මා විසින් මෙසේ අසන ලදී.
එක් සමයෙක්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහ නුවර ලෙහෙනුන්ට අභය භූමියක් වූ වේළුවනයෙහි වැඩවසන සේක.
එසමයෙහි සිඟාලක නම් ගෘහපති පුත්‍රයෙක් පාන්දරින් අවදි ව රජගහ නුවරින් නික්ම තෙත් වස්ත්‍ර ඇති ව, තෙත් හිසකෙස් ඇති ව, ඇඳිලි බැඳගෙන බොහෝ දිශාවන් වඳියි. එනම්; නැගෙනහිර දිශාව ය, දකුණු දිශාව ය, බටහිර දිශාව ය, උතුරු දිශාව ය, යට දිශාව ය, උඩ දිශාව ය වශයෙනි.
එකල්හී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පෙරවරුවෙහි සිවුරු හැඳ පොරොවාගෙන, පාත්‍රය හා සිවුර ඇති ව රජගහ නුවරට පිඬු පිණිස වැඩි සේක. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සිඟාලක ගෘහපති පුත්‍රයා කලින් ම අවදි ව රජගහ නුවරින් නික්ම තෙත් වස්ත්‍ර ඇති ව, තෙත් හිසකෙස් ඇති ව, ඇඳිලි බැඳගෙන නැගෙනහිර දිශාව ය, දකුණු දිශාව ය, බටහිර දිශාව ය, උතුරු දිශාව ය, යට දිශාව ය, උඩ දිශාව ය වශයෙන් බොහෝ දිශාවන් වඳිනු දුටු සේක. දැක සිඟාලක ගෘහපති පුත්‍රයා ඇමතූ සේක.
“කිම? ගෘහපති පුත්‍රය, ඔබ කලින් ම අවදි ව රජගහ නුවරින් නික්ම තෙත් වස්ත්‍ර ඇති ව, තෙත් හිසකෙස් ඇති ව, ඇඳිලි බැඳගෙන නැගෙනහිර දිශාව ය, දකුණු දිශාව ය, බටහිර දිශාව ය, උතුරු දිශාව ය, යට දිශාව ය, උඩ දිශාව ය වශයෙන් බොහෝ දිශාවන් මක් නිසා වඳින්නෙහි ද?”
“ස්වාමීනී, මපියාණන් කලුරිය කරද්දී මට මෙසේ කීවේ ය. ‘දරුව, දිශාවන් වන්දනා කරව’ යි. ස්වාමීනී, ඒ මම පියාගේ වචනයට සත්කාර කරන්නෙම්, ගෞරව කරන්නෙම්, බුහුමන් කරන්නෙම්, පුදන්නෙම්, හිමිදිරියෙන් නැගිට, රජගහ නුවරින් නික්ම තෙත් වස්ත්‍ර ඇති ව, තෙත් හිසකෙස් ඇති ව, ඇඳිලි බැඳගෙන නැගෙනහිර දිශාව ය, දකුණු දිශාව ය, බටහිර දිශාව ය, උතුරු දිශාව ය, යට දිශාව ය, උඩ දිශාව ය වශයෙන් බොහෝ දිශාවන්ට වන්දනා කරමි.”
“ගෘහපති පුත්‍රය, ආර්ය විනයෙහි වනාහී මේ අයුරින් සය දිශාවෝ නොවැන්ද යුත්තාහ.”
“ස්වාමීනී, ආර්ය විනයෙහි වූ කලී සය දිශාවෝ කොයි අයුරින් වැන්ද යුත්තාහු ද? යහපති ස්වාමීනී, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආර්ය විනයෙහි සදිසාවෝ යම් අයුරකින් වැඳිය යුත්තාහු ද, ඒ අයුරින් මට ධර්මය දේශනා කරන සේක්වා!”
“එසේ වී නම් ගෘහපති පුත්‍රය, අසව. මැනැවින් මෙනෙහි කරව. පවසන්නෙමි.”
“එසේ ය, ස්වාමීනී” යි සිඟාලක ගෘහපති පුත්‍රයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිවදන් දුන්නේ ය.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක.
“ගෘහපති පුත්‍රය, යම් කලෙක ආර්ය ශ්‍රාවකයාට සතර කර්ම ක්ලේශයෝ ප්‍රහීණවූවාහු වෙත් ද, සිව් තැනෙක්හි පාප කර්මයක් නොකරයි ද, භෝග සම්පත් විනාශ වෙන දොරටු සය සේවනය නොකරයි ද, මෙසේ ඔහු දහහතරක් වූ පව් වලින් බැහැර වූයේ වෙයි ද, සය දිශාව වසා තැබුවේ වෙයි ද, දෙලොව ම ජය ගැනීම පිණිස පිළිපන්නේ වෙයි. ඔහු විසින් මෙලොව ද සතුටු කරන ලද්දේ වෙයි. පරලොව ද සතුටු කරන ලද්දේ වෙයි. ඔහු කය බිඳී මරණින් මතු සුගති සංඛ්‍යාත දෙව්ලොවෙහි උපදින්නේ ය.
ඔහුට කවර කර්මක්ලේශයෝ සතරක් ප්‍රහීණ වූවාහු වෙත් ද? ගෘහපති පුත්‍රය, සත්ව ඝාතනය වනාහී කිලිටි ක්‍රියාවකි. සොරකම කිලිටි ක්‍රියාවකි. කාමයෙහි වරදවා හැසිරීම කිලිටි ක්‍රියාවකි. බොරුකීම කිලිටි ක්‍රියාවකි. මොහුට සතරක් වූ මේ කර්මක්ලේශයෝ ප්‍රහීණ වූවාහු වෙති.”
