84. සැවැත් නුවර දී ………………….
ඒ දිනවල භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ නැන්දණියගේ පුත්‍රයා වන ආයුෂ්මත් තිස්ස තෙරුන් බොහෝ භික්ෂූන් වහන්සේලාට මේ විදිහට තමන්ගේ අඩුපාඩු කියනවා. “අනේ ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, මගේ ඇඟත් නිකං බරවෙලා වගේ. මං කරන්න ඕන මොකක්ද කියල මට තේරෙන්නෙ නෑ. මට ධර්මය වැටහෙන්නෙත් නෑ. නිදිමත අලසකමත් මගේ හිත යට කරගෙන තියෙනවා. මං දැන් මේ බඹසර රකින්නෙ කැමැත්තකින් නොවෙයි. ධර්මය පිළිබඳවත් මා තුළ තියෙන්නේ සැකයක්.”
එතකොට බොහෝ භික්ෂූන් වහන්සේලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටි තැනට පැමිණුනා. පැමිණිලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කළා. එකත්පස්ව වාඩිවුණා. එකත්පස්ව වාඩිවුණ ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙකරුණ සැළ කළා. “ස්වාමීනි, භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ නැන්දණියගේ පුත්‍රයා වන ආයුෂ්මත් තිස්ස තෙරුන් බොහෝ භික්ෂූන් වහන්සේලාට මේ විදිහට තමන්ගේ අඩුපාඩු කියනවා. ‘අනේ ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, මගේ ඇඟත් නිකං බරවෙලා වගේ. මං කරන්න ඕන මොකක්ද කියල මට තේරෙන්නෙ නෑ. මට ධර්මය වැටහෙන්නෙත් නෑ. නිදිමත අලසකමත් මගේ හිත යට කරගෙන තියෙනවා. මං දැන් මේ බඹසර රකින්නෙ කැමැත්තකින් නොවෙයි. ධර්මය පිළිබඳවත් මා තුළ තියෙන්නේ සැකයක්’ කියල කියනවා.”
ඒ වෙලාවේ දී භාග්‍යවතුන් වහන්සේ එක්තරා භික්ෂුවක් අමතා වදාළා. “පින්වත් භික්ෂුව, මෙහි එන්න. මාගේ වචනයෙන් තිස්ස භික්ෂුව අමතන්න. ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, අන්න ශාස්තෘන් වහන්සේ ඔබව අමතනවා’ කියල.” “එසේය, ස්වාමීනි” කියල ඒ භික්ෂුව භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරු දීල ආයුෂ්මත් තිස්ස තෙරුන් වෙත පැමිණුනා. පැමිණිලා ආයුෂ්මත් තිස්ස තෙරුන්ට මෙහෙම කිව්වා. “ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, අන්න ශාස්තෘන් වහන්සේ ඔබව අමතනවා” කියල. “එසේය, ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි” කියල ආයුෂ්මත් තිස්සයන් අර භික්ෂුවට පිළිතුරු දීල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණුනා. පැමිණිලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කරල එකත්පස්ව වාඩිවුණා. එකත්පස්ව වාඩිවුණ ආයුෂ්මත් තිස්ස තෙරුන්ට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙකරුණ සැළ කළා.
“පින්වත් තිස්ස, මේ කථාව ඇත්තක්ද? බොහෝ භික්ෂුන් වහන්සේලාට මේ විදිහට තමන්ගේ අඩුපාඩු කියනවා කියන්නෙ. ‘අනේ ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, මගේ ඇඟත් නිකං බරවෙලා වගේ. මං කරන්න ඕන මොකක්ද කියල මට තේරෙන්නෙ නෑ. මට ධර්මය වැටහෙන්නෙත් නෑ. නිදිමත අලසකමත් මගේ හිත යට කරගෙන තියෙනවා. මං දැන් මේ බඹසර රකින්නෙ කැමැත්තකින් නොවෙයි. ධර්මය පිළිබඳවත් මා තුළ තියෙන්නේ සැකයක්’ කියල.” “එසේය, ස්වාමීනි.”
