මා හට අසන්නට ලැබුනේ මේ විදිහටයි. ඒ දිනවල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටියේ සැවැත් නුවර අනේපිඬු සිටුතුමා විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයේ. එදා දන් වළඳා පිණ්ඩපාතයෙන් වැළකී උපස්ථාන ශාලාවෙහි රැස්ව වැඩසිටි බොහෝ භික්ෂූන් වහන්සේලා අතර මෙවැනි කතාබහක් ඇතිවුණා.
“ප්‍රිය ආයුෂ්මතුන් වහන්ස, හරි ආශ්චර්යයි නෙව. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුන් වහන්ස, හරි අද්භූතයි නෙව. දත යුතු සියල්ල දන්නා වූත්, දක්නා වූත්, ඒ භාග්‍යවත් වූ අරහත් වූ සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් වදාරණ ලද්දේ ප්‍රගුණ කරන ලද, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ කරන ලද කායගතාසති භාවනාව මහත්ඵල, මහානිසංස බවයි.”
ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා අතර මෙම කථාවයි එවේලෙහි අඩාළ වුනේ.
එවිට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සවස් වරුවෙහි භාවනාවෙන් නැගිට උපස්ථාන ශාලාවට වැඩම කළා. වැඩම කොට පණවන ලද අසුනෙහි වැඩසිටියා. වැඩහුන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේ භික්ෂූන් අමතා වදාළා.
“පින්වත් මහණෙනි, දැන් ඔබ මෙතන රැස් වී කවර කථාවකින්ද කල් ගත කළේ? මෙතනදී අඩාළ වුනේ කවර කථාවක් ද?”
“ස්වාමීනී, මෙහි අපි දානයෙන් පසු පිණ්ඩපාතයෙන් වැළකී උපස්ථාන ශාලාවෙහි රැස්වෙලා සිටිද්දී අප අතර ඇතිවුනේ මෙන්න මේ කථාවයි. ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මතුන් වහන්ස, හරි ආශ්චර්යයි නෙව. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුන් වහන්ස, හරි අද්භූතයි නෙව. දත යුතු සියල්ල දන්නා වූත්, දක්නා වූත්, ඒ භාග්‍යවත් වූ අරහත් වූ සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ විසින් වදාරණ ලද්දේ ප්‍රගුණ කරන ලද, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ කරන ලද කායගතාසති භාවනාව මහත්ඵල, මහානිසංස බවයි’ කියලා. ස්වාමීනී, මේ කථාවෙන් තමයි අපි කල්ගත කළේ. මේ කථාව තමයි මෙතනදී අඩාළ වුනේ. එතකොටයි භාග්‍යවත් බුදුරජාණන් වහන්සේ වැඩම කොට වදාළේ.”
“පින්වත් මහණෙනි, කොයි විදිහට වඩන ලද, කොයි විදිහට බහුල වශයෙන් වඩන ලද කායගතාසති භාවනාවද මහත්ඵල මහානිසංස වන්නේ?
පින්වත් මහණෙනි, මෙහිලා භික්ෂුව අරණ්‍යයකට ගිහින් හෝ රුක්සෙවණකට ගිහින් හෝ නිදහස් තැනකට ගිහින් කය ඍජු කොට භාවනා අරමුණෙහි සිහිය පිහිටුවා ගෙන, පළඟක් බැඳගෙන වාඩිවෙනවා. ඉතින් ඒ භික්ෂුව සිහියෙන්ම හුස්ම ගන්නවා. සිහියෙන්ම හුස්ම හෙලනවා.
දීර්ඝව ආශ්වාස කරද්දි, දීර්ඝව ආශ්වාස කරන බව දැනගන්නවා. දීර්ඝව ප්‍රශ්වාස කරද්දි, දීර්ඝව ප්‍රශ්වාස කරන බව දැනගන්නවා. කෙටියෙන් ආශ්වාස කරද්දි, කෙටියෙන් ආශ්වාස කරන බව දැනගන්නවා. කෙටියෙන් ප්‍රශ්වාස කරද්දි, කෙටියෙන් ප්‍රශ්වාස කරන බව දැනගන්නවා. සියලු ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස කය කෙරෙහි සංවේදී වෙමින් ආශ්වාස කරන්නෙමි’යි හික්මෙනවා. සියලු ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස කය කෙරෙහි සංවේදී වෙමින් ප්‍රශ්වාස කරන්නෙමි’යි හික්මෙනවා. ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස නම් වූ කාය සංස්කාර සංසිඳුවමින් ආශ්වාස කරන්නෙමි’යි හික්මෙනවා. ආශ්වාස ප්‍රශ්වාස නම් වූ කාය සංස්කාර සංසිඳුවමින් ප්‍රශ්වාස කරන්නෙමි’යි හික්මෙනවා.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව, කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට, ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
ඒ වගේම පින්වත් මහණෙනි, නැවත අනෙකක් කියන්නම්. භික්ෂුව ගමන් කරද්දී ‘ගමන් කරන බව’ හොඳින් දැනගන්නවා. නැවතී සිටිද්දී ‘නැවතී සිටින බව’ හොඳින් දැනගන්නවා. වාඩි වී සිටිද්දී ‘වාඩි වී සිටින බව’ හොඳින් දැනගන්නවා. සැතපී සිටිද්දී ‘සැතපී සිටින බව’ හොඳින් දැනගන්නවා. ඒ කියන්නේ භික්ෂුවගේ කය පිහිටුවන්නේ යම් යම් ආකාරයෙන්ද, ඒ ඒ ආකාරයෙන් ඒ කායික ඉරියව් දැනගන්නවා.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