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක. මෙය වදාළ සුගත වූ ශාස්තෘන් වහන්සේ යළි මෙය ද වදාළ සේක.
සත්ව ඝාතනය, සොරකම, බොරු කීම යැයි කියනු ලැබේ නම්, එය ත් අනුන්ගේ අඹුවන් කරා යාම ත්, යන මේ කිලිටි ක්‍රියාවන් නුවණැත්තෝ ප්‍රශංසා නොකරති.
“කවර නම් සිව් තැනක පාප ක්‍රියාවක් නොකරයි ද? පෘථග්ජන පුද්ගලයා කැමැත්ත නිසා අගතියට යෑමෙන් පාපී ක්‍රියාවන් කරයි. ද්වේෂය නිසා අගතියට යෑමෙන් පාපී ක්‍රියාවන් කරයි. මෝහය නිසා අගතියට යෑමෙන් පාපී ක්‍රියාවන් කරයි. භය නිසා අගතියට යෑමෙන් පාපී ක්‍රියාවන් කරයි. ගෘහපති පුත්‍රය, යම් හෙයකින් ආර්ය ශ්‍රාවකයා කැමැත්ත නිසා අගතියට නොයයි ද, ද්වේෂය නිසා අගතියට නොයයි ද, මෝහය නිසා අගතියට නොයයි ද, භය නිසා අගතියට නොයයි ද, මේ සතර තැනෙහි පාපී ක්‍රියාවන් නොකරයි.”
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක. මෙය වදාළ සුගත වූ ශාස්තෘන් වහන්සේ යළි මෙය ද වදාළ සේක.
යමෙක් කැමැත්තෙන් වේවා, ද්වේෂයෙන් වේවා, මෝහයෙන් වේවා, භයෙන් වේවා සත්පුරුෂ ධර්මය ඉක්මවා යයි ද, කළුවර පක්ෂයෙහි ගෙවී ගෙන යන සඳක් සෙයින් ඔහුගේ යස පිරිවර පිරිහී යයි.
යමෙක් කැමැත්තෙන් වේවා, ද්වේෂයෙන් වේවා, මෝහයෙන් වේවා, භයෙන් වේවා සත්පුරුෂ ධර්මය ඉක්මවා නොයයි ද, පුර පක්ෂයෙහි වැඩීගෙන යන සඳක් සෙයින් ඔහුගේ යස පිරිවර වැඩෙයි.
“භෝග සම්පත් විනාශ වන කවර දොරටු සයක් ඔහු සේවනය නොකරයි ද? ගෘහපති පුත්‍රය, මත්වීමට ත් ප්‍රමාදවීමට ත් හේතුවන මත්පැන් මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය වනාහී භෝග සම්පත් විනාශ වන දොරටුවකි. අවේලාවෙහි වීදිගානේ ඇවිදීම භෝග සම්පත් විනාශ වන දොරටුවකි. නැටුම්, ගැයුම් ඇති තැන්, සමාජශාලා ආදියෙහි නිතර ගැවසීම භෝග සම්පත් විනාශ වන දොරටුවකි. ප්‍රමාදය ඇති කරවන සූදුවෙහි යෙදීම භෝග සම්පත් විනාශ වන දොරටුවකි. පවිටු මිතුරන් හා එක් ව කල් ගෙවීම භෝග සම්පත් විනාශ වන දොරටුවකි. කම්මැලිකමෙන් කල් ගෙවීම භෝග සම්පත් විනාශ වන දොරටුවකි.
ගෘහපති පුත්‍රය, මත්වීමට ත්, ප්‍රමාදයට ත් හේතුවන මත්පැන් මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතයෙහි යෙදී සිටීමෙහි මේ දුර්විපාක සයකි. තමාගේ ඇස් පනාපිට ධනය වැනසී යයි. කලකෝලාහල වැඩෙයි. රෝගයන් හටගැනීමට මුල් වෙයි. අපකීර්තිය උපදවයි. කයෙහි වසාගත යුතු තැන් බාහිරට පෙන්වා හැසිරෙයි. නුවණ දුර්වල කරවීම සය වෙනි කරුණ යි. ගෘහපති පුත්‍රය, මේ වනාහී මත්වීමට ත්, ප්‍රමාදයට ත් හේතු වන මත්පැන් මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතයෙහි ඇති සයක් වූ දුර්විපාකයෝ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, අවේලාවෙහි වීදිගානේ ඇවිදීමෙහි මේ දුර්විපාක සයකි. ඔහු විසින් තමා ව ද පරිස්සම් නොකරන ලද්දේ, නොරකින ලද්දේ වෙයි. ඔහු විසින් සිය අඹුදරුවෝ ත් පරිස්සම් නොකරන ලද්දාහු, නොරකින ලද්දාහු වෙති. ඔහු විසින් තමා ළඟ ඇති වටිනා දේ ද පරිස්සම් නොකරන ලද්දේ, නොරකින ලද්දේ වෙයි. අන්‍යයන් විසින් කරනු ලබන පාපී කටයුතුවලදී ‘මොහු ත් හවුල්කරුවෙක් දැ’ යි සැක කරන්නේ වෙයි. අභූත චෝදනාවන්වලට ද ලක්වෙයි. බොහෝ දුක් ඇති කරදෙන කරුණු පෙරටු කරගත්තේ වෙයි. ගෘහපති පුත්‍රයෙනි, මේවා වනාහී අවේලාවෙහි වීදිගානේ ඇවිදීමෙහි ඇති සයක් වූ දුර්විපාකයෝ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, නැටුම් ගැයුම් ඇති සමාජශාලා ආදියෙහි නිතර හැසිරීමෙහි මේ දුර්විපාක සයකි. ‘නැටුම් කොහි තිබේ ද? ගැයුම් කොහි තිබේ ද? වැයුම් කොහි තිබේ ද? නාට්‍ය සංදර්ශන කොහි තිබේ ද? අත්පොළසන් දෙමින් සතුටුවෙන ක්‍රීඩෝත්සව කොහි තිබේ ද? කළගෙඩියෙන් කරන සෙල්ලම් කොහි තිබේ ද?’ වශයෙන් එබඳු තැන් සොය සොයා කාලය ත්, ධනය ත් වනසා ගනියි. ගෘහපති පුත්‍රය, මේ වනාහී නැටුම් ගැයුම්, සමාජශාලා ආදියෙහි නිතර හැසිරීමෙහි ඇති සයක් වූ දුර්විපාකයෝ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, ප්‍රමාදයට හේතුවන සූදුවට ලොල් ව සිටීමෙහි මේ දුර්විපාක සයකි. ජයගත් විට පැරදුණු තැනැත්තා තුළ වෛරය උපදවයි. පැරදී ගිය විට නැතිවුණු වස්තුව ගැන ශෝක කරයි. තමාගේ ඇස් පනාපිට තම ධනය නැසී යයි. සභාවකට ගිය විට ඔහුගේ වචනයට තැනක් නොලැබෙයි. යහළු මිතුරන් ඔහු හෙලා දැක කතා කරයි. ‘මේ පුරුෂ පුද්ගලයා සූදු අන්තුවෙකි. අඹු දරුවන් පෝෂණය කරන්නට නොහැක්කෙකි’ වශයෙන් ආවාහ විවාහ කටයුතුවලදී නොපතන ලද්දේ වෙයි. ගෘහපති පුත්‍රය, මේ වනාහී ප්‍රමාදයට හේතුවන සූදුවට ලොල් ව සිටීමෙහි සයක් වූ දුර්විපාකයෝ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, පවිටු මිතුරන් සමඟ එක් ව වාසය කිරීමෙහි මේ දුර්විපාක සයකි. යම් කෙනෙක් සූදු අන්තුවෝ වෙත් ද, ඔවුහු ඔහුගේ මිත්‍රයෝ ය; ඔහුගේ යහළුවෝ ය. යම් කෙනෙක් ස්ත්‍රී සල්ලාලයෝ ද, ඔවුහු ඔහුගේ මිත්‍රයෝ ය; ඔහුගේ යහළුවෝ ය. යම් කෙනෙක් බේබද්දෝ ද, ඔවුහු ඔහුගේ මිත්‍රයෝ ය; ඔහුගේ යහළුවෝ ය. යම් කෙනෙක් බොරුවෙන් රවටන්නෝ ද, ඔවුහු ඔහුගේ මිත්‍රයෝ ය; ඔහුගේ යහළුවෝ ය. යම් කෙනෙක් වංචාකාරයෝ ද, ඔවුහු ඔහුගේ මිත්‍රයෝ ය; ඔහුගේ යහළුවෝ ය. යම් කෙනෙක් සාහසික අපරාධකාරයෝ ද, ඔවුහු ඔහුගේ මිත්‍රයෝ ය; ඔහුගේ යහළුවෝ ය. ගෘහපති පුත්‍රය, මේ වනාහී පවිටු මිතුරන් සමඟ එක්වීමෙහි ඇති සයක් වූ දුර්විපාකයෝ ය.
ගෘහපතිපුත්‍රය, කම්මැලි ව වාසය කිරීමෙහි මේ දුර්විපාක සයකි. සීතල අධික ය කියා වැඩ නොකරයි. උණුසුම අධික ය කියා වැඩ නොකරයි. බොහෝ සවස් වී ඇත්තේ ය කියා වැඩ නොකරයි. තව ම ඉතා උදෑසන ය කියා වැඩ නොකරයි. ඉතා බඩගිනි ඇත්තෙමි යි කියා වැඩ නොකරයි. බොහෝ කොට අනුභව කළෙමි යි කියා වැඩ නොකරයි. මෙසේ ඔහු විසින් කළ යුතු වැඩකටයුතු බහුල වශයෙන් අතපසු කරමින් වාසය කරන විට ඔහුට නූපන් භෝගයෝ ද නූපදිති. උපන් භෝගයෝ ද පරිහරණයෙන් අවසන් වී යති. ගෘහපති පුත්‍රය, මේ වනාහී කම්මැලි ව වාසය කිරීමෙහි ඇති සයක් වූ දුර්විපාකයෝ ය.”
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක. මෙය වදාළ සුගත වූ ශාස්තෘන් වහන්සේ විසින් යළි මේ ගාථාවන් වදාළ සේක.
7.
හමු වූ හමු වූ තැනෙහි දී බොහෝ ලෙන්ගතු වන යහළුවෙක් සිටියි. බීමට පමණක් යහළු වන යහළුවෙක් සිටියි. වැඩක් ඇති කල්හී යමෙක් උදව් දෙයි ද, ඔහු ද යහළුවෙකි.
හිරු උදාවන තෙක් නිදාගැනීම ද, අනුන්ගේ අඹුවන් ඇසුරු කිරීම ද, වෛර බහුල ව සිටීම ද, අනුන්ට අයහපත කිරීම ද, පවිටු මිතුරන් ඇති බව ද, තද මසුරු බව ද යන මේ සය කරුණ පුරුෂයා විනාශයට පත් කරයි.
පවිටු මිතුරන් සිටින, පවිටු යහළුවන් සිටින, පාපී ඇවැතුම් පැවැතුම් ඇති මිනිසා මෙලොව ත් වැනසෙයි. පරලොව ත් වැනසෙයි.
