙව’ කියලා. මේ පිරිස යම් කෙනෙකුට නිග්‍රහ කරනවා නම්, ඔහුගේ කීර්තිය පිරිහෙනවාමයි. යමෙකුගේ කීර්තිය පිරිහෙනවා නම්, ඔහුගේ භෝගසම්පත් පවා පිරිහී යනවා. අපගේ භෝගසම්පත් වුනත් කීර්තිය නිසා ලැබුණු දේවල් නෙව.
ඉතින් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ මගෙන් ප්‍රශ්න ඇසුවොතින් ඒ ප්‍රශ්නයට දෙන පිළිතුරෙන් මට උන්වහන්සේගේ සිත සතුටු කරන්නට බැරි වුනොතින් ඒ පිළිතුර පිළිබඳව ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ මට මෙහෙම කියන්නට ඉඩ තියෙනවා. ‘පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඔය ප්‍රශ්නයට උත්තර දිය යුත්තේ ඔහොම නොවෙයිනෙ. පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඔය ප්‍රශ්නයට උත්තර දිය යුත්තේ මෙහෙමයිනෙ’ කියලා. එතකොට ඔය කාරණය මුල් කරගෙන මේ පිරිස මට පරිභව කරාවි. ‘සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා මෝඩයෙක් නෙව. අව්‍යක්ත කෙනෙක් නෙව. ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගේ ප්‍රශ්නයට උන්වහන්සේගේ සිත සතුටු වෙන ආකාරයට පිළිතුරක් දීගන්නට බැරිවුනා නෙව’ කියලා. මේ පිරිස යම් කෙනෙකුට නිග්‍රහ කරනවා නම්, ඔහුගේ කීර්තිය පිරිහෙනවාමයි. යමෙකුගේ කීර්තිය පිරිහෙනවා නම්, ඔහුගේ භෝගසම්පත් පවා පිරිහී යනවා. අපගේ භෝගසම්පත් වුනත් කීර්තිය නිසා ලැබුණු දේවල් නෙව.
ඉදින් මං මෙහෙම ළඟට ඇවිල්ලත් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේව නොදැක ආපසු හැරී ගියොත්, ඒ ගැනත් මේ පිරිස මට පරිභව කරාවි. ‘සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා මෝඩයෙක් නෙව. අව්‍යක්ත කෙනෙක් නෙව. දැඩි මාන්නයෙන් යුතු කෙනෙක් නෙව. භයට පත් වූ කෙනෙක් නෙව. ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ව බැහැදැකීම පිණිස පැමිණෙන්ට බැරිවුනානෙ. ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ ළඟට ගිහිල්ලත් නොදැකම ආපසු හැරී යන්නේ කොහොමද?’ කියලා. මේ පිරිස යම් කෙනෙකුට නිග්‍රහ කරනවා නම්, ඔහුගේ කීර්තිය පිරිහෙනවාමයි. යමෙකුගේ කීර්තිය පිරිහෙනවා නම්, ඔහුගේ භෝගසම්පත් පවා පිරිහී යනවා. අපගේ භෝගසම්පත් වුනත් කීර්තිය නිසා ලැබුණු දේවල් නෙව.
ඉතින් සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කරා පැමිණුනා. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමඟ සතුටු වුනා. සතුටුවිය යුතු පිළිසඳර කතාබහ අවසන් කොට එකත්පස්ව වාඩිවුණා. චම්පා නුවරවැසි බ්‍රාහ්මණ ගෘහපතියන්ගෙන් ඇතැම් උදවිය භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කොට එකත්පස්ව වාඩිවුනා. සමහරුන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමඟ සතුටුවුනා. සතුටුවිය යුතු පිළිසඳර කතාබහ අවසන් කොට එකත්පස්ව වාඩිවුනා. තවත් සමහරුන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ඇඳිලි බැඳ ආචාර කොට එකත්පස්ව වාඩිවුනා. සමහර උදවිය තම තමන්ගේ නම්ගොත් පවසලා එකත්පස්ව වාඩිවුනා. තවත් සමහරුන් නිශ්ශබ්දව එකත්පස්ව වාඩිවුනා.
එතකොටත් සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා මේ කාරණය ගැනම බහුල වශයෙන් සිත සිතා වාඩිවෙලා හිටියා. ඒ කියන්නේ “ඉදින් මං ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේගෙන් ප්‍රශ්නයක් විමසුවෝතින් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ ඒ ගැන මට මේ විදිහට පවසන්නට ඉඩ තියෙනවා. ‘පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඔය ප්‍රශ්නය අසන්ට ඕන ඔය විදිහට නොවෙයි, පින්වත් බ්‍රාහ්මණය ඔය ප්‍රශ්නය ඇසිය යුත්තේ මේ විදිහටයි’ කියලා. එතකොට මේ පිරිස මට අපහාස කරාවි. ‘සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා මෝඩයෙක් නෙව. අව්‍යක්ත කෙනෙක් නෙව. ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගෙන් නුවණැති ප්‍රශ්නයක් අසන්නට බැරිවුනා නෙව’ කියලා. මේ පිරිස යම් කෙනෙකුට නිග්‍රහ කරනවා නම්, ඔහුගේ කීර්තිය පිරිහෙනවාමයි. යමෙකුගේ කීර්තිය පිරිහෙනවා නම්, ඔහුගේ භෝගසම්පත් පවා පිරිහී යනවා. අපගේ භෝගසම්පත් වුනත් කීර්තිය නිසා ලැබුණු දේවල් නෙව.