පින්වත් මහණෙනි, නැවත අනෙකක් කියනවා නම්, භික්ෂුව ඉදිරියට ගමන් කරද්දීත්, ආපසු හැරී එද්දීත් එය කරන්නේ නුවණින් දැනගෙනම යි. ඉදිරිය බලද්දීත්, අවට බලද්දීත් එය කරන්නේ නුවණින් දැනගෙනම යි. ඒ වගේම අතපය දිගහරිද්දී, හකුළද්දී එය කරන්නේ නුවණින් දැනගෙනම යි. සඟළ සිවුරු, පාත්‍ර, සිවුරු පරිහරණය කරද්දී එය කරන්නේ නුවණින් දැනගෙනම යි. වළඳද්දී, පානය කරද්දී, සපා අනුභව කරද්දී, රස විඳිද්දී එය කරන්නේ නුවණින් දැනගෙනම යි. වැසිකිළි කැසිකිළි කරද්දී එය කරන්නේ නුවණින් දැනගෙනම යි. ගමන් කරද්දී, සිටගෙන සිටිද්දී, වාඩිවෙද්දී, සැතපෙද්දී, නිදිවරද්දී, කතාබස් කරද්දී, නිහඬව සිටිද්දී එය කරන්නේ නුවණින් දැනගෙනම යි.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
පින්වත් මහණෙනි, නැවත අනෙකක් කියනවා නම්, භික්ෂුව පා තලයෙන් උඩ, කෙස් වලින් යට සමකින් සීමා කොට ගත් නානාප්‍රකාර අපිරිසිදු දැයෙන් පිරුණු මේ කයම යි නුවණින් විමස විමසා බලන්නේ. ඒ කියන්නේ මේ කයෙහි කෙස් තියෙනවා. ලොම්, නිය, දත්, සම, මස්, නහර, ඇට, ඇට මිදුළු, වකුගඩු, හදවත, අක්මාව, දලබුව, බඩදිව, පෙනහළු, කුඩා බඩවැල, මහා බඩවැල, නොපැසුණු ආහාර, අසුචි, පිත, සෙම, සැරව, ලේ, දහඩිය, මේදය, කඳුළු, වුරුණු තෙල්, කෙළ, සොටු, සඳමිදුළු, මූත්‍රා යන මේවා තියෙනවා කියලා.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. දෙපැත්තකින් කට ඇති නොයෙක් ධාන්‍ය වර්ග පුරවපු මල්ලක් තියෙනවා. ඒ කියන්නේ හැල් වී, වී, මුං ඇට, මෑ ඇට, තල ඇට, සහල් ආදිය පුරවපු. ඉතින් ඇස් ඇති පුරුෂයෙක් ඇවිදින් ඔය මල්ල ලිහා විමසා බලනවා. ‘මේ තියෙන්නේ හැල් වී නෙව. මේවා වී නෙව. මේවා මුං ඇට නෙව. මේ තියෙන්නේ මෑ ඇට. මේ තලත් තියෙන්නෙ. මේ සහලුත් තියෙන්නෙ’ කියලා.
පින්වත් මහණෙනි, අන්න ඒ විදිහමයි භික්ෂුව පා තලයෙන් උඩ, කෙස් වලින් යට සමකින් සීමා කොට ගත් නානාප්‍රකාර අපිරිසිදු දැයෙන් පිරුණු මේ කයම යි නුවණින් විමස විමසා බලන්නේ. ඒ කියන්නේ මේ කයෙහි කෙස් තියෙනවා. ලොම්, නිය, දත්, සම, මස්, නහර, ඇට, ඇට මිදුළු, වකුගඩු, හදවත, අක්මාව, දලබුව, බඩදිව, පෙනහළු, කුඩා බඩවැල, මහා බඩවැල, නොපැසුණු ආහාර, අසුචි, පිත, සෙම, සැරව, ලේ, දහඩිය, මේදය, කඳුළු, වුරුණු තෙල්, කෙළ, සොටු, සඳමිදුළු, මූත්‍රා යන මේවා තියෙනවා කියලා.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
පින්වත් මහණෙනි, නැවත අනෙකක් කියනවා නම්, භික්ෂුව මේ කයම, යම් අයුරකින් පිහිටා තිබෙයිද, යම් අයුරකින් සකස් වෙයිද, ඒ අයුරින්ම ධාතු ස්වභාව වශයෙන් නුවණින් විමසා බලනවා. ‘මේ කයෙහි පඨවි ධාතු තියෙනවා. ආපෝ ධාතු, තේජෝ ධාතු, වායෝ ධාතු තියෙනවා’ කියලා.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. දක්ෂ ගවඝාතකයෙක් හෝ ගවඝාතකයෙකුගේ ගෝලයෙක් ඉන්නවා. ඉතින් මොහු ගව දෙනක් මරා, සතරමං සන්ධියකදී කොටස් කොට, බෙදා, විකිණීමට තබා වාඩි වී ඉන්නවා. පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහමයි භික්ෂුව මේ කයම, යම් අයුරකින් පිහිටා තිබෙයිද, යම් අයුරකින් සකස් වෙයිද, ඒ අයුරින්ම ධාතු ස්වභාව වශයෙන් නුවණින් විමසා බලනවා. ‘මේ කයෙහි පඨවි ධාතු තියෙනවා. ආපෝ ධාතු, තේජෝ ධාතු, වායෝ ධාතු තියෙනවා’ කියලා.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
පින්වත් මහණෙනි, නැවත අනෙකක් කියනවා නම්, අමු සොහොනේ දමන ලද, මැරී දවසක් ගත වූ, දෙදවසක් ගත වූ, තුන් දවසක් ගත වූ, මළමිනියක් ඉදිමිලා, නිල් පැහැ ගැන්විලා, සැරව හටගෙන තිබෙන අයුරු භික්ෂුවකට දකින්නට ලැබෙන්නේ යම් අයුරකින්ද, එලෙසින් ම ඒ භික්ෂුව තමා ගේ කයද ඒ අයුරින් ගලපා බලනවා. ‘මේ ශරීරයත් ඔය ස්වභාවයටම යි පත්වෙන්නේ. ඔය විදිහටම වේවි. ඔය ස්වභාවය ඉක්මවා ගිහින් නැහැ’ කියලා.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