සූදුවෙහි යෙදීම, අනුන්ගේ අඹුවන් ඇසුරු කිරීම, මත්පැන් බීම, නැටුම් සංගීත ක්‍රීඩා ආදිය සොය සොයා යෑම, දහවල් නිදා ගැනීම, අවේලාවෙහි වීදි ගානේ ඇවිදීම, පවිටු මිතුරන් සිටීම, තද මසුරු බව යන මේ සය කරුණ පුරුෂයා විනාශයට පත් කරයි.
සූදු ක්‍රීඩාවෙහි යෙදෙති. සුරා බොති. තම පණ හා සමකොට රකින අනුන්ගේ අඹුවන් කරා යති. නිහීන පුද්ගලයන් ඇසුරු කරන ඔවුහු ගුණයෙන් වැඩුනවුන් ඇසුරට නොගනිති. ඔවුහු කලුවර පක්ෂයෙහි ගෙවී යන සඳක් සෙයින් පිරිහී යති.
යමෙක් ධනය කිසිවක් නැති ව, මත්පැන් මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතයට ලොල් ව සිටියි ද, පිපාසිතයෙක් පොකුණක් වෙත ගොස් පැන් බොන සෙයින් බේබදු ව සිටියි ද, ණය ගනියි ද, ඔහු වහා ම සිය පවුල පරිහානියට පත් වූ පවුලක් බවට පත් කරයි.
දහවල් නිදන්නා වූ, රෑ පිබිද සිටීම නොකැමැති වූ, නිතර මත් වී සිටින, නරකට ඇබ්බැහි වූ තැනැත්තා හට ගිහිගෙයි වසන්නට නොහැක්කේ ය.
දැන් සීතල අධික ය, උණුසුම අධික ය, ඉතා සවස් වූයේ ය ආදී වශයෙන් සිය වැඩකටයුතු අත්හැර දැමූ මිනිසුන් පසුකොට ධන සම්පත් යයි.
යමෙක් මෙහිලා සීතල ත්, දැඩි උණුසුම ත් තණපතකට වත් වැඩි තරමකට ගණන් නොගෙන, වීර්යවන්ත පුරුෂයෙකු කටයුතු කරන ලෙසින් වැඩකරයි නම්, ඔහු සැපයෙන් බැහැරට නොයයි.
“ගෘහපති පුත්‍රය, මිතුරන්ගේ වේශයෙන් සිටින, මිතුරන් නොවන මොවුන් සතර දෙනා දත යුත්තාහු ය. අඤ්ඤදත්ථුහර නමින් මිතුරෙකුගේ වෙසින් සිටින මිතුරෙකු නොවන්නා දත යුත්තේ ය. වචීපරම නමින් මිතුරෙකුගේ වෙසින් සිටින මිතුරෙකු නොවන්නා දත යුත්තේ ය. අනුප්පියභාණී නමින් මිතුරෙකුගේ වෙසින් සිටින මිතුරෙකු නොවන්නා දත යුත්තේ ය. අපායසහාය නමින් මිතුරෙකුගේ වෙසින් සිටින මිතුරෙකු නොවන්නා දත යුත්තේ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, මිතුරෙකුගේ වෙසින් සිටින අඤ්ඤදත්ථුහර අමිත්‍රයා සිව් කරුණකින් දැනගත යුත්තේ ය.
සිය මිතුරාගෙන් ඒකාන්තයෙන් ම කිසිවක් ඩැහැගෙන ම යයි. ස්වල්ප දෙයක් දී සිය මිතුරාගෙන් බොහෝ දෙයක් ගන්නට කැමැති ය. තමාට භයක්, කරදරයක් වූ විට පමණක් මිතුරාට උදව් පිණිස එයි. තමාගේ ම ලාභ ප්‍රයෝජන උදෙසා මිතුරුකම පවත්වයි.
ගෘහපති පුත්‍රය, මේ සිව් කරුණෙන් මිතුරු වෙසින් සිටින අඤ්ඤදත්ථුහර අමිත්‍රයා දැනගත යුත්තේ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, මිතුරෙකුගේ වෙසින් සිටින වචීපරම අමිත්‍රයා සිව් කරුණකින් දැනගත යුත්තේ ය.
(කලින් කිව්වා නම් මේ උදව්ව කළ හැකි ව තිබුණේ ය ආදී වශයෙන්) අතීතයෙන් සංග්‍රහ කරයි. (ඉදිරියෙහි දී ඔබ වෙනුවෙන් මෙබඳු දේ කරන්නෙමි ආදී වශයෙන්) අනාගතයෙන් සංග්‍රහ කරයි. නිරර්ථක වචන වලින් බොරු සංග්‍රහ කරයි. වර්තමානයෙහි උදව්වක් අවශ්‍ය වූ විට උදව් දෙනු වෙනුවට තමාට සිදු වූ විපත් කරදර කියා පායි. ගෘහපති පුත්‍රය, මේ සිව් කරුණෙන් මිතුරු වෙසින් සිටින වචීපරම අමිත්‍රයා දැනගත යුත්තේ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, සිව් කරුණකින් මිතුරෙකුගේ වෙසින් සිටින අනුප්පියභාණී අමිත්‍රයා දැනගත යුත්තේ ය. තම යහළුවා කරන පාපී ක්‍රියාවන් මැනැවැ යි අනුමත කරයි. ඔහුගේ යහපත් ක්‍රියාවන් ද මැනැවැ යි අනුමත කරයි. යහළුවා ඉදිරියෙහි ප්‍රශංසා මුඛයෙන් කථා කරයි. ඔහු නැති විට ඔහුගේ නුගුණ කියයි. ගෘහපති පුත්‍රය, මේ සිව් කරුණෙන් මිතුරෙකුගේ වෙසින් සිටින අනුප්පියභාණී අමිත්‍රයා දැනගත යුත්තේ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, සිව් කරුණකින් මිතුරෙකුගේ වෙසින් සිටින අපායසහාය අමිත්‍රයා දත යුත්තේ ය. මත්වීමට හා ප්‍රමාදයට හේතුවන මත්පැන් මත්ද්‍රව්‍ය භාවිතය වෙනුවෙන් හිතවත් වෙයි. අවේලාවෙහි වීදි ගානේ ඇවිදින්නට හිතවත් වෙයි. සංගීත නාටක ක්‍රීඩා සමාජශාලා ආදියෙහි ගැවසෙන්නට හිතවත් වෙයි. ප්‍රමාදයට හේතුවෙන සූදු ක්‍රීඩාවෙහි යෙදෙන්නට හිතවත් වෙයි. ගෘහපති පුත්‍රය, මේ සිව් කරුණෙන් මිතුරෙකුගේ වෙසින් සිටින අපායසහාය අමිත්‍රයා දැනගත යුත්තේ ය.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක. මෙය වදාළ සුගත වූ ශාස්තෘන් වහන්සේ යළි මෙය ද වදාළ සේක.