ඉතින් ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ මගෙන් ප්‍රශ්න ඇසුවොතින් ඒ ප්‍රශ්නයට දෙන පිළිතුරෙන් මට උන්වහන්සේගේ සිත සතුටු කරන්නට බැරි වුනොතින් ඒ පිළිතුර පිළිබඳව ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ මට මෙහෙම කියන්නට ඉඩ තියෙනවා. ‘පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඔය ප්‍රශ්නයට උත්තර දිය යුත්තේ ඔහොම නොවෙයිනෙ. පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඔය ප්‍රශ්නයට උත්තර දිය යුත්තේ මෙහෙමයිනෙ’ කියලා. එතකොට ඔය කාරණය මුල් කරගෙන මේ පිරිස මට පරිභව කරාවි. ‘සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා මෝඩයෙක් නෙව. අව්‍යක්ත කෙනෙක් නෙව. ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගේ ප්‍රශ්නයට උන්වහන්සේගේ සිත සතුටු වෙන ආකාරයට පිළිතුරක් දීගන්නට බැරිවුනා නෙව’ කියලා. මේ පිරිස යම් කෙනෙකුට නිග්‍රහ කරනවා නම්, ඔහුගේ කීර්තිය පිරිහෙනවාමයි. යමෙකුගේ කීර්තිය පිරිහෙනවා නම්, ඔහුගේ භෝගසම්පත් පවා පිරිහී යනවා. අපගේ භෝගසම්පත් වුනත් කීර්තිය නිසා ලැබුණු දේවල් නෙව.
‘අනේ! ඒ නිසා ඇත්තෙන්ම ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ මගෙන් අපගේ ආචාර්යවාදයට අයත් ත්‍රිවිද්‍යාව ගැන ප්‍රශ්නයක් අසනවා නම් කොතරම් හොඳද? ඒකාන්තයෙන්ම උන්වහන්සේගේ සිත සතුටුවෙන අයුරින් මට ඒ ප්‍රශ්නය විසඳන්නටත් පුළුවනි’ කියලා.
එතකොට සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාගේ සිතේ තිබුන පටලැවිල්ල අවබෝධ කරගත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මේ අදහස ඇතිවුනා. “මේ සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා තමන්ගේ සිතුවිල්ලෙන් පීඩා විඳිනවා. එනිසා මං සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාගෙන් තම ආචාර්යවාදය වන ත්‍රිවිද්‍යාව අරභයා ප්‍රශ්නයක් අසනවා නම් හොඳයි” කියලා.
ඉතින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාට මෙකරුණ වදාළා. “පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, බ්‍රාහ්මණවරුන් බ්‍රාහ්මණයෙකු ලෙස සළකන්නේ කවර අන්දමේ අංගවලින් සමන්විත කෙනෙක්වද? මැනැවින්ම කියනවා නම් ‘මම බ්‍රාහ්මණයෙක් වෙමි’ කියා පවසන්නෙත් එය මුසාවාදයක් බවට පත් නොවන්නේත් කවර කරුණු මතද?”
එතකොට සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාට මේ අදහස් ඇතිවුනා. “අනේ ඇත්තෙන්ම ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ මගෙන් තම ආචාර්යවාදය වූ ත්‍රිවිද්‍යාව අරභයා ප්‍රශ්නයක් අසනවා නම් හොඳයි කියලා. ඒ වගේම උන්වහන්සේගේ සිත සතුටු වන ආකාරයට මට පිළිතුරු දෙන්ටත් පුළුවනි කියලා ඇත්තෙන්ම අප යම් කරුණක් ගැන රුචි වුනා නම්, යම් කරුණක් කැමැති වුනා නම්, යම් කරුණක් අදහස් කළා නම්, යම් කරුණක් පැතුවා නම් ඒ ගැනම ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ මගෙන් තම ආචාර්යවාදය වූ ත්‍රිවිද්‍යාව අරභයා ප්‍රශ්නයක් අසනවා නෙව. ඉතින් මටත් සැබැවින්ම උන්වහන්සේගේ සිත සතුටුවන අයුරින් පිළිතුරු දෙන්නටත් පුළුවනි.”
