මා හට අසන්නට ලැබුනේ මේ විදිහටයි. එසමයෙහි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටියේ සැවැත් නුවර ජේතවනය නම් වූ අනේපිඬු සිටුතුමාගේ ආරාමයේ. එදා මහාප්‍රජාපතී ගෞතමී භික්ෂුණිය පන්සියයක් පමණ භික්ෂුණීන් සමඟ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණියා. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කොට එකත්පස්ව සිටගත්තා. එකත්පස්ව සිටි මහාප්‍රජාපතී ගෞතමී මෙහෙණිය භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය පැවසුවා.
“ස්වාමීනී, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, භික්ෂුණීන්ට අවවාද කරන සේක්වා! ස්වාමීනී, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, භික්ෂුණීන්ට අනුශාසනා කරන සේක්වා! ස්වාමීනී, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, භික්ෂුණීන්ට ධර්ම කථාව කරන සේක්වා!”
එසමයෙහි ස්ථවිර භික්ෂූන් වහන්සේලා තමන්ට ලැබෙන වාරයට අනුවයි භික්ෂුණීන්ට අවවාද කරන්නේ. නමුත් භික්ෂුණීන්ට අවවාද කිරීමට වාරය පැමිණි කල්හි ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ එයට නොකැමති වුනා. එකල්හි භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් අමතා වදාළා. “පින්වත් ආනන්ද, අද භික්ෂුණීන්ට අවවාද කිරීමේ වාරයේදී කාගේ වාරයද පැමිණිලා තියෙන්නේ?”
“ස්වාමීනී, භික්ෂුණීන්ට අවවාද කරන වාරයෙහිදී නන්දක තෙරුන්ගේ වාරයයි පැමිණිලා තියෙන්නේ. නමුත් ස්වාමීනී, මේ ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ තමන්ගේ වාරයෙහිදී භික්ෂුණීන්ට අවවාද කරන්නට කැමැති නැහැ.”
එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් නන්දකයන් අමතා වදාළා. “පින්වත් නන්දක, භික්ෂුණීන්ට අවවාද කරන්න. පින්වත් නන්දක, භික්ෂුණීන්ට අනුශාසනා කරන්න. පින්වත් බ්‍රාහ්මණය, ඔබ භික්ෂුණීන්ට ධර්ම කථාව කරන්න.”
“එසේ ය, ස්වාමීනී” කියලා ඒ ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරු දී පෙරවරුවෙහි සිවුරු හැඳ පොරවාගෙන, පාත්‍රය ද ගෙන සැවැත් නුවර පිඬු සිඟා වැඩියා. සැවැත් නුවර පිඬු පිණිස හැසිර දානයෙන් පසු පිණ්ඩපාතයෙන් වැළකී තමා සමඟ තව දෙවෙනි භික්ෂුවක් ඇතුව රාජකාරාමයට පැමිණුනා. එතකොට දුරින්ම වඩින්නා වූ ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේව ඒ භික්ෂුණීන් දැක්කා. දැක ආසනයක් පැණෙව්වා. පා දෝවනයට පැන් පිළියෙල කළා. ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ පණවන ලද අසුනෙහි වැඩසිටියා. වැඩහිඳ පා දෝවනය කළා. ඒ භික්ෂුණීන් වහන්සේලා ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේට ආදරයෙන් වැඳ එකත්පස්ව වාඩිවුනා. එකත්පස්ව හුන් ඒ භික්ෂුණීන් වහන්සේලාට ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ මෙය වදාළා.
“පින්වත් සොයුරියනි, ප්‍රශ්න කරමින් තමයි ධර්ම කථාව කෙරෙන්නේ. එහිදී දන්නවා නම් දන්නවා ය කියල කියන්නට ඕන. දන්නේ නැත්නම් දන්නේ නැතෙයි කියලයි කියන්නට ඕන. ඒ වගේම යම් කෙනෙකුට සැකයක් ඇතිවුණොත්, විමතියක් ඇතිවුණොත් ඒ ගැන මගෙන්ම ඇසිය යුතුයි. ‘ස්වාමීනී, මේක කොහොමද? මේකේ අර්ථය මොකක්ද?’ කියලා.”
“ස්වාමීනී, අපි මෙපමණකින්මත් ආර්ය වූ නන්දකයන් වහන්සේ ගැන සතුටු සිත් ඇතිවුනා. බොහොම පැහැදුනා. යම් හෙයකින් අපව ආර්ය වූ නන්දකයන් වහන්සේ දහම් විමසීමට පවරනවාද, එනිසයි”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? ඇස නිත්‍යද? අනිත්‍ය ද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකක්ද? සැපක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය දුකයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස්වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්ත නම්, එය ‘මෙය මාගේ ය, මෙය මම වෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය යි’ කියල මුලාවෙන් දකින්නට සුදුසුද?”
“ස්වාමීනී, එසේ දැකීම සුදුසු නෑ.”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? කන නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
නාසය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
දිව නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
කය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
මනස නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකක්ද? සැපක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය දුකයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස්වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්ත නම්, එය ‘මෙය මාගේ ය, මෙය මම වෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය යි’ කියල මුලාවෙන් දකින්නට සුදුසුද?”
“ස්වාමීනී, එසේ දැකීම සුදුසු නෑ.”
“ඒකට හේතුව කුමක්ද?”
“ස්වාමීනී, කලින්ම යථාර්ථයක් වශයෙන් සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් අපි මෙය දැකලයි තියෙන්නේ. ඔය විදිහට ආධ්‍යාත්මික ආයතන හය අනිත්‍යයයි කියලා.”