අඤ්ඤදත්ථුහර නම් යම් මිතුරෙක් වෙයි ද, වචීපරම නම් යම් මිතුරෙක් වෙයි ද, අනුප්පියභාණී නම් යම් මිතුරෙක් වෙයි ද, ධන විනාශයට උදව් දෙන අපාය සහාය නම් යම් මිතුරෙක් වෙයි ද, නුවණැත්තා මේ සිව් දෙනා මිතුරන් නොවන බව තේරුම් ගෙන භය සහිත මාර්ගයක් දුරු කරන කෙනෙකු සෙයින් දුරින් ම දුරු කරන්නේ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, මේ සුහද මිතුරෝ සිව් දෙනා දත යුත්තාහු ය. උපකාරී නම් සුහද මිතුරා දත යුත්තේ ය. සමානසුඛදුක්ඛ නම් සුහද මිතුරා දත යුත්තේ ය. අත්ථක්ඛායී නම් සුහද මිතුරා දත යුත්තේ ය. ආනුකම්පක නම් සුහද මිතුරා දත යුත්තේ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, සිව් කරුණකින් උපකාරී නම් සුහද මිතුරා දැනගත යුත්තේ ය. ප්‍රමාදයට පත් වූ මිතුරා ව රකියි. පමා වූ මිතුරා සතු වටිනා දේ ත් රකියි. බියක් පැමිණි විට මිතුරාට පිහිට වෙයි. මිතුරාට කළ යුතු දෙයක් ඇති කල්හී ඊට අවශ්‍ය පමණට ත් වඩා දෙගුණයක් සම්පත් දෙයි. ගෘහපති පුත්‍රය, මේ සිව් කරුණෙන් උපකාරී සුහද මිතුරා දැනගත යුත්තේ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, සිව් කරුණකින් සමානසුඛදුක්ඛ නම් සුහද මිතුරා දත යුත්තේ ය. හේ තමාගේ පෞද්ගලික දේ සිය මිතුරාට නොසඟවා කියයි. මිතුරාගේ පෞද්ගලික කරුණු පිටතට නොදී සුරකියි. මිතුරා විපතට පත් වූ විට අත්නොහරියි. මිතුරාගේ යහපත පිණිස සිය ජීවිතය වුවත් පුදන්නට කැමැති වෙයි. ගෘහපති පුත්‍රය, මේ සිව් කරුණෙන් සමානසුඛදුක්ඛ සුහද මිතුරා දැනගත යුත්තේ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, සිව් කරුණකින් අත්ථක්ඛායී නම් සුහද මිතුරා දත යුත්තේ ය. හේ සිය මිතුරා ව පවින් වළක්වයි. පිනෙහි යොදවයි. නොඇසූ ධර්මය අසන්නට සළස්වයි. දෙව්ලොවට මග කියා දෙයි. ගෘහපති පුත්‍රය, මේ සිව් කරුණෙන් අත්ථක්ඛායී සුහද මිතුරා දැනගත යුත්තේ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, සිව් කරුණකින් ආනුකම්පක නම් සුහද මිතුරා දත යුත්තේ ය. හේ සිය මිතුරාගේ පිරිහීම ගැන නොසතුටු වෙයි. දියුණු ව ගැන සතුටු වෙයි. අන්‍යයන් විසින් සිය මිතුරාගේ නුගුණ කියන විට එය වළක්වයි. මිතුරාගේ ගුණ කියන්නාට පසසයි. ගෘහපති පුත්‍රය, මේ සිව් කරුණෙන් ආනුකම්පක සුහද මිතුරා දැනගත යුත්තේ ය.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක. මෙය වදාළ සුගත වූ ශාස්තෘන් වහන්සේ යළි මෙය ද වදාළ සේක.
10.
යම් මිතුරෙක් උපකාරී නම් වෙයි ද, යම් මිතුරෙක් සැප දුකෙහි සම වෙයි ද, යම් මිතුරෙක් දෙලොව යහපත සළසයි ද, යම් මිතුරෙක් අනුකම්පා කරයි ද,
නුවණැත්තා මෙසේ මේ මිතුරන් සිව් දෙනා හඳුනාගෙන තම කුසෙහි උපන් පුතුට සළකන මවක සෙයින් සකස් කොට ඇසුරු කළ යුත්තේ ය.
සිල්වත් නුවණැති තැනැත්තා දිලෙන ගින්නක් සෙයින් බබලයි. මල් පැණි රැස් කරනා බඹරෙකු සෙයින් ධාර්මික ව භෝග සම්පත් රැස් කරන්නාගේ වස්තුව තුඹසක් බඳින පරිද්දෙන් භෝග සම්පත් වඩ වඩා රැස් වී යයි.