පින්වත් මහණෙනි, නැවත අනෙකක් කියනවා නම්, සොහොනෙහි දමන ලද මළකුණක් භික්ෂුවකට දකින්නට ලැබෙනවා කියල හිතමු. එතකොට කපුටන් විසින් හෝ ඒ මළකුණ කකා ඉන්නවා. උකුස්සන් විසින් හෝ ඒ මළකුණ කකා ඉන්නවා. ගිජුලිහිණියන් විසින් හෝ ඒ මළකුණ කකා ඉන්නවා. බල්ලන් විසින් හෝ ඒ මළකුණ කකා ඉන්නවා. සිවලුන් විසින් හෝ ඒ මළකුණ කකා ඉන්නවා. විවිධාකාර සතුන් විසින් හෝ ඒ මළකුණ කකා ඉන්නවා. එතකොට ඒ භික්ෂුව තමාගේ කයද ඒ අයුරින් ගලපා බලනවා. ‘මේ ශරීරයත් ඔය ස්වභාවයටම යි පත්වෙන්නේ. ඔය විදිහටම වේවි. ඔය ස්වභාවය ඉක්මවා ගිහින් නැහැ’ කියලා.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
පින්වත් මහණෙනි, නැවත අනෙකක් කියනවා නම්, සොහොනෙහි දමන ලද මළකුණක් භික්ෂුවකට දකින්නට ලැබෙනවා කියල හිතමු. එය ඇටසැකිල්ල මතුවෙලා, බැඳුණු නහරවලින් යුක්තව, මස් ලේ සහිතවයි දකින්නට ලැබෙන්නේ. ….(පෙ)…. මස් නැති වෙලා, ලේ වැකුණු නහර වැල් ඇති ඇටසැකිල්ලකුයි දකින්නට ලැබෙන්නේ ….(පෙ)…. මසුත් නැතිවෙලා, ලේත් නැතිවෙලා, නහර වැල් විතරක් බැඳුණු ඇටසැකිල්ලකුයි දකින්නට ලැබෙන්නේ ….(පෙ)…. ඇටසැකිල්ලේ කිසි සම්බන්ධයක් නෑ. එක එක පැත්තට ඇට විසිරිලා තියෙනවා. අත් ඇට එක පැත්තක. පා ඇට තවත් පැත්තක. කෙණ්ඩා ඇට තවත් පැත්තක. කලවා ඇට තවත් පැත්තක. උකුල් ඇට තව පැත්තක.කොඳු ඇට තව පැත්තක. හිස් කබල තව පැත්තක. එවැනි ඇට ගොඩකුයි දකින්නට ලැබෙන්නේ. එතකොට ඒ භික්ෂුව තමාගේ කයද ඒ අයුරින් ගලපා බලනවා. ‘මේ ශරීරයත් ඔය ස්වභාවයටම යි පත්වෙන්නේ. ඔය විදිහටම වේවි. ඔය ස්වභාවය ඉක්මවා ගිහින් නැහැ’ කියලා.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
පින්වත් මහණෙනි, නැවත අනෙකක් කියනවා නම්, සොහොනෙහි දමන ලද මළකුණක් භික්ෂුවකට දකින්නට ලැබෙනවා කියල හිතමු. ඒ මළකුණ හොඳටම පරණ වෙලා. හක්ගෙඩියේ පැහැය ගත් සුදු පැහැ ඇති ඇට ගොඩක් විතරයි දකින්න ලැබෙන්නේ. ….(පෙ)…. බොහෝ කල් ගත වූ ඇට ගොඩක් විතර යි දකින්න ලැබෙන්නේ. ….(පෙ)…. සුණු බවට පත් වී කුණු වී ගිය ඇට ගොඩක් විතරයි දකින්ට ලැබෙන්නේ.
එතකොට ඒ භික්ෂුව තමාගේ කයද ඒ අයුරින් ගලපා බලනවා. ‘මේ ශරීරයත් ඔය ස්වභාවයටම යි පත්වෙන්නේ. ඔය විදිහටම වේවි. ඔය ස්වභාවය ඉක්මවා ගිහින් නැහැ’ කියලා.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
පින්වත් මහණෙනි, නැවත අනෙකක් කියන්නම්. මෙහිලා භික්ෂුව කාමයන් ගෙන් වෙන්ව, අකුසල ධර්මයන්ගෙන් වෙන්ව, විතර්ක සහිත වූ, විචාර සහිත වූ, විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීති සුඛය ඇති ප්‍රථම ධ්‍යානය උපදවා ගෙන වාසය කරනවා. ඔහු මේ කයම විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීතිසුඛයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමනින්ම තෙත් කරනවා. එයින් පුරවනවා. පිරිපුන්ව පුරවනවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීතිසුඛයෙන් ස්පර්ශ නොකළ කිසිතැනක් නෑ.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක් (රජවරුන් ආදී පිරිස් නහවන) දක්ෂ නහවන්නෙක් හෝ නහවන කෙනෙකුගේ ගෝලයෙක් හෝ ඉන්නවා. ඔහු ලෝහ බඳුනක නානසුණු විසුරුවනවා. ඊට පස්සේ දිය ඉස ඉස පිඬු කරනවා. එතකොට ඒ නානසුණු පිඬට අර වතුර කාවදිනවා. හොඳින් තෙත් වෙනවා. ඒ නහන පිඬ ඇතුළත පිටත සෑම තැනම හොඳින් දිය පැතිරිලා තියෙනවා. පිටතට වැගිරෙන්නෙත් නෑ. පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහමයි. භික්ෂුව මේ කයම විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීතිසුඛයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමනින්ම තෙත් කරනවා. එයින් පුරවනවා. පිරිපුන්ව පුරවනවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීතිසුඛයෙන් ස්පර්ශ නොකළ කිසි තැනක් නෑ.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
