මා හට අසන්නට ලැබුනේ මේ විදිහටයි. ඒ දිනවල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටියේ සැවැත් නුවර අනේපිඬු සිටුතුමා විසින් කරවන ලද ජේතවනාරාමයෙහිය. එදා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ “පින්වත් මහණෙනි” යි කියා භික්ෂුසංඝයා අමතා වදාළා. ඒ භික්ෂූන් ද “පින්වතුන් වහන්සැ”යි කියා භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරු දුන්නා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළා.
“පින්වත් මහණෙනි, යම්කිසි භයක් උපදිනවා නම්, ඒ සෑම භයක්ම උපදින්නේ බාලයාගෙන්ම යි, පණ්ඩිතයාගෙන් නොවේ. ඒ වගේම යම්කිසි උවදුරක් උපදිනවා නම්, ඒ සෑම උවදුරක්ම උපදින්නේ බාලයාගෙන්ම යි, පණ්ඩිතයාගෙන් නොවේ. ඒ වගේම යම් කිසි විපතක් උපදිනවා නම්, ඒ සෑම විපතක්ම උපදින්නේ බාලයාගෙන්ම යි, පණ්ඩිතයාගෙන් නොවේ. පින්වත් මහණෙනි, එය මේ වගේ දෙයක්. බටවලින් කළ ගෙයක් වේවා, ඉලුක් වැනි තණවලින් කළ ගෙයක් වේවා, ගිනි ඇවිලගත්තොත්, හොඳින් ඇතුළත පිටත සුණු පිරියම් කළ, ජනෙල් දොරවල් ඇති, සුළං කවුළු ඇති, හොඳින් ආවරණය කළ කූටාගාර පවා ඒ ගින්නට අහුවෙනවා.
පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහම තමයි යම් කිසි භයක් උපදිනවා නම්, ඒ සෑම භයක්ම උපදින්නේ බාලයාගෙන්ම යි, පණ්ඩිතයාගෙන් නොවේ. ඒ වගේම යම්කිසි උවදුරක් උපදිනවා නම්, ඒ සෑම උවදුරක්ම උපදින්නේ බාලයාගෙන්ම යි, පණ්ඩිතයාගෙන් නොවේ. ඒ වගේම යම්කිසි විපතක් උපදිනවා නම්, ඒ සෑම විපතක්ම උපදින්නේ බාලයාගෙන්ම යි, පණ්ඩිතයාගෙන් නොවේ.
පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහට බාලයා භය සහිතයි; පණ්ඩිතයා භය රහිතයි. බාලයා උවදුරු සහිතයි; පණ්ඩිතයා උවදුරු රහිතයි. බාලයා විපත්ති සහිතයි; පණ්ඩිතයා විපත්ති රහිතයි. ඒ නිසා මහණෙනි, හික්මිය යුත්තේ මෙන්න මේ ආකාරයටයි. ඒ කියන්නේ ‘අපි නුවණැති පණ්ඩිත උදවිය වෙනවා. නුවණින් විමසා කටයුතු කරන උදවිය වෙනවා’ කියලයි. පින්වත් මහණෙනි, ඔබ විසින් ඔය විදිහටම යි හික්මිය යුත්තේ.”
මෙසේ වදාළ කල්හි ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය සැළකළා. “ස්වාමීනී, භික්ෂුවක් ‘නුවණැති පණ්ඩිතයෙක්ය. නුවණින් විමසන කෙනෙක්ය’ කියා පවසන්නට සුදුසු වන්නේ කවර කරුණු මතද?”
“පින්වත් ආනන්ද, යම් විටෙක, භික්ෂුව ධාතු පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂ වෙයිද, ආයතන පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂ වෙයිද, හේතු ඵල ධර්මයන් ගේ හටගැනීම හා නිරෝධය හෙවත් පටිච්චසමුප්පාදය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂ වෙයිද, සිදුවිය හැකි, සිදු නොවිය හැකි දේ පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂ වෙයිද, පින්වත් ආනන්දය, මෙපමණකින්ම භික්ෂුවට ‘නුවණැති පණ්ඩිතයෙක්ය, නුවණින් විමසන කෙනෙක්ය කියා’ පවසන්නට සුදුසුයි.”