“සාදු! සාදු! පින්වත් සොයුරියනි, යථාර්ථය සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දකින ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකු හට විය යුත්තේ පින්වත් සොයුරියනි, ඒ විදිහට තමයි.”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? රූප නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකක්ද? සැපක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය දුකයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස්වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්ත නම්, එය ‘මෙය මාගේ ය, මෙය මම වෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය යි’ කියල මුලාවෙන් දකින්නට සුදුසුද?”
“ස්වාමීනී, එසේ දැකීම සුදුසු නෑ.”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? ශබ්ද නිත්‍යද? අනිත්‍ය ද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
ගඳ සුවඳ නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
රස නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
පහස නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
අරමුණු නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකක්ද? සැපක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය දුකයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස්වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්ත නම්, එය ‘මෙය මාගේ ය, මෙය මම වෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය යි’ කියල මුලාවෙන් දකින්නට සුදුසුද?”
“ස්වාමීනී, එසේ දැකීම සුදුසු නෑ.”
“ඒකට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, කලින්ම යථාර්ථයක් වශයෙන් සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් අපි මෙය දැකලයි තියෙන්නේ. ඔය විදිහට බාහිර ආයතන හය අනිත්‍යයයි කියලා.”
“සාදු! සාදු! පින්වත් සොයුරියනි. යථාර්ථය සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් අවබෝධ කරන ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකු හට විය යුත්තේ පින්වත් සොයුරියනි, ඒ විදිහට තමයි.”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? ඇසේ විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකක්ද? සැපක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය දුකයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස්වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්ත නම්, එය ‘මෙය මාගේ ය, මෙය මම වෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය යි’ කියල මුලාවෙන් දකින්නට සුදුසුද?”
“ස්වාමීනී, එසේ දැකීම සුදුසු නෑ.”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? කනේ විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
නාසයේ විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
දිවේ විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
කයේ විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
මනෝ විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකක්ද? සැපක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය දුකයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස්වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්ත නම්, එය ‘මෙය මාගේ ය, මෙය මම වෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය යි’ කියල මුලාවෙන් දකින්නට සුදුසුද?” “ස්වාමීනී, එසේ දැකීම සුදුසු නෑ.”
“ඒකට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, කලින්ම යථාර්ථයක් වශයෙන් සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් අපි මෙය දැකලයි තියෙන්නේ. ඔය විදිහට විඤ්ඤාණකාය හය අනිත්‍යයයි කියලා.”
“සාදු! සාදු! පින්වත් සොයුරියනි, යථාර්ථය සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දකින ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකු හට විය යුත්තේ පින්වත් සොයුරියනි, ඒ විදිහට තමයි.”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. තෙල් පහනක් දැල්වෙද්දී තෙලත් අනිත්‍ය වෙලා, විපරිණාමයට පත්වෙලා යනවා. වැටිත් අනිත්‍ය වෙලා, විපරිණාමයට පත්වෙලා යනවා. සිලුත් අනිත්‍ය වෙලා, විපරිණාමයට පත්වෙලා යනවා. එළියත් අනිත්‍ය වෙලා, විපරිණාමයට පත්වෙලා යනවා. ඒ වුණාට පින්වත් සොයුරියනි, යම් කෙනෙක් මෙහෙම කිව්වොත්, මේ දැල්වෙන තෙල් පහනේ තෙලත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. වැටිත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. සිලුත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. නමුත් මේ තෙල් පහනේ යම් ආලෝකයක් ඇද්ද, එය නිත්‍යයි. ස්ථිරයි. ශාස්වතයි. නොවෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි කියලා, පින්වත් සොයුරියනි, එසේ කියන්නා වූ ඒ තැනැත්තා ඒ කියන්නේ හැබෑ කථාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය හැබෑ කථාවක් නම් නොවෙයි.” “එයට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, ඒ දැල්වෙන තෙල් පහනේ තෙලත් අනිත්‍යම යි, වෙනස් ස්වභාවයට අයිතිම යි, වැටිත් අනිත්‍යම යි, වෙනස් ස්වභාවයට අයිතිම යි, සිලුත් අනිත්‍යම යි, වෙනස් වන ස්වභාවයට අයිතිම යි, ඉතින් එහෙම එකේ එළියත් අනිත්‍ය බව, වෙනස් වෙන ස්වභාවයට අයිති බව අමුතුවෙන් කියන්න දෙයක් නැහැ නෙව.”
“පින්වත් සොයුරියනි, මේකත් එහෙම දෙයක් තමයි. යම්කිසි කෙනෙක් මේ විදිහට කියන්නට පුළුවනි. මේ ආධ්‍යාත්මික ආයතන හය අනිත්‍ය තමයි. නමුත් ආධ්‍යාත්මික ආයතන හය හේතුවෙන් යම් සැපක් හෝ දුකක් හෝ දුක් සැප රහිත බවක් හෝ විඳිනවා නම්, එය නිත්‍යයි. ස්ථිරයි. නොවෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි කියල කිව්වොත්, පින්වත් සොයුරියනි, ඒ තැනැත්තා කියන්නේ හැබෑ වූ කථාවක් ද?”
“ස්වාමීනී, එය හැබෑ කථාවක් නම් නොවෙයි.” “එයට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, ඒ ඒ උපකාරක ධර්මයන්ගේ හේතුවෙනුයි ඒ ඒ වේදනා උපදින්නේ. ඒ ඒ උපකාරක ධර්මයන්ගේ නිරුද්ධ වීමෙන් ඒ ඒ විඳීම් නිරුද්ධ වෙලා යනවා.”
“සාදු! සාදු! පින්වත් සොයුරියනි, යථාර්ථය සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දකින ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකු හට විය යුත්තේ පින්වත් සොයුරියනි, ඒ විදිහට තමයි.”