පින්වත් මහණෙනි, නැවත අනෙකක් කියමි. මෙහිලා භික්ෂුව විතර්ක විචාරයන්ගේ සංසිඳීමෙන්, අධ්‍යාත්මයෙහි පැහැදීම ඇති කරවන, සිතෙහි ඒකාග්‍රතාවය පවත්වන, විතර්ක රහිත වූ, විචාර රහිත වූ, සමාධියෙන් හටගත් ප්‍රීතිසුඛය ඇති දෙවන ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරනවා. ඔහු මේ කයම සමාධියෙන් හටගත් ප්‍රීතිසුඛයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමණින්ම තෙත් කරනවා. එයින් පුරවනවා. පිරිපුන්ව පුරවනවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි සමාධියෙන් හටගත් ප්‍රීතිසුඛයෙන් ස්පර්ශ නොකළ කිසි තැනක් නෑ.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. යට දිය උල්පත්වලින් වතුර ගලන ගැඹුරු විලක් තියෙනවා. හැබැයි ඒ විලට නැගෙනහිර පැත්තෙන් වතුර එන මඟක් නෑ. බටහිර පැත්තෙන් වතුර එන මඟක් නෑ. උතුරු පැත්තෙන් වතුර එන මඟක් නෑ. දකුණු පැත්තෙන් වතුර එන මඟක් නෑ. වැස්සත් කලින් කලට පිළිවෙලකට වහින්නේ නෑ. එතකොට ඒ විලෙන්ම සීතල දියදහරා උල්පත්වලින් උඩට මතු වෙවී ඒ විලම සීතල ජලයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමණින්ම තෙත් කරනවා. වතුරෙන් පුරවනවා. හොඳින් පුරවනවා. ඒ මුළු විලේම සිහිල් ජලයෙන් පහස නොලැබූ කිසි තැනක් නෑ. ඔය විදිහමයි. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව මේ කයම සමාධියෙන් හටගත් ප්‍රීතිසුඛයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමණින්ම තෙත් කරනවා. එයින් පුරවනවා. පිරිපුන්ව පුරවනවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි සමාධියෙන් හටගත් ප්‍රීතිසුඛයෙන් ස්පර්ශ නොකළ කිසි තැනක් නෑ.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
පින්වත් මහණෙනි, නැවත අනෙකක් කියමි. මෙහිලා භික්ෂුව ප්‍රීතියට ඇලෙන්නෙත් නැතිව උපේක්ෂාවෙන් යුතුව ඉන්නවා. සිහි නුවණින් යුතුව කයෙන් සැපයකුත් විඳිනවා. ආර්යයන් වහන්සේලා ඒ සමාධියට මෙහෙම කියනවා. ‘උපේක්ෂාවෙන් යුක්තව, සිහියෙන් යුක්තව සැපසේ වාසය කරනවා’ කියලා. අන්න ඒ තුන්වන ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරනවා. ඔහු මේ කයම ප්‍රීති රහිත සුඛයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමණින්ම තෙත් කරනවා. එයින් පුරවනවා. පිරිපුන්ව පුරවනවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි ප්‍රීති රහිත සුඛයෙන් ස්පර්ශ නොකළ කිසිතැනක් නෑ.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. මහනෙල් විලක හෝ රතු නෙළුම් විලක හෝ සුදු නෙළුම් විලක හෝ ඇතැම් මහනෙල් වේවා, රතු නෙළුම් වේවා, සුදු නෙළුම් වේවා ඒ නෙළුම් ජලයේම යි හටගන්නේ. ජලයේම යි වැඩෙන්නේ. නමුත් ජලයෙන් උඩට ඇවිත් නෑ. ජලය තුළම ගිලී වැඩෙනවා. එතකොට ඒවායේ අග දක්වාත් මුල දක්වාත් සීතල දියෙන් හොඳට තෙත් වෙලා තියෙන්නේ. මුළුමණින්ම තෙත් වෙලා තියෙන්නේ. පිරිල තියෙන්නේ. හැම තැනම පැතිරිලා තියෙන්නේ. ඒ සෑම මහනෙල්වල, රතු නෙළුම්වල, සුදු නෙළුම්වල සීතල දිය නොපැතුරුණු කිසි තැනක් නෑ. ඔය විදිහමයි. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව මේ කයම ප්‍රීති රහිත සුඛයෙන් හොඳට තෙත් කරනවා. මුළුමණින්ම තෙත් කරනවා. එයින් පුරවනවා. පිරිපුන්ව පුරවනවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි ප්‍රීති රහිත සුඛයෙන් ස්පර්ශ නොකළ කිසිතැනක් නෑ.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
පින්වත් මහණෙනි, නැවත අනෙකක් කියමි. මෙහිලා භික්ෂුව සැප ද, නැති කිරීමෙන් දුක ද නැති කිරීමෙන්, කලින්ම මානසික සැප දුක් දෙකින්ම වෙන් වෙලා, දුක් සැප රහිත, පිරිසිදු උපේක්ෂාවත් සිහියත් තියෙන හතරවෙනි ධ්‍යානයට පැමිණ වාසය කරනවා. ඔහු මේ කයම පාරිශුද්ධ වූ ප්‍රභාශ්වර සිතින් පතුරුවා ගෙන වාඩි වී ඉන්නවා. ඔහු ගේ සියලු කයෙහි පාරිශුද්ධ වූ ප්‍රභාශ්වර සිතින් ස්පර්ශ නොකළ කිසි තැනක් නෑ.
ඒක මේ වගේ දෙයක්. සුදු වස්ත්‍රයකින් හිස සහිතව මුලු සිරුරම පොරොවා ගෙන වාඩි වී සිටින කෙනෙක් ඉන්නවා. එතකොට ඔහුගේ මුළු කයෙහිම සුදු වස්ත්‍රයෙන් නොවැසුණු කිසි තැනක් නෑ. පින්වත් මහණෙනි, අන්න ඒ වගේම යි භික්ෂුව මේ කයම පාරිශුද්ධ වූ ප්‍රභාශ්වර සිතින් පතුරුවා ගෙන වාඩිවී ඉන්නවා. ඔහුගේ සියලු කයෙහි පාරිශුද්ධ වූ ප්‍රභාශ්වර සිතින් ස්පර්ශ නොකළ කිසි තැනක් නෑ.