“ස්වාමීනී, ‘භික්ෂුව ධාතු පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂ වෙයි’ කියා පවසන්නට සුදුසු වන්නේ කවර කරුණු මතද?”
“පින්වත් ආනන්ද, මේ ධාතු ස්වභාවයන් දහ අටක් තිබෙනවා නෙව. ඒ කියන්නේ; ඇස නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, රූප නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, ඇසේ විඤ්ඤාණය නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, කන නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, ශබ්ද නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, කනේ විඤ්ඤාණය නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, නාසය නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, ගඳ සුවඳ නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, නාසයේ විඤ්ඤාණය නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, දිව නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, රස නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, දිවේ විඤ්ඤාණය නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, කය නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, පහස නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, කයේ විඤ්ඤාණය නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, මනස නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, අරමුණු නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, මනසේ විඤ්ඤාණය නම් වූ ධාතු ස්වභාවය යන මෙයයි. ඉතින් පින්වත් ආනන්ද, යම් දවසක මෙම දහ අටක් වූ ධාතු ස්වභාවයන් අවබෝධයෙන්ම දන්නවාද, දකිනවාද, පින්වත් ආනන්ද, එපමණකින් භික්ෂුවට ‘ධාතු ස්වභාවය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂ යි’ කියා පවසන්නට සුදුසුයි.”
“ස්වාමීනී, යම්හෙයකින් භික්ෂුවට ‘ධාතු ස්වභාවය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂ යි’ කියා පවසන්නට සුදුසු වූ එබඳු වෙනත් කරුණකුත් තියෙනවාද?”
“තියෙනවා පින්වත් ආනන්ද. පින්වත් ආනන්ද, මේ ධාතු ස්වභාවයන් හයක් තියෙනවා නෙව. ඒ කියන්නේ; පඨවි ධාතුව, ආපෝ ධාතුව, තේජෝ ධාතුව, වායෝ ධාතුව, ආකාස ධාතුව, විඤ්ඤාණ ධාතුව යන හයයි. ඉතින් පින්වත් ආනන්ද, යම් දවසක මෙම හයක් වූ ධාතු ස්වභාවයන් අවබෝධයෙන්ම දන්නවාද, දකිනවාද, පින්වත් ආනන්ද, එපමණකින් භික්ෂුවට ‘ධාතු ස්වභාවය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂයි’ කියා පවසන්නට සුදුසුයි.”
“ස්වාමීනී, යම්හෙයකින් භික්ෂුවට ‘ධාතු ස්වභාවය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂයි’ කියා පවසන්නට සුදුසු වූ එබඳු වෙනත් කරුණකුත් තියෙනවාද?”
“තියෙනවා පින්වත් ආනන්ද. පින්වත් ආනන්ද, මේ ධාතු ස්වභාවයන් හයක් තියෙනවා නෙව. ඒ කියන්නේ; සැප නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, දුක නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, මානසික සැප නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, මානසික දුක නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, උපේක්ෂාව නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, අවිද්‍යාව නම් වූ ධාතු ස්වභාවය. ඉතින් පින්වත් ආනන්ද, යම් දවසක මෙම හයක් වූ ධාතු ස්වභාවයන් අවබෝධයෙන්ම දන්නවාද, දකිනවාද, පින්වත් ආනන්ද, එපමණකින් භික්ෂුවට ‘ධාතු ස්වභාවය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂයි’ කියා පවසන්නට සුදුසුයි.”
“ස්වාමීනී, යම්හෙයකින් භික්ෂුවට ‘ධාතු ස්වභාවය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂයි’ කියා පවසන්නට සුදුසු වූ එබඳු වෙනත් කරුණකුත් තියෙනවාද?”