“පින්වත් සොයුරියනි, මේ වගේ දෙයක් තියෙනවා. හොඳින් මුල්බැස ගත්තු, අරටුව ඇති විශාල වෘක්ෂයක් තියෙනවා. ඒ වෘක්ෂයේ මුලත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. කඳත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. අතුපතරත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. ඡායාවත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. නමුත් පින්වත් සොයුරියනි, යමෙක් මෙහෙම කියන්නට පුළුවනි. හොඳින් මුල් බැසගත් අරටුව ඇති ඔය අතිවිශාල වෘක්ෂයේ මුලත් අනිත්‍ය තමයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්ත තමයි. කඳත් අනිත්‍ය තමයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්ත තමයි. අතු පතරත් අනිත්‍ය තමයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්ත තමයි. නමුත් ඔය වෘක්ෂයේ යම් ඡායාවක් ඇද්ද, ඒක නිත්‍යයි. ස්ථිරයි. නොවෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි කියලා, පින්වත් සොයුරියනි, ඒ තැනැත්තා කියන්නේ හැබෑ වූ කථාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, ඒක හැබෑ කථාවක් නම් නොවෙයි.” “එයට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, හොඳින් මුල් අල්ලපු, අරටුව සහිත, මේ මහා වෘක්ෂයේ මුලත් අනිත්‍යම යි. වෙනස් වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්තම යි. කඳත් අනිත්‍යම යි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තම යි. අතුපතරත් අනිත්‍යම යි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තම යි. එහෙම එකේ ඒ වෘක්ෂයේ ඡායාව අනිත්‍ය බව, වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්ත බව අමුතුවෙන් කියන්න ඕන නෑ ම යි.”
“පින්වත් සොයුරියනි, මේකත් එහෙම දෙයක් තමයි. යම් කිසි කෙනෙක් මේ විදිහට කියන්නට පුළුවනි. මේ බාහිර ආයතන හය අනිත්‍ය තමයි. නමුත් බාහිර ආයතන හය හේතුවෙන් යම් සැපක් හෝ දුකක් හෝ දුක් සැප රහිත බවක් හෝ විඳිනවා නම්, එය නිත්‍යයි. ස්ථිරයි. නොවෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි කියල කිව්වොත්, පින්වත් සොයුරියනි, ඒ තැනැත්තා කියන්නේ හැබෑ වූ කථාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය හැබෑ කථාවක් නම් නොවෙයි.” “එයට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, ඒ ඒ උපකාරක ධර්මයන්ගේ හේතුවෙනුයි ඒ ඒ වේදනා උපදින්නේ. ඒ ඒ උපකාරක ධර්මයන්ගේ නිරුද්ධ වීමෙන් ඒ ඒ විඳීම් නිරුද්ධ වෙලා යනවා.”
“සාදු! සාදු! පින්වත් සොයුරියනි, යථාර්ථය සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දකින ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකු හට විය යුත්තේ පින්වත් සොයුරියනි, ඒ විදිහට තමයි.”
“පින්වත් සොයුරියනි, දක්ෂ ගවඝාතකයෙක් හෝ ඔහුගේ අතවැසියෙක් හෝ ඉන්නවා කියලා සිතමු. ඉතින් ඔහු ගවදෙනක් මරලා ගවයන් කපන තියුණු ආයුධයෙන් ඒ ගව දෙන කෑලිවලට කපනවා. එහිදී ඇතුළු මස නොකපා බාහිර හමත් නොකපා, ඒ අතරේ ඇති නහර වැල් සමඟ මස්වල ඇති සම්බන්ධයත්, නහරවැල් අතරත්, අනෙකුත් බන්ධන අතරත් තියුණු ගෙරි කපන කැත්තෙන් කෑලි කපනවා. ඉතා හොඳින් කීතු කරනවා. තව තවත් කීතු කරනවා. හැම පැත්තෙන්ම කීතු කර කර කපනවා. ඔය විදිහට කෑලි කපලා, කීතු කරලා, තව තවත් කීතු කරලා, හැම පැත්තෙන්මත් කීතු කරලා, බාහිර සම් කය ගලෝලා ඒ හමෙන්ම ගව දෙන වහලා මෙහෙම කියනවා. ‘ඔය ගව දෙන මේ සමත් එක්ක එකතු වෙලා නෙව ඉන්නෙ’ කියලා. පින්වත් සොයුරියනි, ඒ තැනැත්තා කියන්නේ හැබෑ වූ කථාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය හැබෑ කථාවක් නම් නොවෙයි.” “එයට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, මේ දක්ෂ ගව ඝාතකයා හෝ ඔහුගේ ගෝලයා හෝ ගව දෙන මරලා ගෙරි කපන තියුණු කැත්තෙන් කැපුවා නෙව. එතකොට ගව දෙනගේ ඇතුළු මාංශ කායට මොනවත් නොකර, බාහිර සම් කයටත් මොකවත් නොකර, ඇතුළේ නහරවැල් සමඟ බැඳුණු මස් තිබුනා නෙව. ඒ මසුත්, බන්ධනත් හැම එකක්ම තියුණු ගෙරි කපන කැත්තෙන් කෑලි කළා නෙව. හොඳින්ම කපලා දැම්මා නෙව. කීතු කළා නෙව. හැම පැත්තෙන්ම කීතු කර කර කැපුවා නෙව. ඉතින් ඒ විදිහට කෑලි කපලා, හොඳටෝම කපලා, කීතු කීතු කපලා, හැම පැත්තෙන්ම කීතු කර කර කපලා හිට බාහිර සම් කයත් ගලෝලා, ඒ සමින්ම ඒ ගවදෙන වහලා හිට, කවුරු හරි මෙහෙම කිව්වත්, මේ ගව දෙන කලින් විදිහටම මේ හමට සම්බන්ධ වෙලා ඉන්නවා කියල, නමුත් ඒ ගව දෙන ඒ සමෙන් වෙන් වෙලාම යි ඉන්නේ.”