එතකොට පින්වත් මහණෙනි, ඔය අයුරින් අප්‍රමාදීව කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, දහමට දිවි පුදා වාසය කරන විට ගිහි උදවිය සිතන ආකාරයේ යම් පංච කාම ගුණ පිළිබඳව සිත දුවන කල්පනාවල් ඇද්ද, ඒවා ප්‍රහාණය වී යනවා. ඒ කාම සහගත කල්පනා ප්‍රහාණය වී ගිය විට තමා තුළම සිත පිහිටන්න පටන් ගන්නවා. සිත තැන්පත් වෙනවා. එක්තැන් වෙනවා. සමාධිමත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව ඔය අයුරිනුත් කායගතාසති භාවනාව වඩනවා.
පින්වත් මහණෙනි, යම් කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා නම්, ඔහු තුළ යම් විද්‍යාභාගී හෙවත් අවබෝධඤාණය ඇතිවෙන ධර්මයන් ඇත්නම්, ඒ කුසල් දහම් ඇතුළත තැන්පත්ව වැඩෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. යම්කිසි කෙනෙක් සිතෙන් ස්පර්ශ කොට ගත් මහා සමුද්‍රයක් ඇද්ද, ඒ මහා සමුද්‍රය තුළට ඇදී එන කුඩා ගංගාවන් සියල්ලම ඒ සමුද්‍රයට ඇතුළත් වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, අන්න ඒ විදිහටම යම්කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා නම්, ඔහු තුළ යම් විද්‍යාභාගී හෙවත් අවබෝධඤාණය ඇතිවෙන ධර්මයන් ඇත්නම්, ඒ කුසල් දහම් ඇතුළත තැන්පත්ව වැඩෙනවා.
පින්වත් මහණෙනි, යම්කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා නැත්නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා නැත්නම්, මාරයා ඔහුගේ වැඩපිළිවෙල ග්‍රහණය කරගැනීමට අවස්ථාව ලබාගන්නවා. ඔහුට වෙනත් අරමුණු දීමට මාරයා අවස්ථාව ලබාගන්නවා.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. පුරුෂයෙක් ඉතා බර කළුගල් ගෝලයක් අමු මැටි පිඬකට අතහරිනවා නම්, පින්වත් මහණෙනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? අර බර කළුගල් ගෝලය තෙත් මැටි පිඬෙහි ගිලෙන්නට අවස්ථාව ලබාගන්නවා නේද?”
“එසේය, ස්වාමීනී”
“පින්වත් මහණෙනි, ඒ වගේ තමයි යම් කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා නැත්නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා නැත්නම්, මාරයා ඔහුගේ වැඩපිළිවෙල ග්‍රහණය කරගැනීමට අවස්ථාව ලබා ගන්නවා. ඔහුට වෙනත් අරමුණු දීමට මාරයා අවස්ථාව ලබාගන්නවා.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. වියළුණු, පතුරු ගිය දර කොටයක් තියෙනවා. එතකොට පුරුෂයෙක් ගිනිගානා දඬුව අරගෙන ඇවිදින් ‘මං ගිනි උපදවන්න ඕන. තේජෝ ධාතුව පහළ කරවන්න ඕන’ කියල උත්සාහ කරනවාද, පින්වත් මහණෙනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? අර පුද්ගලයා මේ වේළුණු පතුරු ගිය දර කොටය ගෙන ගිනිගානා දණ්ඩෙන් අතුල්ලද්දී ගිනි උපදවාවිද? තේජස පහළ කරාවිද?”
“එසේය, ස්වාමීනී”
“පින්වත් මහණෙනි, ඒ වගේ තමයි යම් කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා නැත්නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා නැත්නම්, මාරයා ඔහුගේ වැඩපිළිවෙල ග්‍රහණය කරගැනීමට අවස්ථාව ලබා ගන්නවා. ඔහුට වෙනත් අරමුණු දීමට මාරයා අවස්ථාව ලබාගන්නවා.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. දරණියක් මත යහපත් ලෙස තියපු ලොකු භාජනයක් තියෙනවා. ඒක වතුර නැති හිස් එකක්. එතකොට පුරුෂයෙක් ලොකු දිය බඳුනක් රැගෙන එනවා. පින්වත් මහණෙනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? අර පුරුෂයාට තමා රැගෙන එන ජලය අර බඳුනෙහි දැමීමට අවස්ථාව ලැබෙනවා නේද?”
“එසේය, ස්වාමීනී”
“පින්වත් මහණෙනි, ඒ වගේ තමයි යම් කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා නැත්නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා නැත්නම්, මාරයා ඔහුගේ වැඩපිළිවෙල ග්‍රහණය කරගැනීමට අවස්ථාව ලබා ගන්නවා. ඔහුට වෙනත් අරමුණු දීමට මාරයා අවස්ථාව ලබාගන්නවා.
පින්වත් මහණෙනි, යම්කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, ඔහුගේ වැඩපිළිවෙල ග්‍රහණය කරගැනීමට මාරයාට අවස්ථාවක් ලැබෙන්නේ නෑ. ඔහුට වෙනත් අරමුණු දීමට මාරයාට අවස්ථාව ලැබෙන්නේ නෑ.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. පුරුෂයෙක් ඉතා සැහැල්ලු නූල් බෝලයක් ගෙනැවිත් මුළුමනින්ම අරටුවෙන් කළ දොරපළුවකට තියල තදකරනවා. පින්වත් මහණෙනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? එතකොට අර පුරුෂයා ඒ සැහැල්ලු නූල් බෝලය මුළුමනින්ම අරටුවෙන් කරපු ඒ දොර පළුවට ගිල්ලවන්න අවස්ථාවක් ලබා ගනීවිද?”