“තියෙනවා පින්වත් ආනන්ද. පින්වත් ආනන්ද, මේ ධාතු ස්වභාවයන් හයක් තියෙනවා නෙව. ඒ කියන්නේ, කාමය නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, කාමයෙන් නික්මීම නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, ද්වේෂය නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, ද්වේෂ නැති බව නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, හිංසාව නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, හිංසා නැතිබව නම් වූ ධාතු ස්වභාවය. ඉතින් පින්වත් ආනන්ද, යම් දවසක මෙම හයක් වූ ධාතු ස්වභාවයන් අවබෝධයෙන්ම දන්නවාද, දකිනවාද, පින්වත් ආනන්ද, එපමණකින් භික්ෂුවට ‘ධාතු ස්වභාවය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂයි’ කියා පවසන්නට සුදුසුයි.”
“ස්වාමීනී, යම්හෙයකින් භික්ෂුවට ‘ධාතු ස්වභාවය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂයි’ කියා පවසන්නට සුදුසු වූ එබඳු වෙනත් කරුණකුත් තියෙනවාද?”
“තියෙනවා පින්වත් ආනන්ද. පින්වත් ආනන්ද, මේ ධාතු ස්වභාවයන් තුනක් තියෙනවා නෙව. ඒ කියන්නේ; කාම නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, රූප නම් වූ ධාතු ස්වභාවය, අරූප නම් වූ ධාතු ස්වභාවයයි. ඉතින් පින්වත් ආනන්ද, යම් දවසක මෙම තුනක් වූ ධාතු ස්වභාවයන් අවබෝධයෙන්ම දන්නවාද, දකිනවාද, පින්වත් ආනන්ද, එපමණකින් භික්ෂුවට ‘ධාතු ස්වභාවය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂයි’ කියා පවසන්නට සුදුසුයි.”
“ස්වාමීනී, යම්හෙයකින් භික්ෂුවට ‘ධාතු ස්වභාවය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂයි’ කියා පවසන්නට සුදුසු වූ එබඳු වෙනත් කරුණකුත් තියෙනවාද?”
“තියෙනවා, පින්වත් ආනන්ද. පින්වත් ආනන්ද, මේ ධාතු ස්වභාවයන් දෙකක් තියෙනවා නෙව. ඒ කියන්නේ; සංඛත නම් වූ ධාතු ස්වභාවයත්, අසංඛත නම් වූ ධාතු ස්වභාවයත්ය. ඉතින් පින්වත් ආනන්ද, යම් දවසක මෙම දෙකක් වූ ධාතු ස්වභාවයන් අවබෝධයෙන්ම දන්නවාද, දකිනවාද, පින්වත් ආනන්ද, මෙපමණකින් භික්ෂුවට ‘ධාතු ස්වභාවය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂයි’ කියා පවසන්නට සුදුසුයි.”
“ස්වාමීනී, ‘භික්ෂුව ආයතන පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂ වෙයි’ කියා පවසන්නට සුදුසු වන්නේ කවර කරුණු මතද?”
“පින්වත් ආනන්ද, ආධ්‍යාත්ම වූත්, බාහිර වූත් ආයතන හයක් තියෙනවා. ඒ කියන්නේ; ඇසත්, රූපත්ය. කනත්, ශබ්දත්ය. නාසයත්, ගඳ සුවඳත්ය. දිවත්, රසත් ය. කයත්, පහසත් ය. මනසත්, අරමුණුත්ය. ඉතින් පින්වත් ආනන්ද, යම් දවසක මෙම හයක් වූ ආධ්‍යාත්මික, බාහිර ආයතන පිළිබඳව අවබෝධයෙන්ම දන්නවාද, දකිනවාද, පින්වත් ආනන්ද, මෙපමණකින් භික්ෂුවට ‘ආයතන පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂයි’ කියා පවසන්නට සුදුසුයි.”
“ස්වාමීනී, ‘භික්ෂුව හේතු ඵල ධර්මතාවයේ හටගැනීම හා නැසීම හෙවත් පටිච්චසමුප්පාදය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂ වෙයි’ කියා පවසන්නට සුදුසු වන්නේ කවර කරුණු මතද?”