“පින්වත් සොයුරියනි, මං මේ උපමාව කළේ අර්ථයක් තේරුම් කරලා දෙන්නටයි. ඔය උපමාවේ අර්ථය මේකයි. පින්වත් සොයුරියනි, ඇතුළු මස් කය කියලා කියන්නේ ආධ්‍යාත්මික ආයතන හයට කියන නමක්. බාහිර සම් කය කියලා කියන්නේ බාහිර ආයතන හයට කියන නමක්. ඇතුළත තිබෙන නහරවල් බැඳුණු මස්, ඇතුළත බන්ධන ආදිය කියලා කියන්නේ සොයුරියනි, මේ නන්දිරාගයට කියන නමක්. තියුණු ගෙරි කපන කැත්ත ය කියන්නේ සොයුරියනි, මේ ආර්ය වූ ප්‍රඥාවට කියන නමක්. යම් මේ ආර්ය ප්‍රඥාවකින් ඇතුළත කෙලෙස්, ඇතුළත සංයෝජන, ඇතුළත බන්ධන කෑලි කෑලි කපනවාද, හොඳින් කපනවාද, කීතු කර කර කපනවාද, හාත්පස කීතු කර කර කපනවාද, එයයි.
පින්වත් සොයුරියනි, බොජ්ඣංග ධර්මයන් හතක් තියෙනවා. යම් භික්ෂුවක් තුළ මේ බොජ්ඣංග ධර්ම වැඩීම හේතුවෙන් බහුල වශයෙන් වැඩීම හේතුවෙන් තමයි ආශ්‍රවයන් ක්ෂය කරලා අනාශ්‍රව වූ චිත්ත විමුක්තියත්, ප්‍රඥා විමුක්තියත් මෙලොවදී ම ස්වකීය විශිෂ්ට වූ ප්‍රඥාවෙන් සාක්ෂාත් කොට පැමිණ වාසය කරන්නේ. ඒ බොජ්ඣංග ධර්මයන් සත මොනවාද? පින්වත් සොයුරියනි, මේ ශාසනයෙහි භික්ෂුව, පංච නීවරණ බැහැර වීමෙන් ලත් විවේකය ඇසුරු කොට, අවබෝධයෙන් ලත් කලකිරීමෙන් ඇති වූ නොඇල්ම ඇසුරු කොට, තෘෂ්ණා නිරෝධය ඇසුරු කොට, නිවනට නැඹුරු කොට, සති සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. ….(පෙ)…. ධම්මවිචය සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. ….(පෙ)…. විරිය සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. ….(පෙ)…. පීති සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. ….(පෙ)…. පස්සද්ධි සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. ….(පෙ)…. සමාධි සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. මේ ශාසනයෙහි භික්ෂුව, පංච නීවරණ බැහැර වීමෙන් ලත් විවේකය ඇසුරු කොට, අවබෝධයෙන් ලත් කලකිරීමෙන් ඇති වූ නොඇල්ම ඇසුරු කොට, තෘෂ්ණා නිරෝධය ඇසුරු කොට, නිවනට නැඹුරු කොට, උපෙක්ඛා සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. පින්වත් සොයුරියනි, සප්ත බොජ්ඣංග කියන්නේ මේවාටයි. ඒ බොජ්ඣංගයන්ගේ වැඩීමෙන්, බහුල වශයෙන් වැඩීමෙන් තමයි භික්ෂුව ආශ්‍රවයන් ක්ෂය කරලා අනාශ්‍රව වූ චිත්ත විමුක්තියත්, ප්‍රඥා විමුක්තියත් මෙලොවදී ම ස්වකීය විශිෂ්ට වූ ප්‍රඥාවෙන් සාක්ෂාත් කොට පැමිණ වාසය කරන්නේ.”
ඊටපස්සේ ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ ඒ භික්ෂුණීන් හට මේ අවවාදයෙන් අවවාද දී, ‘එහෙමනම් යන්න, පින්වත් සොයුරියනි, එයට කාලයයි’ කියලා පිටත් කෙරෙව්වා.
එවිට ඒ භික්ෂුණීන් වහන්සේලා ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ වදාළ ධර්මය සතුටින් පිළිගෙන අනුමෝදන් වෙලා, හුනස්නෙන් නැගිට ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කොට, පැදකුණු කොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණියා. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කොට එකත්පස්ව වාඩිවුනා. එකත්පස්ව හුන් ඒ භික්ෂුණීන්ට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළා. “එහෙමනම් යන්න, පින්වත් මෙහෙණියනි, එයට කාලයයි.”
එතකොට ඒ භික්ෂුණීන් වහන්සේලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කොට, පැදකුණු කොට පිටත්ව ගියා.
ඉතින් ඒ භික්ෂුණීන් පිටත්ව ගිය නොබෝ වේලාවකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්ෂුසංඝයා අමතා වදාළා. “පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. තුදුස්වක පොහොය දවසට බොහෝ ජනයාට චන්ද්‍රයා අසම්පූර්ණයිද, එහෙම නැත්නම් චන්ද්‍රයා සම්පූර්ණයිද කියලා සැකයක් හෝ විමතියක් ඇතිවෙන්නේ නෑ. ඒ මොකද, චන්ද්‍රයා අසම්පූර්ණ නිසාම යි. පින්වත් මහණෙනි, ඒ වගේ නන්දකයන්ගේ ධර්ම දේශනාවෙන් භික්ෂුණීන් සතුටු සිත් ඇතිකරගත්තා. නමුත් අදහස සම්පූර්ණ වුනේ නෑ.”
එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ අමතා වදාළා. එසේ වී නම් පින්වත් නන්දකය, හෙටත් ඒ භික්ෂුණීන්ට ඔය අවවාදයෙන්ම අවවාද කරන්න.” “එසේය, ස්වාමීනී” කියලා ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරු දුන්නා.
ඉතින් ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ ඒ රාත්‍රිය ඇවෑමෙන් පෙරවරුවෙහි සිවුරු හැඳ පොරවාගෙන, පාත්‍රය ද ගෙන සැවැත් නුවර පිඬු සිඟා වැඩියා. සැවැත් නුවර පිඬු පිණිස හැසිර දානයෙන් පසු පිණ්ඩපාතයෙන් වැළකී තමා සමඟ තව දෙවෙනි භික්ෂුවක් ඇතුව රාජකාරාමයට පැමිණුනා. එතකොට දුරින්ම වඩින්නා වූ ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේව ඒ භික්ෂුණීන් දැක්කා. දැක ආසනයක් පැණෙව්වා. පා දෝවනයට පැන් පිළියෙල කළා. ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ පණවන ලද අසුනෙහි වැඩසිටියා. වැඩහිඳ පා දෝවනය කළා. ඒ භික්ෂුණීන් වහන්සේලා ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේට ආදරයෙන් වැඳ එකත්පස්ව වාඩිවුනා. එකත්පස්ව හුන් ඒ භික්ෂුණීන් වහන්සේලාට ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ මෙය වදාළා.
“පින්වත් සොයුරියනි, ප්‍රශ්න කරමින් තමයි ධර්ම කථාව කෙරෙන්නේ. එහිදී දන්නවා නම් දන්නවා ය කියල කියන්නට ඕන. දන්නේ නැත්නම් දන්නේ නැතෙයි කියලයි කියන්නට ඕන. ඒ වගේම යම් කෙනෙකුට සැකයක් ඇතිවුණොත්, විමතියක් ඇතිවුනොත් ඒ ගැන මගෙන්ම ඇසිය යුතුයි. ‘ස්වාමීනී, මේක කොහොමද? මේකේ අර්ථය මොකක්ද?’ කියලා.”
“ස්වාමීනී, අපි මෙපමණකින්මත් ආර්ය වූ නන්දකයන් වහන්සේ ගැන සතුටු සිත් ඇතිවුනා. බොහොම පැහැදුනා. යම් හෙයකින් අපව ආර්ය වූ නන්දකයන් වහන්සේ දහම් විමසීමට පවරනවාද, එනිසයි”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? ඇස නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකක්ද? සැපක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය දුකයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස්වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්ත නම්, එය ‘මෙය මාගේ ය, මෙය මම වෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය යි’ කියල මුලාවෙන් දකින්නට සුදුසුද?”
“ස්වාමීනී, එසේ දැකීම සුදුසු නෑ.”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? කන නිත්‍යද? අනිත්‍ය ද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
නාසය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
දිව නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
කය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
මනස නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකක්ද? සැපක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය දුකයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස්වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්ත නම්, එය ‘මෙය මාගේ ය, මෙය මම වෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය යි’ කියල මුලාවෙන් දකින්නට සුදුසුද?”
“ස්වාමීනී, එසේ දැකීම සුදුසු නෑ.”
“ඒකට හේතුව කුමක්ද?”
“ස්වාමීනී, කලින්ම යථාර්ථයක් වශයෙන් සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් අපි මෙය දැකලයි තියෙන්නේ. ඔය විදිහට ආධ්‍යාත්මික ආයතන හය අනිත්‍යයයි කියලා.”
“සාදු! සාදු! පින්වත් සොයුරියනි, යථාර්ථය සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දකින ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකු හට විය යුත්තේ පින්වත් සොයුරියනි, ඒ විදිහට තමයි.”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? රූප නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකක්ද? සැපක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය දුකයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස්වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්ත නම්, එය ‘මෙය මාගේ ය, මෙය මම වෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය යි’ කියල මුලාවෙන් දකින්නට සුදුසුද?”
“ස්වාමීනී, එසේ දැකීම සුදුසු නෑ.”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? ශබ්ද නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
ගඳ සුවඳ නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
රස නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
පහස නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
අරමුණු නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකක්ද? සැපක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය දුකයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස්වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්ත නම්, එය ‘මෙය මාගේ ය, මෙය මම වෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය යි’ කියල මුලාවෙන් දකින්නට සුදුසුද?”
“ස්වාමීනී, එසේ දැකීම සුදුසු නෑ.” “ඒකට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, කලින්ම යථාර්ථයක් වශයෙන් සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් අපි මෙය දැකලයි තියෙන්නේ. ඔය විදිහට බාහිර ආයතන හය අනිත්‍යයයි කියලා.”
“සාදු! සාදු! පින්වත් සොයුරියනි, යථාර්ථය සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් අවබෝධ කරන ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකු හට විය යුත්තේ පින්වත් සොයුරියනි, ඒ විදිහට තමයි.”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? ඇසේ විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකක්ද? සැපක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය දුකයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස්වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්ත නම්, එය ‘මෙය මාගේ ය, මෙය මම වෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය යි’ කියල මුලාවෙන් දකින්නට සුදුසුද?”