“ස්වාමීනී, එය සිදුවෙන්නේ නැහැ.”
“පින්වත් මහණෙනි, අන්න ඒ වගේ තමයි යම්කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, ඔහුගේ වැඩපිළිවෙල ග්‍රහණය කරගැනීමට මාරයාට අවස්ථාවක් ලැබෙන්නේ නෑ. ඔහුට වෙනත් අරමුණු දීමට මාරයාට අවස්ථාව ලැබෙන්නේ නෑ.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. අමු, කිරි සහිත, තෙතබරිත දර කොටයක් තියෙනවා. එතකොට පුරුෂයෙක් ගිනිගානා දඬුව අරගෙන ඇවිදින් ‘මං ගිනි උපදවන්න ඕන. තේජෝ ධාතුව පහළ කරවන්න ඕන’ කියල උත්සාහ කරනවාද, පින්වත් මහණෙනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? අර පුද්ගලයා මේ අමු, කිරි සහිත, තෙතබරිත දර කොටය ගිනිගානා දණ්ඩෙන් ගෙන අතුල්ලද්දී ගිනි උපදවාවිද? තේජස පහළ කරාවිද?”
“ස්වාමීනී, එය සිදුවෙන්නේ නැහැ.”
“පින්වත් මහණෙනි, අන්න ඒ වගේ තමයි යම්කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, ඔහුගේ වැඩපිළිවෙල ග්‍රහණය කරගැනීමට මාරයාට අවස්ථාවක් ලැබෙන්නේ නෑ. ඔහුට වෙනත් අරමුණු දීමට මාරයාට අවස්ථාව ලැබෙන්නේ නෑ.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. දරණියක් මත යහපත් ලෙස තියපු ලොකු භාජනයක් තියෙනවා. ඒක කටගාවටම හොඳට වතුර පුරෝපු එකක්. කපුටන්ට වුනත් බොන්න පුළුවනි. එතකොට පුරුෂයෙක් ලොකු දිය බඳුනක් රැගෙන එනවා. පින්වත් මහණෙනි, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? අර පුරුෂයාට තමා රැගෙන එන ජලය අර බඳුනෙහි දැමීමට අවස්ථාව ලැබෙනවාද?”
“ස්වාමීනී, එය සිදුවෙන්නේ නැහැ.”
“පින්වත් මහණෙනි, අන්න ඒ වගේ තමයි යම්කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, ඔහුගේ වැඩපිළිවෙල ග්‍රහණය කරගැනීමට මාරයාට අවස්ථාවක් ලැබෙන්නේ නෑ. ඔහුට වෙනත් අරමුණු දීමට මාරයාට අවස්ථාව ලැබෙන්නේ නෑ.
පින්වත් මහණෙනි, යම්කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, ඔහු විශිෂ්ට ඤාණයකින් ප්‍රත්‍යක්ෂ කරගන්නා වූ යම් යම් ධර්මයකට විශිෂ්ට ඤාණයෙන් ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීම පිණිස සිත යොමු කරයි නම්, ඒ ඒ ධර්මයන් පිළිබඳව, ඒ ඒ අදාළ කාරණය කෙරෙහි සාර්ථකත්වයක් ලබා ගැනීමෙහි පුළුවන්කම ඇතිවෙනවා.
පින්වත් මහණෙනි, එය මේ වගේ දෙයක්. දරණියක් මත යහපත් ලෙස තියපු ලොකු භාජනයක් තියෙනවා. ඒක කට ගාවටම හොඳට වතුර පුරෝපු එකක්. කපුටන්ට වුනත් බොන්න පුළුවනි. එතකොට බලවත් පුරුෂයෙක් ඇවිදින් යම් යම් පැත්තකින් අර දිය බඳුන ඇල කරන්නේ නම්, ඒ ඒ පැත්තෙන් දිය ගලනවා නේද?”
“එසේය, ස්වාමීනී”
“පින්වත් මහණෙනි, අන්න ඒ වගේ තමයි. යම් කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, ඔහු විශිෂ්ට ඤාණයකින් ප්‍රත්‍යක්ෂ කරගන්නා වූ යම් යම් ධර්මයකට විශිෂ්ට ඤාණයෙන් ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීම පිණිස සිත යොමු කරයි නම්, ඒ ඒ ධර්මයන් පිළිබඳව, ඒ ඒ අදාළ කාරණය කෙරෙහි සාර්ථකත්වයක් ලබාගැනීමෙහි පුළුවන්කම ඇතිවෙනවා.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. සමභූමි භාගයක, වටේට නියර බැඳපු හතරැස් පොකුණක් තියෙනවා. ඒක වතුරෙන් කටගාවට පුරවලා තියෙන්නේ. කපුටන්ට වුනත් බොන්න පුළුවනි. එතනට බලවත් පුරුෂයෙක් එනවා. ඇවිදින් යම් යම් තැනකින් නියර බිඳිනවා නම්, ඒ ඕනෑම තැනකින් ජලය ගලනවා නේද?”
“එසේය, ස්වාමීනී”
“පින්වත් මහණෙනි, අන්න ඒ වගේ තමයි. යම්කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, ඔහු විශිෂ්ට ඤාණයකින් ප්‍රත්‍යක්ෂ කරගන්නා වූ යම් යම් ධර්මයකට විශිෂ්ට ඤාණයෙන් ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීම පිණිස සිත යොමු කරයි නම්, ඒ ඒ ධර්මයන් පිළිබඳව, ඒ ඒ අදාළ කාරණය කෙරෙහි සාර්ථකත්වයක් ලබා ගැනීමෙහි පුළුවන්කම ඇතිවෙනවා.