මෙසේ භෝග සම්පත් රැස් කොට, ගිහි ගෙයි වසන්නට දක්ෂ වූ ගිහි තැනැත්තා ඒ භෝග සම්පත් සිව් කොටසකට බෙදයි. ඔහු ඒකාන්තයෙන් සුහද මිතුරන් බැඳ ගනියි.
එක් භෝග සම්පත් කොටසක් තමාගේ පරිහරණයට යොදවයි. දෙකොටසක් සිය ව්‍යාපාරයන්ට යොදවයි. විපත්වලදී පිහිටවන්නේ යැයි ඒ වෙනුවෙන් සිව්වෙනි කොටස තැන්පත් කරන්නේ ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, ආර්ය ශ්‍රාවකයා සය දිශාව වසා තබන්නේ කෙසේ ද? ගෘහපති පුත්‍රය, මේ සදිසාවෝ දත යුත්තාහු ය. පූර්ව දිශාව යනු මව්පියෝ යැයි දතයුත්තාහු ය. දකුණු දිශාව යනු ගුරුවරු යැයි දත යුත්තාහු ය. බටහිර දිශාව යනු අඹුදරුවෝ යැයි දතයුත්තාහු ය. උතුරු දිශාව යනු යහළු මිත්‍රයෝ යැයි දත යුත්තාහු ය. යට දිශාව දාස කම්කරුවෝ යැයි දත යුත්තාහු ය. උඩ දිශාව ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයෝ යැයි දත යුත්තාහු ය.
ගෘහපති පුත්‍රය, පුත්‍රයෙකු විසින් පූර්ව දිශාව වූ මව්පියෝ පස් කරුණකින් උපස්ථාන කළ යුත්තාහු ය. මව්පියන් විසින් හැදූ වැඩූ මම මහළු වූ කල ඔවුන් ව රැකබලා ගන්නෙමි යි. මව්පියන්ට කළ යුතු දෙයක් ඇති කල්හී කරදෙන්නෙමි යි. මව්පියන්ගේ කුලපරපුර ඒ අයුරින් තබා ගන්නෙමි යි. මව්පියන්ගෙන් ලද දායාදය නිසි අයුරින් පරිහරණය කරන්නෙමි යි. එමෙන් ම මව්පියන් මියගිය පසු දන්පැන් පුදා ඔවුන්ට පින්පෙත් දෙන්නෙමි යි.
ගෘහපති පුත්‍රය, පුත්‍රයෙකු විසින් පූර්ව දිශාව වූ මව්පියෝ මේ පස් කරුණෙන් උවැටන් කරනු ලබන්නාහු පස් කරුණකින් සිය පුත්‍රයාට ඔවුහු අනුකම්පා කරති. පවින් වළක්වති. පිනෙහි යොදවති. ශිල්ප ශාස්ත්‍රාදියෙහි පුහුණු කරවති. ගැලපෙන ස්ත්‍රියක හා සම්බන්ධ කරවති. සුදුසු අවස්ථාවෙහි දායාදය පවරති. ගෘහපති පුත්‍රය, පුත්‍රයා විසින් පූර්ව දිශාව වූ මව්පියෝ මේ පස් කරුණින් උවටැන් කරන ලද්දාහු යථෝක්ත පස් කරුණෙන් සිය පුතුට අනුකම්පා කරති. මෙසේ ඔහු විසින් මේ පූර්ව දිශාව අනතුරු නොවන අයුරින් රැකවරණයෙන් යුක්ත ව, භය රහිත ව වසා තබන ලද්දේ වෙයි.
ගෘහපති පුත්‍රය, ශිෂ්‍යයෙකු විසින් දකුණු දිශාව වූ ගුරුවරයෝ පස් කරුණකින් උවටැන් කළ යුත්තාහු ය. ගුරුවරු දැක හුනස්නෙන් නැගිටීමෙන් ද, ගුරුවරුන්ට උපස්ථාන කිරීමෙන් ද, ගුරුවරුන් උගන්වන දෑ හොඳින් ඇසීමෙන් ද, ගුරුවරුන්ට වතාවත් කිරීමෙන් ද, ගුරුවරුන් උගන්වන ශිල්පාදිය සකස් කොට ඉගෙන ගැනීමෙන් ද වශයෙනි.
ගෘහපති පුත්‍රය, ශිෂ්‍යයෙකු විසින් දකුණු දිශාව වූ ගුරුවයෝ මේ පස් කරුණෙන් උවටැන් කරන ලද්දාහු පස් කරුණකින් සිය ශිෂ්‍යයාට අනුකම්පා කරති. මනා හික්මවීමකට හික්මවති. මනාකොට ගනු ලැබූවක් සෙයින් ශිල්ප උගන්වති. ගුරුවරුන් අසා ඇති සියළු ශිල්ප මැනැවින් කියා දෙති. ගුරුවරුන්ගේ විශේෂ යහළු මිතුරන්ට හඳුන්වා දෙති. දිශාවන්හි රැකවරණය සළස්වති. ගෘහපති පුත්‍රය, ශිෂ්‍යයා විසින් දකුණු දිශාව නම් වූ ගුරුවරයෝ මේ පස් කරුණෙන් උවටැන් කරන ලද්දාහු මේ පස් කරුණෙන් සිය සිසුවාට අනුකම්පා කරති. මෙසේ ඔහු විසින් මේ දකුණු දිශාව අනතුරු නොවන ලෙස රැකවරණයෙන් යුක්ත ව, භය රහිත ව වසා තබන ලද්දේ වෙයි.