“ස්වාමීනී, එසේ දැකීම සුදුසු නෑ.”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? කනේ විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
නාසයේ විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
දිවේ විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
කයේ විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි” ….(පෙ)….
මනෝ විඤ්ඤාණය නිත්‍යද? අනිත්‍යද?”
“ස්වාමීනී, අනිත්‍යයි”
“යමක් අනිත්‍ය නම් එය දුකක්ද? සැපක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය දුකයි.”
“යමක් අනිත්‍ය නම්, දුක නම්, වෙනස්වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්ත නම්, එය ‘මෙය මාගේ ය, මෙය මම වෙමි, මෙය මාගේ ආත්මය යි’ කියල මුලාවෙන් දකින්නට සුදුසුද?”
“ස්වාමීනී, එසේ දැකීම සුදුසු නෑ.”
“ඒකට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, කලින්ම යථාර්ථයක් වශයෙන් සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් අපි මෙය දැකලයි තියෙන්නේ. ඔය විදිහට විඤ්ඤාණකාය හය අනිත්‍යයයි කියලා.”
“සාදු! සාදු! පින්වත් සොයුරියනි, යථාර්ථය සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දකින ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකු හට විය යුත්තේ පින්වත් සොයුරියනි, ඒ විදිහට තමයි.”
“පින්වත් සොයුරියනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. තෙල් පහනක් දැල්වෙද්දී තෙලුත් අනිත්‍ය වෙලා, විපරිණාමයට පත්වෙලා යනවා. වැටිත් අනිත්‍ය වෙලා, විපරිණාමයට පත්වෙලා යනවා. සිලුත් අනිත්‍ය වෙලා, විපරිණාමයට පත්වෙලා යනවා. එළියත් අනිත්‍ය වෙලා, විපරිණාමයට පත්වෙලා යනවා. ඒ වුනාට පින්වත් සොයුරියනි, යම් කෙනෙක් මෙහෙම කිව්වොත්, මේ දැල්වෙන තෙල් පහනේ තෙලුත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. වැටිත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. සිලුත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. නමුත් මේ තෙල් පහනේ යම් ආලෝකයක් ඇද්ද, එය නිත්‍යයි. ස්ථිරයි. ශාස්වතයි. නොවෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි කියලා, පින්වත් සොයුරියනි, එසේ කියන්නා ඒ කියන්නේ හැබෑ කථාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය හැබෑ කථාවක් නම් නොවෙයි.” “එයට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, ඒ දැල්වෙන තෙල් පහනේ තෙලුත් අනිත්‍යම යි, වෙනස් වෙන ස්වභාවයට අයිතිම යි, වැටිත් අනිත්‍යම යි, වෙනස් ස්වභාවයට අයිතිම යි, සිලුත් අනිත්‍යම යි, වෙනස් වෙන ස්වභාවයට අයිතිම යි, ඉතින් එහෙම එකේ එළියත් අනිත්‍ය බව, වෙනස් වෙන ස්වභාවයට අයිති බව අමුතුවෙන් කියන්න දෙයක් නැහැ නෙව.”
“පින්වත් සොයුරියනි, මේකත් එහෙම දෙයක් තමයි. යම්කිසි කෙනෙක් මේ විදිහට කියන්නට පුළුවනි. මේ ආධ්‍යාත්මික ආයතන හය අනිත්‍ය තමයි. නමුත් ආධ්‍යාත්මික ආයතන හය හේතුවෙන් යම් සැපක් හෝ දුකක් හෝ දුක් සැප රහිත බවක් හෝ විඳිනවා නම්, එය නිත්‍යයි. ස්ථිරයි. නොවෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි කියල කිව්වොත්, පින්වත් සොයුරියනි, ඒ තැනැත්තා කියන්නේ හැබෑ වූ කථාවක් ද?”
“ස්වාමීනී, එය හැබෑ කථාවක් නම් නොවෙයි.” “එයට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, ඒ ඒ උපකාරක ධර්මයන්ගේ හේතුවෙනුයි ඒ ඒ වේදනා උපදින්නේ. ඒ ඒ උපකාරක ධර්මයන්ගේ නිරුද්ධ වීමෙන් ඒ ඒ විඳීම් නිරුද්ධ වෙලා යනවා.”
“සාදු! සාදු! පින්වත් සොයුරියනි, යථාර්ථය සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දකින ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකු හට විය යුත්තේ පින්වත් සොයුරියනි, ඒ විදිහට තමයි.”
“පින්වත් සොයුරියනි, මේ වගේ දෙයක් තියෙනවා. හොඳින් මුල්බැස ගත්තු, අරටුව ඇති විශාල වෘක්ෂයක් තියෙනවා. ඒ වෘක්ෂයේ මුලත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. කඳත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. අතුපතරත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. ඡායාවත් අනිත්‍යයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි. නමුත් පින්වත් සොයුරියනි, යමෙක් මෙහෙම කියන්නට පුළුවනි. හොඳින් මුල් බැසගත්, අරටුව ඇති ඔය අති විශාල වෘක්ෂයේ මුලත් අනිත්‍ය තමයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්ත තමයි. කඳත් අනිත්‍ය තමයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්ත තමයි. අතු පතරත් අනිත්‍ය තමයි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්ත තමයි. නමුත් ඔය වෘක්ෂයේ යම් ඡායාවක් ඇද්ද, ඒක නිත්‍යයි. ස්ථිරයි. නොවෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි කියලා, පින්වත් සොයුරියනි, ඒ තැනැත්තා කියන්නේ හැබෑ වූ කථාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, ඒක හැබෑ කථාවක් නම් නොවෙයි.” “එයට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, හොඳින් මුල් අල්ලපු, අරටුව සහිත, මේ මහා වෘක්ෂයේ මුලත් අනිත්‍යම යි. වෙනස් වෙන ස්වභාවයෙන් යුක්තම යි. කඳත් අනිත්‍යම යි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තම යි. අතුපතරත් අනිත්‍යම යි. වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තම යි. එහෙම එකේ ඒ වෘක්ෂයේ ඡායාව අනිත්‍ය බව, වෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්ත බව අමුතුවෙන් කියන්න ඕන නෑ ම යි.”