පින්වත් මහණෙනි, ඒ වගේම ඉතා යහපත් බිමක, සතරමං හන්දියක ඕනෑම අවස්ථාවක පැදවිය හැකි ලෙස කෙවිටද සහිත ව සූදානම් කරන ලද ආජානීය අශ්වයන් යෙදූ රථයක් තියෙනවා. ඔතනට දක්ෂ ලෙස අශ්වයන් හැසිරවිය හැකි රියදුරෙක් ඇවිදින් ඒ රථයට නගිනවා. වම් අතින් රැහැන් පට අල්ලාගෙන දකුණු අතින් කෙවිට ගෙන තමන් කැමති කැමති සේ ඒ රථය පදවනවා. නැවත හරවගෙනත් එනවා.
පින්වත් මහණෙනි, අන්න ඒ වගේ තමයි. යම්කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, ඔහු විශිෂ්ට ඤාණයකින් ප්‍රත්‍යක්ෂ කරගන්නා වූ යම් යම් ධර්මයකට විශිෂ්ට ඤාණයෙන් ප්‍රත්‍යක්ෂ කිරීම පිණිස සිත යොමු කරයි නම්, ඒ ඒ ධර්මයන් පිළිබඳව, ඒ ඒ අදාළ කාරණය කෙරෙහි සාර්ථකත්වයක් ලබා ගැනීමෙහි පුළුවන්කම ඇතිවෙනවා.
පින්වත් මහණෙනි, යම්කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, හොඳට වඩලා තියෙනවා නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, යානාවක් වගේ ප්‍රගුණ කරලා නම්, ස්ථාවර පරිදි ප්‍රගුණ කරලා නම්, නැවත නැවත ප්‍රගුණ කරලා නම්, ඉතා හොඳ පරිචයකින් යුතු නම්, ඉතා ප්‍රබලව පවත්වනවා නම්, මෙන්න මේ ආනිශංස දහය කැමති වෙන්න ඕන. කවර දහයක්ද යත්;
බණ භාවනාවට ඇති නොඇල්මත්, පංච කාමයට ඇති ඇල්මත්, පාලනය කරන්න පුළුවන්. ඒ අරතිය ඔහුව යට කරන්නේ නෑ. උපන් අරතිය යළි යළිත් මැඬගෙන වාසය කරන්න පුළුවන්. බියජනක අරමුණු යටපත් කරන්න පුළුවන්. බිය සහගත අරමුණුවලට ඔහුව යටකරන්න බැහැ. උපන් බියජනක අරමුණු යළි යළිත් මැඬලමින් වාසය කරන්න පුළුවන්. සීතල, රස්නය, බඩගින්න, පිපාසය, මැසි මදුරු කරදර, අව් සුළං, සර්පාදීන්ගෙන් වන කරදර ඉවසන්න පුළුවන්. නපුරු ලෙස පවසන, නපුරු ලෙස පැමිණි, දරුණු වචන ඉවසන්න පුළුවන්. ශරීරයෙහි ඇතිවෙන දැඩි වේදනා සහිත වූ, දුක් සහිත වූ, තියුණු, කර්කශ, කටුක, අමිහිරි, අමනාප, ප්‍රාණය නැතිවන තරමේ දරුණු වේදනා වුනත් ඉවසන්න පුළුවන්. උසස් සිත ඇසුරු කළ මෙලොවදීම සැප විහරණ ඇතිවෙන ධ්‍යාන හතරම කැමති සේ ලබන්න පුළුවනි. සුවසේ ලබන්න පුළුවනි. බොහෝ කොට ලබන්න පුළුවනි.
ඉතින් ඔහු නොයෙක් ආකාරයේ ඉර්ධි ප්‍රාතිහාර්ය දක්වන කෙනෙක් වෙනවා. ඒ කියන්නෙ, භික්ෂුව තනි කෙනෙක් වගේ සිට බොහෝ ආකාර ඇතිකරගන්නවා. බොහෝ ආකාර ඇතිව සිට තනි කෙනෙක් වෙනවා. ඒ වගේම බිත්ති, පවුරු, පදනම්වල නොගැටී ඉන් එහාට අහසින් යන්නා සේ යනවා. ඒ වගේම ජලයෙහි කිමිදෙන්නා සේ පොළොවෙහි කිමිදෙනවා. නැවත මතුවෙනවා. ඒ වගේම පොළොවෙහි සක්මන් කරන්නා සේ ජලයෙහිත් ඇවිදිනවා. ඒ වගේම කුරුල්ලෙක් අහසෙහි පියාඹන්නා සේ භාවනා ඉරියව්වෙන් අහසින් යනවා. ඒ වගේම මේසා මහා ඉර්ධිමත් මේසා මහානුභාව සම්පන්න සඳ හිරු පවා අතින් පිරිමදිනවා. ඒ වගේම බඹලොව දක්වා මේ ඉර්ධි ප්‍රාතිහාර්යයෙන් යුතු කයින් වසඟයෙහි පවත්වනවා.
ඒ වගේම ඒ භික්ෂුව, සාමාන්‍ය මිනිස් ඇසීම ඉක්මවා ගිය, ඉතා පිරිසිදු වූ දිව්‍යමය ශ්‍රවණයෙන් යුතුව දිව්‍ය වූත්, මානුෂික වූත්, දුර වූත්, ළඟ වූත් යම් දෙවැදෑරුම් ශබ්දයන් ඇද්ද, ඒවාත් අසනවා.
ඒ වගේම ඒ භික්ෂුව, බාහිර සත්වයන්ගේ බාහිර පුද්ගලයන්ගේ සිතේ ස්වභාවයන් තමාගේ සිතින් පිරිසිඳ දැනගන්නවා. ඒ කියන්නෙ, සරාගී සිත සරාගී සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. වීතරාගී සිත වීතරාගී සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. සදෝෂී සිත සදෝෂී සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. වීතදෝෂී සිත වීතදෝෂී සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. සමෝහී සිත සමෝහී සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. වීතමෝහී සිත වීතමෝහී සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. හැකිළුණු සිත හැකිළුණු සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. විසිරුණු සිත විසුරුණු සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. මහග්ගත සිත මහග්ගත සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. අමහග්ගත සිත අමහග්ගත සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. සඋත්තර සිත සඋත්තර සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. අනුත්තර සිත අනුත්තර සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. සමාහිත සිත සමාහිත සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. අසමාහිත සිත අසමාහිත සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. විමුත්ත සිත විමුත්ත සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා. අවිමුත්ත සිත අවිමුත්ත සිතක් වශයෙන් දැනගන්නවා.