ගෘහපති පුත්‍රය, සැමියා විසින් බටහිර දිශාව වූ බිරිඳ පස් කරුණකින් උපස්ථාන කළ යුත්තී ය. ගරුසරු දක්වා කථා කිරීමෙන් ද, අවමන් කොට කථා නොකිරීමෙන් ද, සිය බිරිඳ ඉක්මවා වෙනත් ස්ත්‍රීන් කරා නොයාමෙන් ද, නිවසෙහි වැඩකටයුතු වලදී සිය බිරිඳට ප්‍රධානත්වය දීමෙන් ද, තමාට ශක්ති පමණින් ඇඳුම් ආයිත්තම් ආදිය මිලට ගෙන ඇයට තෑගි කිරීමෙන් ද, ගෘහපති පුත්‍රය, මේ පස් කරුණෙන් සැමියා විසින් බටහිර දිශාව වූ බිරිඳ උවටැන් කරන ලද්දේ ඕ තොමෝ සැමියාට ද පස් කරුණකින් අනුකම්පා කරයි. කලට වේලාවට ආහාරපාන සකස් කරදීම් ආදිය කරදෙයි. සේවකකාරකාදීන්ට යහපත් ව සලකයි. සිය සැමියා ඉක්මවා වෙනත් පුරුෂයන් කරා නොයයි. සිය සැමියා රැස් කළ ධනය රකියි. සියළු කටයුතුවලදී කම්මැලි නැති ව දක්ෂ වෙයි. ගෘහපති පුත්‍රය, සැමියා විසින් බටහිර දිශාව වූ බිරිඳ මේ පස් කරුණෙන් උවටැන් කරන ලද්දී, යථෝක්ත පස් කරුණෙන් සිය සැමියාට ඕ තොමෝ අනුකම්පා කරයි. මෙසේ ඔහු විසින් මේ බටහිර දිශාව අනතුරු නොවන ලෙස රැකවරණයෙන් යුක්ත ව, භය රහිත ව වසා තබන ලද්දේ වෙයි.
ගෘහපති පුත්‍රය, කුලපුත්‍රයා විසින් උතුරු දිශාව වූ යහළු මිතුරෝ පස් කරුණකින් උවටැන් කළ යුත්තාහු ය. දානයෙන් ය. ප්‍රිය වචනයෙන් ය. ධනෝපායන මාර්ගයන්ට උදව් කිරීමෙන් ය. සමාන සැලකීමෙන් ය. නොරැවටීමෙන් ය. ගෘහපති පුත්‍රය, කුලපුත්‍රයෙකු විසින් උතුරු දිශාව වූ යහළු මිතුරෝ මෙකී පස් කරුණෙන් උවටැන් කරනු ලබන්නාහු, පස් කරුණෙකින් ඔවුහු එම කුලපුත්‍රයාට අනුකම්පා කරති. පමා වූ විට රකිති. පමා වූ මිතුරාගේ වටිනා දේ රකිති. බියක් හටගත් විට පිහිට වෙති. විපතකදී අත් නොහරිති. මිතුරාගේ පවුලේ දූ දරුවන් ආදීන්ට ද සලකති. ගෘහපති පුත්‍රය, කුලපුත්‍රයා විසින් උතුරු දිශාව වූ යහළු මිත්‍රයෝ මේ පස් කරුණෙන් උවටැන් කරන ලදු ව ඔවුහු යථෝක්ත පස් කරුණෙන් එම කුලපුත්‍රයාට අනුකම්පා කරති. මෙසේ ඔහු විසින් මේ උතුරු දිශාව අනතුරු නොවන ලෙස රැකවරණයෙන් යුක්ත ව, භය රහිත ව වසා තබන ලද්දේ වෙයි.
ගෘහපති පුත්‍රය, ස්වාමියා විසින් යට දිශාව වූ දාස කම්කරුවෝ පස් කරුණකින් උපස්ථාන කළ යුත්තාහු ය. ඔවුන්ගේ හැකියාවන්ට ඔරොත්තු දෙන ලෙස වැඩකටයුතු පැවරීමෙන් ද, ආහාරපාන වැටුප් ආදිය යහපත් ලෙස දීමෙන් ද, ඔවුන් අසනීප වූ විට විශේෂ උපකාර ලබාදීමෙන් ද, විශේෂ රසවත් දේවල් ඔවුන් සමඟ බෙදා හදා ගැනීමෙන් ද, අවශ්‍ය අවස්ථාවන් හිදී සේවකයින්ට නිවාඩු ලබා දීමෙන් ද වශයෙනි.
ගෘහපති පුත්‍රය, ස්වාමියෙකු විසින් යට දිශාව වූ දාස කම්කරුවෝ මේ පස් කරුණෙන් උවටැන් කරනු ලබන්නාහු, පස් කරුණකින් ඔවුහු සිය ස්වාමියාට අනුකම්පා කරති. නියමිත වේලාවට ත් කලින් ම නැගිට වැඩ කටයුතු සඳහා සූදානම් වෙති. හැමට පසු ව නින්දට යන තෙක් ම වැඩෙහි යෙදී සිටිති. දුන් දේ පමණක් ගනිති (සොරකම් නොකරති). ඉතා හොඳින් සිය සේවා කටයුතු කරති. ස්වාමියාගේ හොඳ නම සිය කැමැත්තෙන් පතුරුවති. ගෘහපති පුත්‍රය, ස්වාමියා විසින් යට දිශාව වූ දාස කම්කරුවෝ මේ පස් කරුණෙන් උවටැන් කරන ලදු ව ඔවුහු යථෝක්ත පස් කරුණෙන් සිය ස්වාමියාට අනුකම්පා කරති. මෙසේ ඔහු විසින් මේ යට දිශාව අනතුරු නොවන ලෙස රැකවරණයෙන් යුක්ත ව, භය රහිත ව වසා තබන ලද්දේ වෙයි.