පින්වත් තිස්ස, ඔබ මොකක්ද මේ ගැන හිතන්නේ. රූපය කෙරෙහි රාගය නැති නොවුණ කෙනෙකුට, ඡන්දය නැති නොවුණ කෙනෙකුට, ප්‍රේමය නැති නොවුණ කෙනෙකුට, පිපාසය නැති නොවුණ කෙනෙකුට, දාහය නැති නොවුණ කෙනෙකුට, තණ්හාව නැති නොවුණ කෙනෙකුට ඒ රූපය විපරිණාමයට පත්වෙලා, වෙන විදිහකට හැරෙන කොට සෝක, වැළපීම්, දුක් දොම්නස් සුසුම් හෙළීම් උපදිනවා නේද?” “එසේය, ස්වාමීනි” “සාදු! සාදු! තිස්ස, පින්වත් තිස්ස, රූපය කෙරෙහි රාගය දුරු නොකළ කෙනෙකුට යම් දෙයක් වෙනවා නම් ඒක ඔය විදිහට තමයි වෙන්නෙ.
වේදනාව කෙරෙහි රාගය නැති නොවුණ කෙනෙකුට …. (පෙ) …. තණ්හාව නැති නොවුණ කෙනෙකුට ඒ වේදනාව විපරිණාමයට පත්වෙලා, වෙන විදිහකට හැරෙන කොට සෝක, වැළපීම්, දුක් දොම්නස් සුසුම් හෙළීම් උපදිනවා නේද?” “එසේය, ස්වාමීනි.” “සාදු! සාදු! තිස්ස, පින්වත් තිස්ස, වේදනාව කෙරෙහි රාගය දුරු නොකළ කෙනෙකුට යම් දෙයක් වෙනවා නම් ඒක ඔය විදිහට තමයි වෙන්නෙ.
සඤ්ඤාව …. (පෙ) …. සංස්කාර කෙරෙහි රාගය නැති නොවුණ කෙනෙකුට …. (පෙ) …. තණ්හාව නැති නොවුණ කෙනෙකුට ඒ සංස්කාර විපරිණාමයට පත් වෙලා, වෙන විදිහකට හැරෙන කොට සෝක, වැළපීම්, දුක් දොම්නස් සුසුම් හෙළීම් උපදිනවා නේද?” “එසේය, ස්වාමීනි.” “සාදු! සාදු! තිස්ස, පින්වත් තිස්ස, සංස්කාර කෙරෙහි රාගය දුරු නොකළ කෙනෙකුට යම් දෙයක් වෙනවා නම් ඒක ඔය විදිහට තමයි වෙන්නෙ.
විඤ්ඤාණය කෙරෙහි රාගය නැති නොවුණ කෙනෙකුට, ඡන්දය නැති නොවුණ කෙනෙකුට, ප්‍රේමය නැති නොවුණ කෙනෙකුට, පිපාසය නැති නොවුණ කෙනෙකුට, දාහය නැති නොවුණ කෙනෙකුට, තණ්හාව නැති නොවුණ කෙනෙකුට ඒ විඤ්ඤාණය විපරිණාමයට පත්වෙලා, වෙන විදිහකට හැරෙන කොට සෝක, වැළපීම්, දුක් දොම්නස් සුසුම් හෙළීම් උපදිනවා නේද?” “එසේය, ස්වාමීනි.” “සාදු! සාදු! තිස්ස, පින්වත් තිස්ස, විඤ්ඤාණය කෙරෙහි රාගය දුරු නොකළ කෙනෙකුට යම් දෙයක් වෙනවා නම් ඒක ඔය විදිහට තමයි වෙන්නෙ.