එතකොට සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා කය ඍජු කරගෙන හාත්පස සිටි පිරිස දෙස හොඳ හැටියට බලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙකරුණ පවසා සිටියා. “භවත් ගෞතමයෙනි, බ්‍රාහ්මණවරුන් බ්‍රාහ්මණයෙකු ලෙස සළකන්නේත්, මනාකොට කියනවා නම් ‘මම බ්‍රාහ්මණයෙක් වෙමි’ කියලා කිය හැකිවන්නේත්, එය බොරුවක් නොවන්නේත් අංග පහකින් සමන්විත කෙනා ගැනයි. ඒ අංග පහ මොනවාද? භවත් ගෞතමයෙනි, මෙහිලා බ්‍රාහ්මණයා මව් පිය දෙපාර්ශවයෙන්ම පිරිසිදු සුජාත උපතක් ලැබූ කෙනෙක් වෙනවා. ඒ කියන්නේ මීමුතු යුග පරපුරෙන් සත්වෙනි පරපුර දක්වා පිරිසිදු මව්කුසක් තිබෙන කෙනෙක්. ඒ වගේම තමන්ගේ ජාතිය පිළිබඳව අපවාද නොලැබූ, ගැරහුම් නොලැබූ කෙනෙක්,
ඒ වගේම ඔහු වේද හදාරණ කෙනෙක්. මන්ත්‍රධාරී කෙනෙක්. ඉතිහාසය පස්වෙනි කොට ඇති වේදසමයාගත භාෂා ශාස්ත්‍රයන්හි නිපුණත්වයක් ඇති අක්ෂර ප්‍රභේද ගැන හසල බුද්ධිය ඇති ත්‍රිවේද පාරප්‍රප්ත කෙනෙක්. වේදසමයාගත පද පාඨ දන්නා කෙනෙක්. ව්‍යාකරණ දන්නා කෙනෙක්. ලෝකායත ශාස්ත්‍රයෙහි, මහාපුරුෂ ලක්ෂණ ශාස්ත්‍රයෙහි නිපුණ කෙනෙක්:
ඒ වගේම ඔහු ඉතා රූපවත් කෙනෙක්. සොඳුරු පෙනුමක් ඇති කෙනෙක්. දුටුවන් පහදින කෙනෙක්. උතුම් වර්ණ සෞන්දර්යයෙන් යුතු කෙනෙක්. රන්වන් පැහැ ඇති කෙනෙක්. බ්‍රහ්මයාගේ බඳු ශරීරාලෝකය ඇති කෙනෙක්. දැකීමට පවා ඉඩකඩ අපහසුවෙන් ලැබිය යුතු කෙනෙක්.
ඒ වගේම ඔහු සිල්වත්, වැඩුණු සිල් ඇති කෙනෙක්. වැඩුණු සීලයෙන් සමන්විත කෙනෙක්.
නුවණැති කෙනෙක්, ප්‍රඥාවන්ත කෙනෙක්. යාග කිරීම පිණිස යාග හැන්ද එසවීමේදී පළමුකොට හෝ දෙවනුව හෝ කරන කෙනෙක්. භවත් ගෞතමයෙනි, බ්‍රාහ්මණවරුන් බ්‍රාහ්මණයෙකු ලෙස සළකන්නේත්, මනාකොට කියනවා නම් ‘මම බ්‍රාහ්මණයෙක් වෙමි’ කියලා කිය හැකිවන්නේත්, එය බොරුවක් නො වන්නේත් මෙම අංග පහෙන් සමන්විත කෙනා ගැනයි.
“පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඔය අංග පහෙන් එක අංගයක් අත්හැර දමා අංග හතරකින් සමන්විත කෙනාව බ්‍රාහ්මණයෙක් වශයෙන් බ්‍රාහ්මණ පිරිස සළකන්නටත්, ‘මම බ්‍රාහ්මණයෙක් වෙමි’ කියලා මැනැවින් කියන්නටත්, එය බොරුවක් නොවන්නටත් පුළුවන්කමක් තිබේද?”