“පින්වත් සොයුරියනි, මේකත් එහෙම දෙයක් තමයි. යම්කිසි කෙනෙක් මේ විදිහට කියන්නට පුළුවනි. මේ බාහිර ආයතන හය අනිත්‍ය තමයි. නමුත් බාහිර ආයතන හය හේතුවෙන් යම් සැපක් හෝ දුකක් හෝ දුක් සැප රහිත බවක් හෝ විඳිනවා නම්, එය නිත්‍යයි. ස්ථිරයි. නොවෙනස් වන ස්වභාවයෙන් යුක්තයි කියල කිව්වොත්, පින්වත් සොයුරියනි, ඒ තැනැත්තා කියන්නේ හැබෑ වූ කථාවක්ද?”
“එයට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, ඒ ඒ උපකාරක ධර්මයන්ගේ හේතුවෙනුයි ඒ ඒ වේදනා උපදින්නේ. ඒ ඒ උපකාරක ධර්මයන්ගේ නිරුද්ධ වීමෙන් ඒ ඒ විඳීම් නිරුද්ධ වෙලා යනවා.”
“සාදු! සාදු! පින්වත් සොයුරියනි, යථාර්ථය සම්‍යක් ප්‍රඥාවෙන් දකින ආර්ය ශ්‍රාවකයෙකු හට විය යුත්තේ පින්වත් සොයුරියනි, ඒ විදිහට තමයි.”
“පින්වත් සොයුරියනි, දක්ෂ ගවඝාතකයෙක් හෝ ඔහුගේ අතවැසියෙක් හෝ ඉන්නවා කියලා සිතමු. ඉතින් ඔහු ගවදෙනක් මරලා ගවයන් කපන තියුණු ආයුධයෙන් ඒ ගව දෙන කෑලිවලට කපනවා. එහිදී ඇතුළු මස නොකපා, බාහිර හමත් නොකපා, ඒ අතරේ ඇති නහර වැල් සමඟ මස්වල ඇති සම්බන්ධයත්, නහරවල් අතරත්, අනෙකුත් බන්ධන අතරත් තියුණු ගෙරි කපන කැත්තෙන් කෑලි කපනවා. ඉතා හොඳින් කීතු කරනවා. තව තවත් කීතු කරනවා. හැම පැත්තෙන්ම කීතු කර කර කපනවා. ඔය විදිහට කෑලි කපලා, කීතු කරලා, තව තවත් කීතු කරලා, හැම පැත්තෙන්මත් කීතු කරලා, බාහිර සම් කය ගලෝලා ඒ හමෙන්ම ගව දෙන වහලා මෙහෙම කියනවා. ‘ඔය ගව දෙන මේ සමත් එක්ක එකතු වෙලා නෙව ඉන්නෙ’ කියලා. පින්වත් සොයුරියනි, ඒ තැනැත්තා කියන්නේ හැබෑ වූ කථාවක්ද?”
“ස්වාමීනී, එය හැබෑ කථාවක් නම් නොවෙයි.” “එයට හේතුව කුමක්ද?” “ස්වාමීනී, මේ දක්ෂ ගව ඝාතකයා හෝ ඔහුගේ ගෝලයා හෝ ගව දෙන මරලා ගෙරි කපන තියුණු කැත්තෙන් කැපුවා නෙව. එතකොට ගව දෙනගේ ඇතුළු මාංශ කායට මොනවත් නොකර, බාහිර සම් කයටත් මොකවත් නොකර, ඇතුළේ නහරවැල් සමඟ බැඳුණු මස් තිබුනා නෙව. ඒ මසුත්, බන්ධනත් හැම එකක්ම තියුණු ගෙරි කපන කැත්තෙන් කෑලි කළා නෙව. හොඳින්ම කපලා දැම්මා නෙව. කීතු කළා නෙව. හැම පැත්තෙන්ම කීතු කර කර කැපුවා නෙව. ඉතින් ඒ විදිහට කෑලි කපලා, හොඳටෝම කපලා, කීතු කීතු කපලා, හැම පැත්තෙන්ම කීතු කර කර කපලා හිට බාහිර සම් කයත් ගලෝලා, ඒ සමින්ම ඒ ගවදෙන වහලා හිට, කවුරු හරි මෙහෙම කිව්වත්, මේ ගව දෙන කලින් විදිහටම මේ හමට සම්බන්ධ වෙලා ඉන්නවා කියල, නමුත් ඒ ගව දෙන ඒ සමෙන් වෙන් වෙලාම යි ඉන්නේ.”
“පින්වත් සොයුරියනි, මං මේ උපමාව කළේ අර්ථයක් තේරුම් කරලා දෙන්නටයි. ඔය උපමාවේ අර්ථය මේකයි. පින්වත් සොයුරියනි, ඇතුළු මස් කය කියලා කියන්නේ ආධ්‍යාත්මික ආයතන හයට කියන නමක්. බාහිර සම් කය කියලා කියන්නේ බාහිර ආයතන හයට කියන නමක්. ඇතුළත තිබෙන නහරවල් බැඳුණු මස්, ඇතුළත බන්ධන ආදිය කියලා කියන්නේ සොයුරියනි, මේ නන්දිරාගයට කියන නමක්. තියුණු ගෙරි කපන කැත්ත ය කියන්නේ සොයුරියනි, මේ ආර්ය වූ ප්‍රඥාවට කියන නමක්. යම් මේ ආර්ය ප්‍රඥාවකින් ඇතුළත කෙලෙස්, ඇතුළත සංයෝජන, ඇතුළත බන්ධන කෑලි කෑලි කපනවාද, හොඳින් කපනවාද, කීතු කර කර කපනවාද, හාත්පස කීතු කර කර කපනවාද, එයයි.