ඒ වගේම ඒ භික්ෂුව, නොයෙක් ආකාරයෙන් පෙර විසූ ජීවිත පිළිබඳව සිහි කරනවා. ඒ කියන්නෙ; එක ජාතියක්, ජාති දෙකක්, ජාති තුනක්, ජාති හතරක්, ජාති පහක්, ජාති දහයක්, ජාති විස්සක්, ජාති තිහක්, ජාති හතළිහක්, ජාති පනහක්, ජාති සීයක්, ජාති දහසක්, ජාති ලක්ෂයක්, ඒ වගේම නොයෙක් සංවට්ට කල්ප, නොයෙක් විවට්ට කල්ප, නොයෙක් සංවට්ට විවට්ට කල්ප සිහි කරනවා. මං අසවල් තැන හිටියා, මෙබඳු නමින් හිටියා, මෙබඳු ගෝත්‍ර නාමයෙන් හිටියා, මෙබඳු හැඩරුවින් හිටියා, මෙබඳු ආහාර වැළඳුවා, මෙබඳු සැප දුක් වින්ඳා, මේ අයුරින් ජීවිතය අවසන් වුනා. ඒ මං එතනින් චුත වුනා. අසවල් තැන ඉපදුනා. අසවල් තැන හිටියා. මෙබඳු නමින් හිටියා, මෙබඳු ගෝත්‍ර නාමයෙන් හිටියා, මෙබඳු හැඩරුවින් හිටියා, මෙබඳු ආහාර වැළඳුවා, මෙබඳු සැප දුක් වින්ඳා, මේ අයුරින් ජීවිතය අවසන් වුනා. ඒ මං එතනින් චුත වුනා. මෙතන ඉපදුනා ආදී වශයෙන්. මෙසේ කරුණු සහිත ප්‍රධාන සිදුවීම් සහිතව නොයෙක් ආකාරයෙන් පෙර විසූ ජීවිත පිළිබඳව සිහිකරනවා.
ඒ වගේම ඒ භික්ෂුව, සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගේ දර්ශන පථය ඉක්මවා ගිය පිරිසිදු දිවැස් නුවණින් චුත වෙන උපදින සත්වයන් දකිනවා. ඒ කියන්නෙ; උසස් පහත්, ලස්සන කැත, සුගති දුගතිවල කර්මානුරූපව සත්වයන් උපදින හැටි දකිනවා. ‘අනේ, මේ භවත් සත්වයින් කයින් දුසිරිත් කරලා, වචනින් දුසිරිත් කරලා, මනසින් දුසිරිත් කරලා, ආර්යයන් වහන්සේලාට අපහාස කරලා, මිත්‍යා දෘෂ්ටික වෙලා, මිත්‍යා දෘෂ්ටිකව කටයුතු කරමින් ඉඳලා, කය බිඳී මැරුණට පස්සේ අපායෙ ඉපදිලා ඉන්නවා. දුගතියෙ ඉපදිලා ඉන්නවා. විනිපාත කියන නිරයෙ ඉපදිලා ඉන්නවා’ කියලා. ඒ වගේම ‘මේ භවත් සත්වයන් කයින් සුචරිතයේ යෙදිලා, වචනයෙන් සුචරිතයේ යෙදිලා, මනසින් සුචරිතයේ යෙදිලා, ආර්යයන් වහන්සේලාට අපහාස නොකොට, සම්මා දිට්ඨිය ඇතුව ඉඳලා, සම්මා දිට්ඨියෙන් යුක්ත ක්‍රියාවල යෙදිලා, කය බිඳී මැරුණට පස්සේ සුගතිය කියන යහපත් ලෝකෙ ඉපදිලා ඉන්නවා’ කියලා. මේ විදිහට සාමාන්‍ය මිනිසුන්ගේ දර්ශන පථය ඉක්මවා ගිය පිරිසිදු දිවැස් නුවණින්, සත්වයන් චුත වෙන උපදින හැටි දකිනවා. උසස් පහත්, ලස්සන කැත, සුගති දුගතිවල කර්මානුරූපව සත්වයන් උපදින හැටි දකිනවා.
ඒ වගේම ඒ භික්ෂුව, ආශ්‍රවයන් ක්ෂය වීමෙන් අනාශ්‍රව වූ චිත්ත විමුක්තියත්, ප්‍රඥා විමුක්තියත් මෙහිදී ම තමන්ගේ විශිෂ්ට වූ ඤාණයෙන් සාක්ෂාත් කොට එයට පැමිණ වාසය කරනවා.
පින්වත් මහණෙනි, යම්කිසි භික්ෂුවක් තුළ කායගතාසති භාවනාව දියුණු වෙලා තියෙනවා නම්, හොඳට ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, බහුල වශයෙන් ප්‍රගුණ වෙලා තියෙනවා නම්, යානාවක් වගේ ප්‍රගුණ කරලා නම්, ස්ථාවර පරිදි ප්‍රගුණ කරලා නම්, නැවත නැවත ප්‍රගුණ කරලා නම්, ඉතා හොඳ පරිචයකින් යුතු නම්, ඉතා ප්‍රබලව පවත්වනවා නම්, මෙන්න මේ ආනිශංස දහය තමයි කැමති වෙන්න ඕන.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උතුම් දේශනය වදාළා. ඒ දේශනය ගැන ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා ගොඩක් සතුටු වුනා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළ මේ දේශනය සතුටින් පිළිගත්තා.
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
කායගතාසති භාවනාව ගැන වදාළ දෙසුම නිමා විය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/mn3_3-2-9/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M