“පුළුවනි භවත් ගෞතමයෙනි, භවත් ගෞතමයෙනි, මේ අංග පහෙන් රූපසෝභාව අත්හරිමු. රූපසෝභාවෙන් කුමක් කරන්නටද? භවත් ගෞතමයෙනි, යම් කලෙක බ්‍රාහ්මණයා මව්පිය දෙපාර්ශවයෙන්ම පිරිසිදු සුජාත උපතක් ලැබූ කෙනෙක් වෙනවාද, ඒ කියන්නේ මීමුතු යුග පරපුරෙන් සත්වෙනි පරපුර දක්වා පිරිසිදු මව්කුසක් තිබෙන කෙනෙක් වෙනවාද, ඒ වගේම තමන්ගේ ජාතිය පිළිබඳව අපවාද නොලැබූ, ගැරහුම් නොලැබූ කෙනෙක් වෙනවාද, ඒ වගේම වේද හදාරණ කෙනෙක් වෙනවාද, මන්ත්‍රධාරී කෙනෙක් වෙනවාද, ඉතිහාසය පස්වෙනි කොට ඇති වේදසමයාගත භාෂා ශාස්ත්‍රයන්හි නිපුණත්වයක් ඇති අක්ෂර ප්‍රභේද ගැන හසල බුද්ධිය ඇති ත්‍රිවේද පාරප්‍රප්ත කෙනෙක් වෙනවාද, වේදසමයාගත පද පාඨ දන්නා කෙනෙක් වෙනවාද, ව්‍යාකරණ දන්නා කෙනෙක් වෙනවාද, ලෝකායත ශාස්ත්‍රයෙහි, මහාපුරුෂ ලක්ෂණ ශාස්ත්‍රයෙහි නිපුණ කෙනෙක් වෙනවාද, ඒ වගේම ඔහු සිල්වත්, වැඩුණු සිල් ඇති කෙනෙක් වෙනවාද, වැඩුණු සීලයෙන් සමන්විත කෙනෙක් වෙනවාද, නුවණැති කෙනෙක් වෙනවාද, ප්‍රඥාවන්ත කෙනෙක් වෙනවාද, ඒ වගේම යාග කිරීම පිණිස යාග හැන්ද එසවීමේදී පළමුකොට හෝ දෙවනුව හෝ කරන කෙනෙක් වෙනවාද, භවත් ගෞතමයෙනි, බ්‍රාහ්මණවරුන් බ්‍රාහ්මණයෙකු ලෙස සළකන්නටත්, මනාකොට කියනවා නම් ‘මම බ්‍රාහ්මණයෙක් වෙමි’ කියලා කියන්නටත්, එය බොරුවක් නොවන්නටත් මෙම අංග හතරෙන් සමන්විත කෙනාට පුළුවනි.”
“පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඔය අංග හතරෙන් එක අංගයක් අත්හැර දමා අංග තුනකින් සමන්විත කෙනාව බ්‍රාහ්මණයෙක් වශයෙන් බ්‍රාහ්මණ පිරිස සළකන්නටත්, ‘මම බ්‍රාහ්මණයෙක් වෙමි’ කියලා මැනැවින් කියන්නටත්, එය බොරුවක් නොවන්නටත් පුළුවන්කමක් තිබේද?”
“පුළුවනි භවත් ගෞතමයෙනි, භවත් ගෞතමයෙනි, මේ අංග හතරෙන් වේදමන්ත්‍ර අත්හරිමු. වේදමන්ත්‍රවලින් කුමක් කරන්නටද? භවත් ගෞතමයෙනි, යම් කලෙක බ්‍රාහ්මණයා මව්පිය දෙපාර්ශවයෙන්ම පිරිසිදු සුජාත උපතක් ලැබූ කෙනෙක් වෙනවාද, ඒ කියන්නේ මීමුතු යුග පරපුරෙන් සත්වෙනි පරපුර දක්වා පිරිසිදු මව්කුසක් තිබෙන කෙනෙක් වෙනවාද, ඒ වගේම තමන්ගේ ජාතිය පිළිබඳව අපවාද නොලැබූ, ගැරහුම් නොලැබූ කෙනෙක් වෙනවාද, ඒ වගේම ඔහු සිල්වත්, වැඩුණු සිල් ඇති කෙනෙක් වෙනවාද, වැඩුණු සීලයෙන් සමන්විත කෙනෙක් වෙනවාද, නුවණැති කෙනෙක් වෙනවාද, ප්‍රඥාවන්ත කෙනෙක් වෙනවාද, ඒ වගේම යාග කිරීම පිණිස යාග හැන්ද එසවීමේදී පළමුකොට හෝ දෙවනුව හෝ කරන කෙනෙක් වෙනවාද, භවත් ගෞතමයෙනි, බ්‍රාහ්මණවරුන් බ්‍රාහ්මණයෙකු ලෙස සළකන්නටත්, මනාකොට කියනවා නම් ‘මම බ්‍රාහ්මණයෙක් වෙමි’ කියලා කියන්නටත්, එය බොරුවක් නොවන්නටත් මෙම අංග තුනෙන් සමන්විත කෙනාට පුළුවනි.”
“පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඔය අංග තුනෙන් එක අංගයක් අත්හැර දමා අංග දෙකකින් සමන්විත කෙනාව බ්‍රාහ්මණයෙක් වශයෙන් බ්‍රාහ්මණ පිරිස සළකන්නටත්, ‘මම බ්‍රාහ්මණයෙක් වෙමි’ කියලා මැනැවින් කියන්නටත්, එය බොරුවක් නොවන්නටත් පුළුවන්කමක් තිබේද?”
“පුළුවනි භවත් ගෞතමයෙනි, භවත් ගෞතමයෙනි, මේ අංග තුනෙන් උපන් ජාතිය අත්හරිමු. උපන් ජාතියෙන් කුමක් කරන්ටද? භවත් ගෞතමයෙනි, යම් කලෙක බ්‍රාහ්මණයා සිල්වත්, වැඩුණු සිල් ඇති කෙනෙක් වෙනවාද, වැඩුණු සීලයෙන් සමන්විත කෙනෙක් වෙනවාද, නුවණැති කෙනෙක් වෙනවාද, ප්‍රඥාවන්ත කෙනෙක් වෙනවාද, ඒ වගේම යාග කිරීම පිණිස යාග හැන්ද එසවීමේදී පළමුකොට හෝ දෙවනුව හෝ කරන කෙනෙක් වෙනවාද, භවත් ගෞතමයෙනි, බ්‍රාහ්මණවරුන් බ්‍රාහ්මණයෙකු ලෙස සළකන්නටත්, මනාකොට කියනවා නම් ‘මම බ්‍රාහ්මණයෙක් වෙමි’ කියලා කියන්නටත්, එය බොරුවක් නොවන්නටත් මෙම අංග දෙකෙන් සමන්විත කෙනාට පුළුවනි.”