පින්වත් සොයුරියනි, බොජ්ඣංග ධර්මයන් හතක් තියෙනවා. යම් භික්ෂුවක් තුළ මේ බොජ්ඣංග ධර්ම වැඩීම හේතුවෙන්, බහුල වශයෙන් වැඩීම හේතුවෙන් තමයි ආශ්‍රවයන් ක්ෂය කරලා අනාශ්‍රව වූ චිත්ත විමුක්තියත්, ප්‍රඥා විමුක්තියත් මෙලොවදී ම ස්වකීය විශිෂ්ට වූ ප්‍රඥාවෙන් සාක්ෂාත් කොට පැමිණ වාසය කරන්නේ. ඒ බොජ්ඣංග ධර්මයන් සත මොනවාද? පින්වත් සොයුරියනි, මේ ශාසනයෙහි භික්ෂුව, පංච නීවරණ බැහැර වීමෙන් ලත් විවේකය ඇසුරු කොට, අවබෝධයෙන් ලත් කලකිරීමෙන් ඇති වූ නොඇල්ම ඇසුරු කොට, තෘෂ්ණා නිරෝධය ඇසුරු කොට, නිවනට නැඹුරු කොට, සති සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. ….(පෙ)…. ධම්මවිචය සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. ….(පෙ)…. විරිය සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. ….(පෙ)…. පීති සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. ….(පෙ)…. පස්සද්ධි සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. ….(පෙ)…. සමාධි සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. මේ ශාසනයෙහි භික්ෂුව, පංච නීවරණ බැහැර වීමෙන් ලත් විවේකය ඇසුරු කොට, අවබෝධයෙන් ලත් කලකිරීමෙන් ඇති වූ නොඇල්ම ඇසුරු කොට, තෘෂ්ණා නිරෝධය ඇසුරු කොට, නිවනට නැඹුරු කොට, උපෙක්ඛා සම්බොජ්ඣංගය වඩනවා. පින්වත් සොයුරියනි, සප්ත බොජ්ඣංග කියන්නේ මේවාටයි. ඒ බොජ්ඣංගයන්ගේ වැඩීමෙන්, බහුල වශයෙන් වැඩීමෙන් තමයි භික්ෂුව ආශ්‍රවයන් ක්ෂය කරලා අනාශ්‍රව වූ චිත්ත විමුක්තියත්, ප්‍රඥා විමුක්තියත් මෙලොවදී ම ස්වකීය විශිෂ්ට වූ ප්‍රඥාවෙන් සාක්ෂාත් කොට පැමිණ වාසය කරන්නේ.”
ඊටපස්සේ ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ ඒ භික්ෂුණීන් හට මේ අවවාදයෙන් අවවාද දී, ‘එහෙමනම් යන්න, පින්වත් සොයුරියනි, එයට කාලයයි’ කියලා පිටත් කෙරෙව්වා.
එවිට ඒ භික්ෂුණීන් වහන්සේලා ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේ වදාළ ධර්මය සතුටින් පිළිගෙන අනුමෝදන් වෙලා, හුනස්නෙන් නැගිට ආයුෂ්මත් නන්දකයන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කොට, පැදකුණු කොට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණියා. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කොට එකත්පස්ව වාඩිවුනා. එකත්පස්ව හුන් ඒ භික්ෂුණීන්ට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළා. “එහෙමනම් යන්න, පින්වත් මෙහෙණියනි, එයට කාලයයි.”
එතකොට ඒ භික්ෂුණීන් වහන්සේලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කොට, පැදකුණු කොට පිටත්ව ගියා.
ඉතින් ඒ භික්ෂුණීන් පිටත්ව ගිය නොබෝ වේලාවකින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්ෂුසංඝයා අමතා වදාළා. “පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. පසළොස්වක පොහොය දවසට බොහෝ ජනයාට චන්ද්‍රයා අසම්පූර්ණයිද, එහෙම නැත්නම් චන්ද්‍රයා සම්පූර්ණයිද කියලා සැකයක් හෝ විමතියක් ඇතිවෙන්නේ නෑ. ඒ මොකද, චන්ද්‍රයා සම්පූර්ණ නිසාම යි. පින්වත් මහණෙනි, ඒ වගේ නන්දකයන්ගේ ධර්ම දේශනාවෙන් භික්ෂුණීන් සතුටු සිත් ඇතිකරගත්තා. ඒ වගේම අදහස සම්පූර්ණ වුනා. පින්වත් මහණෙනි, ඒ පන්සියයක් භික්ෂුණීන් අතර අන්තිමට යම් භික්ෂුණියක් සිටියා නම් ඈත් සතර අපායෙහි නොවැටෙන ස්වභාවයෙන් යුතුව, නියත වශයෙන්ම නිවන අවබෝධ කරන සෝතාපන්න තැනැත්තියක් වුනා.”
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උතුම් දේශනය වදාළා. ඒ දේශනය ගැන ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා ගොඩක් සතුටු වුනා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළ මේ දේශනය සතුටින් පිළිගත්තා.
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
නන්දක තෙරුන් භික්ෂුණීන්ට අවවාද වශයෙන් වදාළ දෙසුම නිමා විය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/mn3_3-5-4/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M