පින්වත් තිස්ස, ඔබ මොකක්ද මේ ගැන හිතන්නේ? රූපය කෙරෙහි රාගය නැතිවුණ කෙනෙකුට, ඡන්දය නැතිවුණ කෙනෙකුට, ප්‍රේමය නැතිවුණ කෙනෙකුට, පිපාසය නැතිවුණ කෙනෙකුට, දාහය නැතිවුණ කෙනෙකුට, තණ්හාව නැතිවුණ කෙනෙකුට ඒ රූපය විපරිණාමයට පත්වෙලා, වෙන විදිහකට හැරෙන කොට සෝක, වැළපීම්, දුක් දොම්නස්, සුසුම් හෙළීම් උපදින්නේ නෑ නේද?” “එසේය, ස්වාමීනි.” “සාදු! සාදු! තිස්ස, පින්වත් තිස්ස, රූපය කෙරෙහි රාගය දුරු කළ කෙනෙකුට යම් දෙයක් වෙනවා නම් ඒක ඔය විදිහට තමයි වෙන්නෙ.
වේදනාව …. (පෙ) …. සඤ්ඤාව …. (පෙ) …. සංස්කාර …. (පෙ) …. විඤ්ඤාණය කෙරෙහි රාගය නැතිවුණ කෙනෙකුට, ඡන්දය නැතිවුණ කෙනෙකුට, ප්‍රේමය නැතිවුණ කෙනෙකුට, පිපාසය නැතිවුණ කෙනෙකුට, දාහය නැතිවුණ කෙනෙකුට, තණ්හාව නැතිවුණ කෙනෙකුට ඒ විඤ්ඤාණය විපරිණාමයට පත්වෙලා, වෙන විදිහකට හැරෙන කොට සෝක, වැළපීම්, දුක් දොම්නස් සුසුම් හෙළීම් උපදින්නේ නෑ නේද?” “එසේය, ස්වාමීනි.” “සාදු! සාදු! තිස්ස, පින්වත් තිස්ස, විඤ්ඤාණය කෙරෙහි රාගය දුරු කළ කෙනෙකුට යම් දෙයක් වෙනවා නම් ඒක ඔය විදිහට තමයි වෙන්නෙ.
පින්වත් තිස්ස, ඔබ මේ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? රූපය යනු නිත්‍ය දෙයක්ද? අනිත්‍ය දෙයක්ද?” “ස්වාමීනි, අනිත්‍යයි.”
“යමක් වනාහී අනිත්‍ය නම් එය දුක් දෙයක්ද? සැප දෙයක්ද?” “ස්වාමීනි, දුකයි.”
“යමක් වනාහී අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස් වන ධර්මතාවයට අයත් දෙයක් නම් එය ‘මගේ’ කියා හෝ එය ‘මම වෙමි’ කියා හෝ එය ‘මගේ ආත්මය’ කියා හෝ මුලාවෙන් දකින එක සුදුසුද?” “ස්වාමීනි, එය සුදුසු නෑ ම යි.”
“වේදනාව …. (පෙ) …. සඤ්ඤාව …. (පෙ) …. සංස්කාර …. (පෙ) …. විඤ්ඤාණය යනු නිත්‍ය දෙයක්ද? අනිත්‍ය දෙයක්ද?” “ස්වාමීනි, අනිත්‍යයි.”
“යමක් වනාහී අනිත්‍ය නම් එය දුක් දෙයක්ද? සැප දෙයක්ද?” “ස්වාමීනි, දුකයි.”
“යමක් වනාහී අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස් වන ධර්මතාවයට අයත් දෙයක් නම් එය ‘මගේ’ කියා හෝ එය ‘මම වෙමි’ කියා හෝ එය ‘මගේ ආත්මය’ කියා හෝ මුලාවෙන් දකින එක සුදුසුද?” “ස්වාමීනි, එය සුදුසු නෑ ම යි.”