මෙසේ පැවසූ විට ඒ බ්‍රාහ්මණවරු සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාට මේ විදිහට කියා සිටියා. “භවත් සෝණදණ්ඩයෙනි, ඔහොම කියන්නට එපා! භවත් සෝණදණ්ඩයෙනි, ඔහොම කියන්නට එපා! භවත් සෝණදණ්ඩයන් රූපසෝභාවත් බැහැර කර දමනවා නෙව. වේදමන්ත්‍රත් බැහැර කරනවා නෙව. උපන් ජාතියත් බැහැර කරනවා නෙව. ඒකාන්තයෙන්ම භවත් සෝණදණ්ඩයන් ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගේ අදහසටයි ඔය ඇතුළු වෙන්නේ!” කියලා.
එතකොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඒ බ්‍රාහ්මණ පිරිසට මෙසේ වදාළා. “ඉදින් පින්වත් බ්‍රාහ්මණවරුනි, ඔබට මෙහෙම හිතෙනවා නම්, ඒ කියන්නේ ‘සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා ඔය විදිහේ අල්පශ්‍රැත කෙනෙක් සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා කළ්‍යාණ කතාබහ නැති කෙනෙක්. සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා ප්‍රඥා රහිත කෙනෙක්. සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා ශ්‍රමණ ගෞතමයන් සමඟ මෙම වචනය පිළිබඳව සාකච්ඡා කරන්නට සමත් නොවන කෙනෙක්’ කියලා. සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා පසෙක සිටීවා. මා සමඟ ඔබ සාකච්ඡා කරන්න. ඉදින් පින්වත් බ්‍රාහ්මණවරුනි, ඔබට මෙහෙම හිතෙනවා නම්, ඒ කියන්නේ ‘සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා බහුශ්‍රැත කෙනෙක්. සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා කළ්‍යාණ කතාබහ ඇති කෙනෙක්. සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා ප්‍රඥාවන්ත කෙනෙක්. සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා ශ්‍රමණ ගෞතමයන් සමඟ මෙම වචනය පිළිබඳව සාකච්ඡා කරන්නට සමත් කෙනෙක්’ කියලා, ඔබ පසෙක සිටිත්වා. සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා මා සමඟ සාකච්ඡා කරාවා.”
මෙසේ වදාළ විට සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙකරුණත් පවසා සිටියා. “භවත් ගෞතමයන් වැඩසිටිත්වා! භවත් ගෞතමයන් නිශ්ශබ්ද වෙත්වා! මම මුන්දැලාට කරුණු සහිතව උත්තර දෙන්නම්” කියලා.
ඉතින් සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා ඒ බ්‍රාහ්මණවරුන්ට මෙහෙම කිව්වා.
“භවත්නි, ඔය විදිහට කතා කරන්නට එපා! භවත්නි, ඔය විදිහට කතා කරන්නට එපා! භවත් සෝණදණ්ඩයන් රූපසෝභාවත් බැහැර කර දමනවා නෙව. වේදමන්ත්‍රත් බැහැර කරනවා නෙව. උපන් ජාතියත් බැහැර කරනවා නෙව. ඒකාන්තයෙන්ම භවත් සෝණදණ්ඩයන් ශ්‍රමණ ගෞතමයන්ගේ අදහසටයි ඔය ඇතුළුවෙනවා නෙව කියලා. භවත්නි, මං රූප සෝභාවත්, වේදමන්ත්‍රවත්, උපන් ජාතියවත් බැහැර කරන්නේ නෑ.”
ඒ වෙලාවේදී සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාගේ බෑණා කෙනෙක් වන අංගක නම් මාණවකයා ඒ පිරිස අතර වාඩිවෙලා හිටියා. එතකොට සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා ඒ බමුණු පිරිසට මෙහෙම කිව්වා. “භවත්නි, අපගේ බෑණා කෙනෙක් වන මේ අංගක මාණවකයාව දකිනවාද?”
“එසේය භවත.”
“භවත්නි, අංගක මාණවකයා ඉතා රූපවත්. සොඳුරු පෙනුමෙන් යුක්තයි. දුටුවන් පහදිනවා. උතුම් වර්ණ සෞන්දර්යයෙන් යුක්තයි. රන්වන් පැහැ තියෙනවා. බ්‍රහ්මයාගේ බඳු ශරීරාලෝකය තියෙනවා. දැකීමට පවා ඉඩකඩ අපහසුවෙන් ලැබිය යුතුයි. ඒ වගේම මේ පිරිස අතර මොහුගේ රූප සෝභාවය ශ්‍රමණ ගෞතමයන් හැරුණු කොට සම කරන්නට පුළුවන් කෙනෙක් නෑ.
