මජ්ඣිම නිකාය

මජ්ඣිම පණ්ණාසකෝ

2.3.6. සන්දක සුත්තං

2.3.6. සන්දක පිරිවැජියාට වදාළ දෙසුම

ඒවං මේ සුතං: ඒකං සමයං භගවා කෝසම්බියං විහරති ඝෝසිතාරාමේ. තේන ඛෝ පන සමයේන සන්දකෝ පරිබ්බාජකෝ පිලක්ඛගුහායං පටිවසති මහතියා පරිබ්බාජකපරිසාය සද්ධිං පඤ්චමත්තේහි පරිබ්බාජකසතේහි. අථ ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ සායන්හසමයං පතිසල්ලානා වුට්ඨිතෝ භික්ඛූ ආමන්තේසි “ආයාමාවුසෝ, යේන දේවකටසොබ්භෝ තේනුපසංකමිස්සාම ගුහාදස්සනායා”ති. ඒවමාවුසෝති ඛෝ තේ භික්ඛූ ආයස්මතෝ ආනන්දස්ස පච්චස්සෝසුං. අථ ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ සම්බහුලේහි භික්ඛූහි සද්ධිං යේන දේවකටසොබ්භෝ තේනුපසංකමි. තේන ඛෝ පන සමයේන සන්දකෝ පරිබ්බාජකෝ මහතියා පරිබ්බාජකපරිසාය සද්ධිං නිසින්නෝ හෝති උන්නාදිනියා උච්චාසද්දමහාසද්දාය අනේකවිහිතං තිරච්ඡානකථං කථෙන්තියා. සෙය්‍යථීදං: රාජකථං චෝරකථං මහාමත්තකථං සේනාකථං භයකථං යුද්ධකථං අන්නකථං පානකථං වත්ථකථං යානකථං සයනකථං මාලාකථං ගන්ධකථං ඤාතිකථං ගාමකථං නිගමකථං නගරකථං ජනපදකථං ඉත්ථිකථං පුරිසකථං සූරකථං විසිඛාකථං කුම්භට්ඨානකථං පුබ්බපේතකථං නානත්තකථං ලෝකක්ඛායිකං සමුද්දක්ඛායිකං ඉතිභවාභවකථං ඉති වා.

මා හට අසන්නට ලැබුනේ මේ විදිහට යි. ඒ දිනවල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටියේ කොසඹෑ නුවර ඝෝෂිතාරාමයේ. එසමයෙහි සන්දක පිරිවැජියා පන්සියයක් පමණ වූ මහත් පිරිවැජි පිරිසක් සමඟ පුළිල ගස අසල වූ ගුහාවෙහි වාසය කළා. එදා ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේ සවස් වරුවෙහි භාවනාවෙන් නැගිට භික්ෂූන් ඇමතුවා. “ප්‍රිය ආයුෂ්මතුන් වහන්ස, වඩින්න. අපි දේවකට නම් වූ වතුර පිරුණු හෙබ ඇති තැනට එහි ගුහාව දකින්නට යමු.” “එසේය ආයුෂ්මතුනි” කියා ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා ද ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් හට පිළිතුරු දුන්නා.

ඉතින් ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේ බොහෝ භික්ෂූන් සමඟ දේවකට නම් වතුර පිරුණු හෙබ ඇති තැනට පැමිණුනා. එවේලෙහි සන්දක පිරිවැජියා මහත් පිරිවැජි පිරිසක් සමඟ උස් හඬින් මහ හඬින් කෑ ගසමින් නොයෙක් ආකාරයෙන් තිරිසන් කතාවන් කරමින් සිටියා. ඒ කියන්නේ; ආණ්ඩුව ගැන කතා කිරීම, ප්‍රසිද්ධ සොරුන් ගැන කතා කිරීම, මැති ඇමති වරුන් ගැන කතා කිරීම, හමුදාවන් ගැන කතා කිරීම, භයජනක කතා කිරීම, යුද්ධ ගැන කතා කිරීම, ආහාර වර්ග ගැන කතා කිරීම, පාන වර්ග ගැන කතා කිරීම, වස්ත්‍ර ගැන කතා කිරීම, යාන වාහන ගැන කතා කිරීම, ඇඳ පුටු ගැන කතා කිරීම, ගෙවල් දොරවල් ගැන කතා කිරීම, මල් වර්ග ගැන කතා කිරීම, සුවඳ වර්ග ගැන කතා කිරීම, ඤාතීන් ගැන කතා කිරීම, ගම් ගැන කතා කිරීම, නියම් ගම් ගැන කතා කිරීම, නගර ගැන කතා කිරීම, ජනපද ගැන කතා කිරීම, ස්ත්‍රීන් ගැන කතා කිරීම, පුරුෂයන් ගැන කතා කිරීම, වීරයන් ගැන කතා කිරීම, මංමාවත් ගැන කතා කිරීම, පැන් තොටේ කතාවන් ගැන කතා කිරීම, මියගිය උදවිය ගැන කතා කිරීම, නා නා තිරිසන් කතාවන් ගැන කතා කිරීම, ලෝකය ගැන කතා කිරීම, මුහුද ගැන කතා කිරීම, මෙසේ මෙසේ ඇති වූයේ ය – නැති වූයේ ය යනුවෙන් කතා කිරීම ආදිය යි.