“එහෙම නම් පින්වත් තිස්ස, අතීත, අනාගත, වර්තමාන වූ යම්කිසි රූපයක් ඇද්ද, ආධ්‍යාත්ම (තමා යැයි සළකන) රූපයක් වෙන්නට පුළුවනි, බාහිර රූපයක් වෙන්නට පුළුවනි, ගොරෝසු රූපයක් වෙන්නට පුළුවනි, සියුම් රූපයක් වෙන්නට පුළුවනි, හීන රූපයක් වෙන්නට පුළුවනි, උසස් රූපයක් වෙන්නට පුළුවනි, දුර තිබෙන රූපයක් වෙන්නට පුළුවනි, ළඟ තිබෙන රූපයක් වෙන්නට පුළුවනි, ඒ සෑම රූපයක්ම ‘මගේ නොවේ, මම නොවෙමි, මගේ ආත්මය නොවේ’ යන ඔය කරුණ ඒ ආකාරයෙන්ම දියුණු කළ ප්‍රඥාවෙන් දැකගන්නට ඕන. අතීත, අනාගත, වර්තමාන වූ යම්කිසි වේදනාවක් ඇද්ද …. (පෙ) …. අතීත, අනාගත, වර්තමාන වූ යම්කිසි සඤ්ඤාවක් ඇද්ද …. (පෙ) …. අතීත, අනාගත, වර්තමාන වූ යම්කිසි සංස්කාර ඇද්ද …. (පෙ) …. අතීත, අනාගත, වර්තමාන වූ යම්කිසි විඤ්ඤාණයක් ඇද්ද, ආධ්‍යාත්ම (තමා යැයි සළකන) විඤ්ඤාණයක් වෙන්නට පුළුවනි, බාහිර විඤ්ඤාණයක් වෙන්නට පුළුවනි, ගොරෝසු විඤ්ඤාණයක් වෙන්නට පුළුවනි, සියුම් විඤ්ඤාණයක් වෙන්නට පුළුවනි, හීන විඤ්ඤාණයක් වෙන්නට පුළුවනි, උසස් විඤ්ඤාණයක් වෙන්නට පුළුවනි, දුර තිබෙන විඤ්ඤාණයක් වෙන්නට පුළුවනි, ළඟ තිබෙන විඤ්ඤාණයක් වෙන්නට පුළුවනි, ඒ සෑම විඤ්ඤාණයක්ම ‘මගේ නොවේ, මම නොවෙමි, මගේ ආත්මය නොවේ’ යන ඔය කරුණ ඒ ආකාරයෙන්ම දියුණු කළ ප්‍රඥාවෙන් දැකගන්නට ඕන.
පින්වත් තිස්ස, ශ්‍රැතවත් ආර්ය ශ්‍රාවකයා ඔය විදිහට දියුණු කරපු ප්‍රඥාවෙන් දකින කොට රූපය ගැනත් අවබෝධයෙන්ම කළකිරෙනවා …. (පෙ) …. විඤ්ඤාණය ගැනත් අවබෝධයෙන්ම කළකිරෙනවා. අවබෝධයෙන්ම කළකිරුණු විට සිත ඇලෙන්නෙ නැතුව යනවා …. (පෙ) …. ආයෙත් නම් සංසාරයේ වෙන උපතක් නැතැ’යි අවබෝධය ඇතිවෙනවා.
පින්වත් තිස්ස, ඒක මේ වගේ දෙයක්. පුරුෂයන් දෙදෙනෙක් ඉන්නවා. එක් පුරුෂයෙක් මාර්ගය හඳුනාගන්නට දක්ෂ නෑ. අනෙක් එක්කෙනා මාර්ගය හඳුනාගන්නට දක්ෂයි. ඉතින් මාර්ගය හඳුනාගන්නට දක්ෂ නැති පුරුෂයා මාර්ගය හඳුනාගන්නට දක්ෂ පුරුෂයාගෙන් මාර්ගය ගැන අහනවා. එතකොට ඔහු මෙහෙම කියනවා. ‘භවත් පුරුෂය, මේකයි මාර්ගය. ඔය මාර්ගයෙන් ටික දුරක් යන්න. ඔය මාර්ගයෙන් ටික දුරක් ගියාට පස්සෙ දෙමං හන්දියක් දකින්නට ලැබේවි. එතකොට වම් පැත්ත අත්හරින්න. දකුණු පැත්ත ගන්න. ඒ මාවතේ ටික දුරක් යන්න. ඒ මාවතේ ටික දුරක් යන කොට ඝන වන ලැහැබක් දකින්නට ලැබේවි. එතැනිනුත් ටික දුරක් යන්න. එතැනින් ටික දුරක් යන කොට ලොකු බෑවුමක් තියෙන මඩ වගුරක් දකින්නට ලැබේවි. එතැනිනුත් ටික දුරක් යන්න. එතැනින් ටික දුරත් යන කොට ගැඹුරු ප්‍රපාතයක් දකින්නට ලැබේවි. එතැනිනුත් ටික දුරක් යන්න. එතැනින් ටික දුරක් යන කොට සම වූ රමණීය භූමි භාගයක් දැකගන්නට ලැබේවි.’