ඒ වගේම භවත්නි, අංගක මාණවකයා වේද හදාරණ කෙනෙක්. මන්ත්‍රධාරී කෙනෙක්. ඉතිහාසය පස්වෙනි කොට ඇති වේදසමයාගත භාෂා ශාස්ත්‍රයන්හි නිපුණත්වයක් ඇති අක්ෂර ප්‍රභේද ගැන හසල බුද්ධිය ඇති ත්‍රිවේද පාරප්‍රප්ත කෙනෙක්. වේදසමයාගත පද පාඨ දන්නා කෙනෙක්. ව්‍යාකරණ දන්නා කෙනෙක්. ලෝකායත ශාස්ත්‍රයෙහි, මහාපුරුෂ ලක්ෂණ ශාස්ත්‍රයෙහි නිපුණ කෙනෙක්. මං තමයි මෙයාට මන්ත්‍ර ශාස්ත්‍රය ඉගැන්වූයේ.
ඒ වගේම භවත්නි, අංගක මාණවකයා මව්පිය දෙපාර්ශවයෙන්ම පිරිසිදු සුජාත උපතක් ලැබූ කෙනෙක් වෙනවා. ඒ කියන්නේ මීමුතු යුග පරපුරෙන් සත්වෙනි පරපුර දක්වා පිරිසිදු මව්කුසක් තිබෙන කෙනෙක්. ඒ වගේම තමන්ගේ ජාතිය පිළිබඳව අපවාද නොලැබූ, ගැරහුම් නොලැබූ කෙනෙක්, මං මෙයාගේ මව්පියන් ගැන දන්නවා.
භවත්නි, ඉදින් අංගක මාණවකයා ප්‍රාණඝාතය කරනවා නම්, සොරකම් කරනවා නම්, පරස්ත්‍රී සේවනයේ යෙදෙනවා නම්, බොරු කියනවා නම්, මත්පැන් මත්ද්‍රව්‍ය පාවිච්චි කරනවා නම්, භවත්නි, එතකොට ඒ රූපසෝභාවයෙන් ඇති ඵලය මොකක්ද? ඒ වේදමන්ත්‍රවලින් ඇති ඵලය මොකක්ද? උපන් ජාතියෙන් ඇති ඵලය මොකක්ද?
භවත්නි, යම් දවසක බ්‍රාහ්මණයා සිල්වත් නම්, වැඩුණු සිල් ඇති කෙනෙක් නම්, වැඩුණු සීලයෙන් සමන්විත කෙනෙක් නම්, නුවණැති නම්, ප්‍රඥාවන්ත නම්, යාග කිරීම පිණිස යාග හැන්ද එසවීමේදී පළමුකොට හෝ දෙවනුව හෝ කරන කෙනෙක් නම්, භවත්නි, බ්‍රාහ්මණවරුන් බ්‍රාහ්මණයෙකු ලෙස සළකන්නටත්, මනාකොට කියනවා නම් ‘මම බ්‍රාහ්මණයෙක් වෙමි’ කියලා කියන්නටත්, එය බොරුවක් නොවන්නටත් ඔය අංග දෙකින් යුතු පුද්ගලයා ගැන පැණවිය හැකියි.”
“පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඔය අංග දෙකෙන් එක අංගයක් අත්හැර දමා එක අංගයකින් සමන්විත කෙනාව බ්‍රාහ්මණයෙක් වශයෙන් බ්‍රාහ්මණ පිරිස සළකන්නටත්, ‘මම බ්‍රාහ්මණයෙක් වෙමි’ කියලා මැනැවින් කියන්නටත්, එය බොරුවක් නොවන්නටත් පුළුවන්කමක් තිබේද?”
“භවත් ගෞතමයෙනි, එහෙම වෙන්නේ නෑ. භවත් ගෞතමයෙනි, ප්‍රඥාව පිරිසිදු වන්නේ සීලයෙනුයි. සීලය පිරිසිදු වන්නේ ප්‍රඥාවෙනුයි. යම් තැනක සීලය තිබෙනවාද, එතැන තමයි ප්‍රඥාව තිබෙන්නේ. යම් තැනක ප්‍රඥාව තිබෙනවාද, එතැන තමයි සීලය තිබෙන්නේ. සිල්වතාට තමයි ප්‍රඥාව තිබෙන්නේ. ප්‍රඥාවන්තයාට තමයි සීලය තිබෙන්නේ. සීලයටත් ප්‍රඥාවටත් කියන්නේ ලෝකයෙහි අග්‍ර දේ කියලයි. භවත් ගෞතමයෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. අතින් අත සෝදනවා වගේ. පයෙන් පය සෝදනවා වගේ. භවත් ගෞතමයෙනි, මෙයත් ඒ වගේමයි. ප්‍රඥාව පිරිසිදු වන්නේ සීලයෙනුයි. සීලය පිරිසිදු වන්නේ ප්‍රඥාවෙනුයි. යම් තැනක සීලය තිබෙනවාද, එතැන තමයි ප්‍රඥාව තිබෙන්නේ. යම් තැනක ප්‍රඥාව තිබෙනවාද, එතැන තමයි සීලය තිබෙන්නේ. සිල්වතාට තමයි ප්‍රඥාව තිබෙන්නේ. ප්‍රඥාවන්තයාට තමයි සීලය තිබෙන්නේ. සීලයටත් ප්‍රඥාවටත් කියන්නේ ලෝකයෙහි අග්‍ර දේ කියලයි.”
“පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඒක එහෙමමයි. ප්‍රඥාව පිරිසිදු වන්නේ සීලයෙනුයි. සීලය පිරිසිදු වන්නේ ප්‍රඥාවෙනුයි. යම් තැනක සීලය තිබෙනවාද, එතැන තමයි ප්‍රඥාව තිබෙන්නේ. යම් තැනක ප්‍රඥාව තිබෙනවාද, එතැන තමයි සීලය තිබෙන්නේ. සිල්වතාට තමයි ප්‍රඥාව තිබෙන්නේ. ප්‍රඥාවන්තයාට තමයි සීලය තිබෙන්නේ. සීලයටත් ප්‍රඥාවටත් කියන්නේ ලෝකයෙහි අග්‍ර දේ කියලයි.”
“පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, එහෙම නම් ඒ සීලය මොකක්ද? ඒ ප්‍රඥාව මොකක්ද?”
“භවත් ගෞතමයෙනි, අපි නම් මෙකරුණෙහිලා, නම් වශයෙන් විතරයි ඒ වචන දෙක ගැන දන්නේ. එනිසා පින්වත් ගෞතමයන් වහන්සේට මේ කරුණ පිළිබඳව අර්ථ වැටහෙන සේක් නම් ඉතා මැනැවි.”
“එහෙම නම් පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, සවන් යොමා අසන්න. මැනැවින් නුවණින් මෙනෙහි කරන්න. මං කියා දෙන්නම්.”
“එසේය භවත්නි,” කියලා සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරු දුන්නා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළා.
“පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, මෙහිලා තථාගත වූ අරහත් සම්මාසම්බුදුරජාණන් වහන්සේ ලෝකයෙහි පහළ වන සේක ….(පෙ)….
(සාමඤ්ඤඵල සූත්‍රයෙහි දැක්වෙන පරිදි මෙම කොටස විස්තර කළ යුතුය) පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඔය අයුරින් භික්ෂුව සීල්වත් කෙනෙක් වෙයි. පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, මේ ඒ සීලයයි. ….(පෙ)…. පළමුවෙනි ධ්‍යානය උපදවාගෙන වාසය කරයි ….(පෙ)…. දෙවෙනි ධ්‍යානය උපදවාගෙන වාසය කරයි ….(පෙ)…. තුන්වෙනි ධ්‍යානය උපදවාගෙන වාසය කරයි ….(පෙ)…. හතරවෙනි ධ්‍යානය උපදවාගෙන වාසය කරයි ….(පෙ)…. පින්වත් බ්‍රාහ්මණ, මේ ඒ සමාධියයි ….(පෙ)…. ආශ්‍රවයන්ගේ ක්ෂය වීම අවබෝධ කරගැනීම පිණිස සිත යොමු කරයි. වඩාත් නැඹුරු කරයි ….(පෙ)…. නැවත උපතක් නැතැයි අවබෝධයෙන්ම දැනගන්නවා. මෙය ඒ භික්ෂුවගේ ප්‍රඥාවයි. පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, මේ ඒ ප්‍රඥාවයි.
මෙසේ වදාළ විට සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය සැළ කළා. “ස්වාමීනී භාග්‍යවතුන් වහන්ස, ඉතා සුන්දරයි! ස්වාමීනී භාග්‍යවතුන් වහන්ස, ඉතා සුන්දරයි! යටට හරවා තිබූ දෙයක් උඩු අතට හැරෙව්වා වගෙයි. වහලා තිබුණු දෙයක් ඇරලා පෙන්නුවා වගෙයි. මං මුලා වූවන්ට නියම මග පෙන්වා දෙනවා වගෙයි. ඇස් ඇති උදවියට රූප දකින්න අඳුරෙහි තෙල් පහනක් දල්වා ගෙන දරා සිටිනවා වගෙයි. ඔය විදිහට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොයෙක් අයුරින් ශ්‍රී සද්ධර්මය වදාළා. මේ මමත් භවත් ගෞතමයන් වහන්සේව සරණ යනවා. ශ්‍රී සද්ධර්මයත්, ආර්ය මහා සංඝරත්නයත් සරණ යනවා. භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මං ගැන අද පටන් දිවි තිබෙන තුරාවටම තෙරුවන් සරණ ගිය උපාසකයෙක් ලෙස සලකන සේක්වා! භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ භික්ෂු සංඝයා සමඟ හෙට දවසෙහි දානය පිණිස මාගේ ආරාධනය පිළිගන්නා සේක්වා!” භාග්‍යවතුන් වහන්සේ නිශ්ශබ්දව වැඩසිටීමෙන් එම ඇරයුම පිළිගෙන වදාළා.