“පින්වත් ආනන්ද, මෙහිලා භික්ෂුව අවබෝධ කරන්නේ මෙහෙමයි. ‘මෙය ඇති කල්හි මෙය වේ. මෙය ඉපදෙන විට මෙය උපදී. මෙය නැති කල්හි මෙය නොවේ. මෙය නිරුද්ධ වන විට මෙය නිරුද්ධ වේ’ කියලා. ඒ කියන්නේ; අවිද්‍යාව හේතුවෙන් සංස්කාර ඇතිවෙනවා. සංස්කාර හේතුවෙන් විඤ්ඤාණය ඇතිවෙනවා. විඤ්ඤාණය හේතුවෙන් නාමරූප ඇතිවෙනවා. නාමරූප හේතුවෙන් ආයතන හය ඇතිවෙනවා. ආයතන හය හේතුවෙන් ස්පර්ශය ඇතිවෙනවා. ස්පර්ශය හේතුවෙන් විඳීම් ඇතිවෙනවා. විඳීම් හේතුවෙන් ආශාව ඇතිවෙනවා. ආශාව හේතුවෙන් උපාදානය හෙවත් ග්‍රහණය වෙනවා. උපාදාන හේතුවෙන් කාම ධාතුවේ හෝ රූප ධාතුවේ හෝ අරූප ධාතුවේ හෝ විපාක විඳින්නට කර්ම සකස් වීම හෙවත් භවය ඇතිවෙනවා. භවය හේතුවෙන් උපදිනවා. ඉපදීම හේතුවෙන් ජරා, මරණ, ශෝක, වැළපීම්, කායික දුක්, මානසික දුක්, සුසුම් හෙළීම් ආදිය හටගන්නවා. ඔය ආකාරයට තමයි මුළු මහත් දුක් රාශියේම හටගැනීම සිදුවන්නේ.
ඒ අවිද්‍යාවම ඉතුරු නැතුව, නොඇල්මෙන්, නිරුද්ධ වීමෙන් සංස්කාර නිරුද්ධ වෙනවා. සංස්කාර නිරුද්ධ වීමෙන් විඤ්ඤාණය නිරුද්ධ වෙනවා. විඤ්ඤාණය නිරුද්ධ වීමෙන් නාමරූප නිරුද්ධ වෙනවා. නාමරූප නිරුද්ධ වීමෙන් ආයතන හය නිරුද්ධ වෙනවා. ආයතන හය නිරුද්ධ වීමෙන් ස්පර්ශය නිරුද්ධ වෙනවා. ස්පර්ශය නිරුද්ධ වීමෙන් විඳීම් නිරුද්ධ වෙනවා. විඳීම් නිරුද්ධ වීමෙන් ආශාව නිරුද්ධ වෙනවා. ආශාව නිරුද්ධ වීමෙන් උපාදානය හෙවත් ග්‍රහණය වීම නිරුද්ධ වෙනවා. උපාදාන නිරුද්ධ වීමෙන් කාම ධාතුවේ හෝ රූප ධාතුවේ හෝ අරූප ධාතුවේ හෝ විපාක විඳින්නට කර්ම සකස් වීම හෙවත් භවය නිරුද්ධ වෙනවා. භවය නිරුද්ධ වීමෙන් ඉපදීම නිරුද්ධ වෙනවා. ඉපදීම නිරුද්ධ වීමෙන් ජරා, මරණ, ශෝක, වැළපීම්, කායික දුක්, මානසික දුක්, සුසුම් හෙළීම් ආදිය නිරුද්ධ වෙනවා. ඔය ආකාරයට තමයි මුළු මහත් දුක් රාශියේම නිරුද්ධ වීම සිදුවන්නේ. පින්වත් ආනන්ද, මෙපමණකින් භික්ෂුවට ‘හේතු ඵල ධර්මතාවයේ හටගැනීම සහ නිරුද්ධ වීම හෙවත් පටිච්චසමුප්පාදය පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂයි’ කියා පවසන්නට සුදුසුයි.”