පින්වත් තිස්ස, මං අර්ථය විස්තර කරල දෙන්නටයි ඔය උපමා කථාව කළේ. ඔය කතන්දරේ අර්ථය මේකයි. පින්වත් තිස්ස, මාර්ගය හඳුනාගන්නට දක්ෂ නැති පුරුෂයා කියල කිව්වනේ. ඒක පෘථග්ජනයාට කියන නමක්. පින්වත් තිස්ස, මාර්ගය හඳුනාගන්නට දක්ෂ පුරුෂයා කියල කිව්වනේ. අන්න ඒක තථාගත අරහත් සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේට කියන නමක්. පින්වත් තිස්ස, දෙමං හන්දියක් කියල කිව්වනේ. ඒක සැකයට කියන නමක්. පින්වත් තිස්ස, වම් පැත්තේ මාර්ගය කියල කිව්වනේ. ඒක මිත්‍යා අෂ්ටාංගික මාර්ගයට කියන නමක්. ඒ කියන්නේ; මිත්‍යා දෘෂ්ටිය, මිත්‍යා සංකල්පය, මිත්‍යා වාචා, මිත්‍යා කම්මන්ත, මිත්‍යා ආජීව, මිත්‍යා වායාම, මිත්‍යා සති, මිත්‍යා සමාධි කියන අටයි. පින්වත් තිස්ස, දකුණු පැත්තේ මාර්ගය කියලා කිව්වනේ. ඒක ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයට කියන නමක්. ඒ කියන්නේ; සම්මා දෘෂ්ටිය, සම්මා සංකල්පය, සම්මා වාචා, සම්මා කම්මන්ත, සම්මා ආජීව, සම්මා වායාම, සම්මා සති, සම්මා සමාධි කියන අටයි. පින්වත් තිස්ස, ඝන වන ලැහැබක් තියෙනවා කියල කිව්වානේ. ඒක අවිද්‍යාවට කියන නමක්. පින්වත් තිස්ස, ලොකු බෑවුමක මඩ වගුරක් තියෙනවා කියල කිව්වනේ. ඒක කාමයට කියන නමක්. ගැඹුරු ප්‍රපාතයක් තියෙනවා කියල කිව්වනේ. ඒක ක්‍රෝධ උපායාසයට කියන නමක්. සම වූ රමණීය භූමි භාගයක් තියෙනවා කියල කිව්වානේ. ඒක ඒ අමා නිවනට කියන නමක්.
පින්වත් තිස්ස, මේ සාසනයෙහි ඇලී සතුටු වෙන්න. පින්වත් තිස්ස, මේ සාසනයෙහි ඇලී සතුටු වෙන්න. මං අවවාදයෙන් පිහිට වෙන්නම්. මං අනුග්‍රහයෙන් පිහිට වෙන්නම්. මං අනුශාසනාවෙන් පිහිට වෙන්නම්.” භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළා. ආයුෂ්මත් තිස්ස තෙරුන් මහත් සතුටට පත්වුණා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළ ධර්මාවවාදය සතුටින් පිළිගත්තා.
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
තිස්ස සූත්‍රය නිමා විය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/sn3_1-2-4-2/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M