ඉන්පසු සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ එම ආරාධනය පිළිගෙන වදාළ බව දැන අසුනෙන් නැගිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේට වන්දනා කොට, ප්‍රදක්ෂිණා කොට පිටත් වුණා. ඉතින් සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා ඒ රැය ඇවෑමෙන් තම නිවසෙහි වැළඳිය යුතු, අනුභව කළ යුතු ප්‍රණීත වූ දන්පැන් සකසා “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, දන්පැන් පිළියෙළ කොට තිබෙනවා. දැන් වඩින්නට කාලයයි” කියලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට කාලය දන්වා යැව්වා.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පෙරවරු සමයෙහි සිවුරු හැඳ පොරොවා, පාසිවුරු ගෙන භික්ෂු සංඝයා සමඟ සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයාගේ නිවස වෙත වැඩම කළා. වැඩමකොට පණවන ලද ආසනයෙහි වැඩසිටියා. එතකොට සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා බුදු රජුන් ප්‍රමුඛ වූ භික්ෂු සංඝයා ප්‍රණීත වූ වළඳන, අනුභව කරන දැයින් සිය අතින් මනාකොට පිළිගැන්වූවා. හොඳින් පැවරුවා.
ඊට පස්සේ සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා වළඳා අවසන් කොට පාත්‍රයෙන් බැහැර වූ අත් ඇති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අසළින් එක්තරා මිටි අසුනක් ගෙන එකත්පස්ව වාඩිවුනා. එකත්පස්ව වාඩිවුන සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙකරුණ සැළ කළා. “භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මං පිරිස මැද සිටිද්දී පින්වත් ගෞතමයන් වහන්සේ දැක ආසනයෙන් නැගිට වන්දනා කළොත් එකරුණ මුල් කොට ඒ පිරිස මට පරිභව කරාවි. ඒ පිරිස යමෙකුට පරිභව කරනවා නම්, ඔහුගේ කීර්තිරාවය පවා පිරිහී යනවා. යමෙකුගේ කීර්ති රාවය පිරිහී යනවා නම්, ඔහුගේ භෝග සම්පත්ද පිරිහී යනවා. ඉතින් අපගේ භෝග සම්පත් කීර්තිය නිසාම ලැබූ දේවල් නෙව.
භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, පිරිස මැද සිටින්නා වූ මම ඇඳිලිබැඳ ආචාර කෙරුවොත් භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ එය මා අසුනෙන් නැගිට කරන ලද ගෞරවයක් ලෙස සළකන සේක්වා!
ඒ වගේම භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මා පිරිස මැදට ගිය අවස්ථාවක (භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැක) හිස් වෙළුම මුදා අතට ගන්නේ නම් භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ එය මා හිස නමා කළ වන්දනාවක් ලෙස පිළිගන්නා සේක්වා!
ඒ වගේම භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මා යානයකට නැග ගමන් කරද්දී එයින් බැස භවත් ගෞතමයන් වහන්සේට වන්දනා කරන්නේ නම්, එකරුණ මුල්කොට ඒ පිරිස මට පරිභව කරාවි. ඒ පිරිස යමෙකුට පරිභව කරනවා නම්, ඔහුගේ කීර්තිරාවය පවා පිරිහී යනවා. යමෙකුගේ කීර්ති රාවය පිරිහී යනවා නම්, ඔහුගේ භෝග සම්පත්ද පිරිහී යනවා. ඉතින් අපගේ භෝග සම්පත් කීර්තිය නිසාම ලැබූ දේවල් නෙව.
ඒ වගේම භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මා යානයකට නැග ගමන් කරද්දී (භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දැක) කෙවිට බිම පහත් කොට ඉදිරිපසට නැමුනේ නම් භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ මා යානයෙන් බැස ගරු කළ ලෙසට සළකන සේක්වා!
ඒගේම භවත් ගෞතමයන් වහන්ස, මා යානයකට නැග ගමන් කරද්දී ඉහලාගෙන සිටින කුඩය පසෙකට හරවා පහළට නවන්නේ නම්, භවත් ගෞතමයන් වහන්සේ එය මා හිස නමා කළ වන්දනාවක් ලෙස පිළිගන්නා සේක්වා!”
ඉතින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සෝණදණ්ඩ බ්‍රාහ්මණයා දහම් කතාවෙන් සන්තෝෂයට පත් කරවලා, සමාදන් කරවලා, උනන්දු කරවලා, බලවත්ව සතුටු කරවලා වැඩ සිටි අසුනෙන් නැගිට නික්ම වදාළා.
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
හතරවෙනි සෝණදණ්ඩ සූත්‍රය නිමාවිය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/dn1_4/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M