“ස්වාමීනී, ‘භික්ෂුව සිදුවිය හැකි, සිදු නොවිය හැකි දේ පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂ වෙයි’ කියා පවසන්නට සුදුසු වන්නේ කවර කරුණු මතද?”
“පින්වත් ආනන්ද, මෙහිලා භික්ෂුව, ‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් මාර්ගඵලලාභී පුද්ගලයෙක් කිසියම් සංස්කාරයක් නිත්‍ය වශයෙන් ගෙන, එයට පැමිණෙයි නම්, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ ‘යම් පෘථග්ජන පුද්ගලයෙක් කිසියම් සංස්කාරයක් නිත්‍ය වශයෙන් ගෙන, එයට පැමිණෙයි නම්, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් මාර්ගඵලලාභී පුද්ගලයෙක් කිසියම් සංස්කාරයක් සැප වශයෙන් ගෙන එයට පැමිණෙයි නම්, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ යම් පෘතග්ජන පුද්ගලයෙක් කිසියම් සංස්කාරයක් සැප වශයෙන් ගෙන එයට පැමිණෙයි නම්, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් මාර්ගඵලලාභී පුද්ගලයෙක් කිසියම් සංස්කාරයක් ආත්ම වශයෙන් ගෙන එයට පැමිණෙයි නම්, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ ‘යම් පෘථග්ජන පුද්ගලයෙක් කිසියම් සංස්කාරයක් ආත්ම වශයෙන් ගෙන එයට පැමිණෙයි නම්, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් මාර්ගඵලලාභී පුද්ගලයෙක් තම මෑණියන්ව ජීවිතයෙන් තොර කරන්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ යම් පෘථග්ජන පුද්ගලයෙක් තම මෑණියන්ව ජීවිතයෙන් තොර කරන්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් මාර්ගඵලලාභී පුද්ගලයෙක් තම පියාණන්ව ජීවිතයෙන් තොර කරන්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ යම් පෘථග්ජන පුද්ගලයෙක් තම පියාණන්ව ජීවිතයෙන් තොර කරන්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් මාර්ගඵලලාභී පුද්ගලයෙක් රහතන් වහන්සේ නමක් ජීවිතයෙන් තොර කරන්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ යම් පෘථග්ජන පුද්ගලයෙක් රහතන් වහන්සේ නමක් ජීවිතයෙන් තොර කරන්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් මාර්ගඵලලාභී පුද්ගලයෙක් දුෂ්ට සිතින් යුතුව තථාගතයන් වහන්සේගේ ලේ සොලවන්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ යම් පෘථග්ජන පුද්ගලයෙක් දුෂ්ට සිතින් යුතුව තථාගතයන් වහන්සේගේ ලේ සොලවන්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් මාර්ගඵලලාභී පුද්ගලයෙක් සංඝභේදය කරන්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ යම් පෘථග්ජන පුද්ගලයෙක් සංඝභේදය කරන්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් මාර්ගඵලලාභී පුද්ගලයෙක් වෙනත් ශාස්තෘවරයෙකුව සමාදන් වන්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ යම් පෘථග්ජන පුද්ගලයෙක් වෙනත් ශාස්තෘවරයෙකුව සමාදන් වන්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ එකම ලෝක ධාතුවක පෙර පසු නොවී, එක්වරම අරහත් වූ, සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේලා දෙනමක් පහළ වෙනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ එකම ලෝක ධාතුවක එක අරහත් වූ, සම්මා සම්බුදුරජාණන් වහන්සේ නමක් පහළ වෙනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ එකම ලෝක ධාතුවක පෙර පසු නොවී, එක්වරම චක්‍රවර්තී රජවරු දෙදෙනෙක් පහළ වෙනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ එකම ලෝක ධාතුවක එක චක්‍රවර්තී රජකෙනෙක් පහළ වෙනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් ස්ත්‍රියක් අරහත් වූ, සම්මා සම්බුදු බවට පත්වෙනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ යම් පුරුෂයෙක් අරහත් වූ, සම්මා සම්බුදු බවට පත්වෙනවා යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් ස්ත්‍රියක් චක්‍රවර්තී රජකෙනෙක් බවට පත්වෙනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ යම් පුරුෂයෙක් චක්‍රවර්තී රජකෙනෙක් බවට පත්වෙනවා’ය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් ස්ත්‍රියක් ශක්‍ර දේවේන්ද්‍රයා බවට පත්වෙනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ යම් පුරුෂයෙක් ශක්‍ර දේවේන්ද්‍රයා බවට පත්වෙනවා’ය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් ස්ත්‍රියක් මාරයා බවට පත්වෙනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ යම් පුරුෂයෙක් මාරයා බවට පත්වෙනවා යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ යම් ස්ත්‍රියක් බ්‍රහ්ම තත්වයට පත්වෙනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ යම් පුරුෂයෙක් බ්‍රහ්ම තත්වයට පත්වෙනවා යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ කයින් යම් දුෂ්චරිතයක් කොට එයින් ඉෂ්ට වූ, කාන්ත වූ, මනාප වූ විපාකයක් උපදවනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ කයින් යම් දුෂ්චරිතයක් කොට එයින් අනිෂ්ට වූ, අකාන්ත වූ, අමනාප වූ විපාකයක් උපදවනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ වචනයෙන් යම් දුෂ්චරිතයක් කොට, ….(පෙ)…. මනසින් යම් දුෂ්චරිතයක් කොට, එයින් ඉෂ්ට වූ, කාන්ත වූ, මනාප වූ විපාකයක් උපදවනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ මනසින් යම් දුෂ්චරිතයක් කොට එයින් අනිෂ්ට වූ, අකාන්ත වූ, අමනාප වූ විපාකයක් උපදවනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ කයින් යම් සුචරිතයක් කොට, එයින් අනිෂ්ට වූ, අකාන්ත වූ, අමනාප වූ විපාකයක් උපදවනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ කයින් යම් සුචරිතයක් කොට, එයින් ඉෂ්ට වූ, කාන්ත වූ, මනාප වූ විපාකයක් උපදවනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ වචනයෙන් යම් සුචරිතයක් කොට, ….(පෙ)…. මනසින් යම් සුචරිතයක් කොට, එයින් අනිෂ්ට වූ, අකාන්ත වූ, අමනාප වූ විපාකයක් උපදවනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ මනසින් යම් සුචරිතයක් කොට, එයින් ඉෂ්ට වූ, කාන්ත වූ, මනාප වූ විපාකයක් උපදවනවාය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ කාය දුෂ්චරිතයෙන් යුක්ත වූ යම් පුද්ගලයෙක් ඒ හේතුවෙන්, එය මුල් කොට ගෙන කය බිඳී මරණින් මතු සුගති සංඛ්‍යාත ස්වර්ග ලෝකයෙහි උපදින්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ කාය දුෂ්චරිතයෙන් යුක්ත වූ යම් පුද්ගලයෙක් ඒ හේතුවෙන්, එය මුල් කොට ගෙන කය බිඳී මරණින් මතු අපාය නම් වූ, දුගතිය නම් වූ, විනිපාත නම් වූ, නිරයෙහි උපදින්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ වචී දුෂ්චරිතයෙන් යුක්ත වූ යම් පුද්ගලයෙක් ….