ගෘහපති පුත්‍රය, කුලපුත්‍රයා විසින් උඩ දිශාව වූ ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයෝ පස් කරුණකින් උවටැන් කළ යුත්තාහු ය. මෛත්‍රී කාය කර්මයෙන් ය. මෛත්‍රී වචී කර්මයෙන් ය. මෛත්‍රී මනෝ කර්මයෙන් ය. සිය නිවෙස්හි දොරටු නොවසා තැබීමෙන් ද, සිව්පසයෙන් උපස්ථාන කිරීමෙන් ද වශයෙනි.
ගෘහපති පුත්‍රය, කුලපුත්‍රයෙකු විසින් උඩ දිශාව වූ ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයෝ මේ පස් කරුණෙන් උවැටන් කරනු ලබන්නාහු ඔවුහු සය කරුණකින් කුලපුත්‍රයාට අනුකම්පා කරති. පවින් වළක්වති. පිනෙහි යොදවති. යහපත් සිතින් අනුග්‍රහ කරති. නොඇසූ ධර්මයන් අසන්නට සළස්වති. ඇසූ ධර්මයන් පිරිසිදු කරදෙති. දෙව්ලොවට මාර්ගය පවසති. ගෘහපති පුත්‍රය, කුලපුත්‍රයා විසින් උඩ දිශාව වූ ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයෝ මේ පස් කරුණෙන් උවටැන් කරන ලදු ව ඔවුහු යථෝක්ත සය කරුණෙන් කුලපුත්‍රයාට අනුකම්පා කරති. මෙසේ ඔහු විසින් මේ උඩ දිශාව අනතුරු නොවන ලෙස රැකවරණයෙන් යුක්ත ව, භය රහිත ව, වසා දමන ලද්දේ වෙයි.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක. මෙය වදාළ සුගත වූ ශාස්තෘන් වහන්සේ යළි මෙය ද වදාළ සේක.
17.
පෙරදිග යනු මව්පියෝ ය. දකුණු දිග යනු ගුරුවරු ය. අවරදිග යනු අඹුදරුවෝ ය. උතුරුදිග යනු යහළු මිතුරෝ ය.
යටදිග යනු දාස කම්කරුවෝ ය. උඩ දිශාව යනු ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයෝ ය. ගිහි ගෙදර වසන්නට දක්ෂ වූ ගිහියා මේ දිශාවන් නමදින්නේ ය.
නුවණැති, සිල්වත්, සියුම් අරුත් දන්නා, වැටහෙන නුවණැති, යටහත් පැවැතුම් ඇති, ඕලාරික ගතිගුණ නැති, එබඳු තැනැත්තා යස පිරිවර ලබයි.
නැගී සිටිනා වීර්යය ඇති, කම්මැලි නැති, විපත්වලදී නොසැලෙන, නොකඩ කොට යහපත් පිළිවෙත් පවත්වන, සොඳුරු නුවණැති එබඳු තැනැත්තා යස පිරිවර ලබයි.
සතර සංග්‍රහ වස්තුවෙන් සංග්‍රහ කරන, මිතුරන්ට යහපත සලසන, අනුන් විසින් උදව් ඉල්ලන්නට සුදුසු වූ, මසුරුමල දුරුකළ, අන් අයට යහපත පෙන්වන, යහපතෙහි හික්මවන, නැවත නැවත යහපත පෙන්වන එබඳු තැනැත්තා යස පිරිවර ලබයි.
මෙහි දානය ත්, ප්‍රිය වචනය ත්, අර්ථ චර්යාව ත් යන යමක් ඇද්ද, එය ත් ඒ ඒ පුද්ගලයා කෙරෙහි ධර්මානුකූල ව සුදුසු පරිදි සමාන බව පවත්වත් ද,
යන මෙයින් යුක්ත වූ කල්හී ගමන් කරන රථයෙහි ඇණය මෙන් මේවා ලොවෙහි සංග්‍රහයෝ ය. මේ සංග්‍රහයයෝ ලොව නොතිබෙත් නම් පුතුගේ ක්‍රියාවෙන් මව් හෝ පුතුගේ ක්‍රියාවෙන් පියා හෝ බුහුමනක් හෝ පූජාවක් හෝ නොලබන්නේ ය.
යම් හෙයකින් නැණවත්හු මේ සංග්‍රහ කළ යුතු කරුණු මැනැවින් දැනගත්තාහු ද, එහෙයින් උදාර බවට පත්වෙති. ඔවුහු ලොව පැසසුමට ලක්වෙති.”
මෙසේ වදාළ කල්හී සිඟාලක ගෘහපති පුත්‍රයා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය පැවසී ය.
“ස්වාමීනී, ඉතා මනහර ය. ස්වාමීනී, ඉතා මනහර ය. ස්වාමීනී, යටට හරවා තැබූ දෙයක් උඩු අතට හරවන්නේ යම් සේ ද, වසා තැබූ දෙයක් විවෘත කොට පෙන්වන්නේ යම් සේ ද, මංමුලා වූවෙකුට නිසි මග පවසන්නේ යම් සේ ද, ‘ඇස් ඇත්තෝ රූප දකිත්වා’ යි අඳුරෙහි තෙල් පහනක් දරන්නේ යම් සේ ද, එසෙයින් ම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් නොයෙක් අයුරින් ධර්මය වදාරණ ලද්දේ ය. ඒ මම ස්වාමීනී, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ව සරණ යමි. ධර්මය ත්, භික්ෂු සංඝයා ත් සරණ යමි. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අද පටන් දිවි තිබෙන තුරු තෙරුවන් සරණ ගිය උපාසකයෙකු සේ මා පිළිගන්නා සේක්වා!”
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
සිඟාලෝවාද සූත්‍රය නිමා විය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/dn3_8/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M