(පෙ)…. මනෝ දුෂ්චරිතයෙන් යුක්ත වූ යම් පුද්ගලයෙක් ඒ හේතුවෙන්, එය මුල් කොට ගෙන කය බිඳී මරණින් මතු සුගති සංඛ්‍යාත ස්වර්ග ලෝකයෙහි උපදින්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ මනෝ දුෂ්චරිතයෙන් යුක්ත වූ යම් පුද්ගලයෙක් ඒ හේතුවෙන්, එය මුල් කොට ගෙන කය බිඳී මරණින් මතු අපාය නම් වූ, දුගතිය නම් වූ, විනිපාත නම් වූ, නිරයෙහි උපදින්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ කාය සුචරිතයෙන් යුක්ත වූ යම් පුද්ගලයෙක් ඒ හේතුවෙන්, එය මුල් කොට ගෙන කය බිඳී මරණින් මතු අපාය නම් වූ, දුගතිය නම් වූ, විනිපාත නම් වූ, නිරයෙහි උපදින්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ කාය සුචරිතයෙන් යුක්ත වූ යම් පුද්ගලයෙක් ඒ හේතුවෙන්, එය මුල් කොට ගෙන කය බිඳී මරණින් මතු සුගති සංඛ්‍යාත ස්වර්ග ලෝකයෙහි උපදින්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
‘මෙය සිදුවන්නට බැරි දෙයක්. එවැනි දෙයකට ඉඩකඩක් නැහැ. ඒ කියන්නේ වචී සුචරිතයෙන් යුක්ත වූ යම් පුද්ගලයෙක් ….(පෙ)…. මනෝ සුචරිතයෙන් යුක්ත වූ යම් පුද්ගලයෙක් ඒ හේතුවෙන්, එය මුල් කොට ගෙන කය බිඳී මරණින් මතු අපාය නම් වූ, දුගතිය නම් වූ, විනිපාත නම් වූ, නිරයෙහි උපදින්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය සිදුවිය හැකි දෙයක් නොවේය’ කියා අවබෝධ කරගනියි. ‘නමුත් මෙවැනි දෙයක් නම් සිදුවිය හැකියි. ඒ කියන්නේ මනෝ සුචරිතයෙන් යුක්ත වූ යම් පුද්ගලයෙක් ඒ හේතුවෙන්, එය මුල් කොට ගෙන කය බිඳී මරණින් මතු සුගති සංඛ්‍යාත ස්වර්ග ලෝකයෙහි උපදින්නේය යන යමක් ඇද්ද, එය නම් සිදුවිය හැකියි’ කියා අවබෝධ කරගනියි.
පින්වත් ආනන්ද, මෙපමණකින් ම භික්ෂුවට, ‘සිදුවිය හැකි, සිදු නොවිය හැකි දේ පිළිබඳව අවබෝධයෙහි දක්ෂ වෙයි’ කියා පවසන්නට සුදුසුයි.
මෙසේ වදාළ කල්හි ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය පැවසුවා. “ස්වාමීනී, ආශ්චර්යයයි! ස්වාමීනී, අද්භූතයි! ස්වාමීනී, මෙම ධර්ම දේශනාව කිනම් නාමයකින් යුක්තයිද?”
“එසේ වී නම් පින්වත් ආනන්දයෙනි, ඔබ මෙම ධර්ම ක්‍රමය ‘බහුධාතුක’ යන නමින් ධාරණය කරගන්න. එසේත් නැත්නම් ‘සතර පරිවර්තය’ හෙවත් ‘චතුපරිවට්ට’ නමින් ධාරණය කරගන්න. එසේත් නැත්නම් ‘දහම් කැඩපත’ හෙවත් ‘ධම්මාදාස’ නමින් ධාරණය කරගන්න. එසේත් නැත්නම් ‘අමා බෙරය’ හෙවත් ‘අමතදුන්දුභී’ නමින් ධාරණය කරගන්න. එසේත් නැත්නම් ‘සංග්‍රාමයෙන් ලද අනුත්තර වූ විජයග්‍රහණය’ හෙවත් ‘අනුත්තරසංගාමවිජය’ නමින් ධාරණය කරගන්න.”
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උතුම් දේශනය වදාළා. ඒ දේශනය ගැන ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේ ගොඩක් සතුටු වුනා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළ මේ දේශනය සතුටින් පිළිගත්තා.
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
බොහෝ ධාතු ස්වභාවයන් ගැන වදාළ දෙසුම නිමා විය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/mn3_3-2-5/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M