අද්දසා ඛෝ සන්දකෝ පරිබ්බාජකෝ ආයස්මන්තං ආනන්දං දූරතෝව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන සකං පරිසං සණ්ඨපේසි “අප්පසද්දා භොන්තෝ හොන්තු, මා භොන්තෝ සද්දමකත්ථ, අයං සමණස්ස ගෝතමස්ස සාවකෝ ආගච්ඡති සමණෝ ආනන්දෝ. යාවතා ඛෝ පන සමණස්ස ගෝතමස්ස සාවකා කෝසම්බියං පටිවසන්ති, අයං තේසං අඤ්ඤතරෝ සමණෝ ආනන්දෝ. අප්පසද්දකාමා ඛෝ පන තේ ආයස්මන්තෝ අප්පසද්දවිනීතා අප්පසද්දස්ස වණ්ණවාදිනෝ, අප්පේවනාම අප්පසද්දං පරිසං විදිත්වා උපසංකමිතබ්බං මඤ්ඤෙය්‍යා”ති. අථ ඛෝ තේ පරිබ්බාජකා තුණ්හී අහේසුං.

ඉතින් සන්දක පිරිවැජියා දුරින් ම වඩින්නා වූ ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේව දැක්කා. දැක තමන් ගේ පිරිස සන්සුන් කෙරෙව්වා. “භවත්නි, නිශ්ශබ්ද වන්න! භවත්නි, ශබ්ද නො කරන්න! මේ ශ්‍රමණ ගෞතමයන් ගේ ශ්‍රාවක වූ ආනන්ද ශ්‍රමණයන් වහන්සේ පැමිණෙනවා. ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ ගේ යම්තාක් ශ්‍රාවකයන් කොසඹෑවෙහි වසනවා ද, ඔවුන් අතරෙහි ආනන්ද ශ්‍රමණයන් වහන්සේ ත් කෙනෙක්. ඒ ආයුෂ්මත්වරුන් නිශ්ශබ්දතාවයට කැමතියි. නිශ්ශබ්දතාවය තුළ හික්මිල යි ඉන්නෙ. නිශ්ශබ්දතාවයට යි වර්ණනා කරන්නෙ. නිශ්ශබ්ද වූ පිරිස දැනගෙන ඔවුන් වෙත එළැඹීම හොඳයි කියල යි සිතන්නෙ.”

එතකොට ඒ පිරිවැජියන් නිශ්ශබ්ද වුනා.

අථ ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ යේන සන්දකෝ පරිබ්බාජකෝ තේනුපසංකමි. අථ ඛෝ සන්දකෝ පරිබ්බාජකෝ ආයස්මන්තං ආනන්දං ඒතදවෝච: “ඒතු ඛෝ භවං ආනන්දෝ, ස්වාගතං භෝතෝ ආනන්දස්ස චිරස්සං ඛෝ භවං ආනන්දෝ ඉමං පරියායමකාසි යදිදං ඉධාගමනාය, නිසීදතු භවං ආනන්දෝ, ඉදමාසනං පඤ්ඤත්ත”න්ති. නිසීදි ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ පඤ්ඤත්තේ ආසනේ. සන්දකෝපි ඛෝ පරිබ්බාජකෝ අඤ්ඤතරං නීචං ආසනං ගහෙත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නං ඛෝ සන්දකං පරිබ්බාජකං ආයස්මා ආනන්දෝ ඒතදවෝච: “කායනුත්ථ සන්දක ඒතරහි කථාය සන්නිසින්නා, කා ච පන වෝ අන්තරාකථා විප්පකතා”ති. “තිට්ඨතේසා, භෝ ආනන්ද කථා, යාය මයං ඒතරහි කථාය සන්නිසින්නා. “නේසා භෝතෝ ආනන්දස්ස කථා දුල්ලභා භවිස්සති පච්ඡාපි සවනාය. සාධු වත භවන්තංයේව ආනන්දං පටිභාතු සකේ ආචරියකේ ධම්මීකථා”ති. “තේන හි සන්දක සුණාහි, සාධුකං මනසි කරෝහි, භාසිස්සාමී”ති. ඒවං භෝති ඛෝ සන්දකෝ පරිබ්බාජකෝ ආයස්මතෝ ආනන්දස්ස පච්චස්සෝසි. ආයස්මා ආනන්දෝ ඒතදවෝච:

එවිට ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේ සන්දක පිරිවැජියා වෙත පැමිණුනා. සන්දක පිරිවැජියා ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේට මෙය පැවසුවා. “භවත් ආනන්දයන් වඩින සේක්වා! භවත් ආනන්දයන් ගේ මෙහි පැමිණීම ස්වාගතයක් ම යි! භවත් ආනන්දයන් මෙහි පැමිණියේ බොහෝ කාලයකට පස්සෙයි. භවත් ආනන්දයන් මේ පණවන ලද අසුනෙහි වැඩසිටිත්වා.”

ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේ ද පණවන ලද අසුනෙහි වැඩසිටියා. එතකොට සන්දක පිරිවැජියා ද කුඩා අසුනක් ගෙන එකත්පස්ව වාඩි වුනා. එකත්පස්ව වාඩි වූ සන්දක පිරිවැජියාට ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේ මෙය පැවසුවා. “සන්දකයෙනි, දැන් ඔබ රැස්වෙලා කුමක් ද කතා කරමින් හිටියේ. අප ගේ පැමිණීම නිසා ඔබ ගේ ඒ අඩාල වූ කතාව කුමක් ද?”

“භවත් ආනන්දයෙනි, ඔය කතාවන් පසෙක තිබේවා. අපි දැන් යම් කතාවක් කරමින් සිටියා ද ඒවා භවත් ආනන්දයන් වහන්සේට අසන්නට ලැබෙන දුර්ලභ කතාවන් නොවෙයි. පස්සෙ වුනත් අසන්නට ලැබෙනවා. එනිසා භවත් ආනන්දයන් හට තමන් ගේ ආචාර්යවරයන් ගේ ධර්ම කතාවක් වැටහෙන සේක් නම් ඉතා අගෙයි.”

“එසේ වී නම් පින්වත් සන්දක, සවන් යොමා අසන්න. මැනවින් මෙනෙහි කරන්න. කියා දෙන්නම්.”

“එසේය භවත” කියා ඒ සන්දක පිරිවැජියා ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් හට පිළිතුරු දුන්නා. ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේ මෙය වදාළා.

“චත්තාරෝමේ සන්දක තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන අබ්‍රහ්මචරියවාසා අක්ඛාතා, චත්තාරි ච අනස්සාසිකානි බ්‍රහ්මචරියානි අක්ඛාතානි, යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය වසන්තෝ වා න ආරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසල”න්ති.

“පින්වත් සන්දක, දැනගත යුතු සියල්ල දත්, දැක යුතු සියල්ල දුටු, ඒ භාග්‍යවත් වූ, අරහත් වූ, සම්මා සම්බුදු රජාණන් වහන්සේ විසින් අබ්‍රහ්මචරිය වාසය කරන අවස්ථා හතරක් වදාරලා තියෙනවා. අස්වැසිලි රහිත වූ බ්‍රහ්මචරියවාස හතරක් වදාරලා තියෙනවා. බුද්ධිමත් මනුෂ්‍යයෙක් යම් බ්‍රහ්මචාරී වාසයක් ඇද්ද ඒකාන්තයෙන් ම ඒ බඹසරෙහි හැසිරෙන්නෙ නෑ. වාසය කළ ත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නෑ කියලයි.”

කතමේ පන තේ භෝ ආනන්ද තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන චත්තාරෝ අබ්‍රහ්මචරියවාසා අක්ඛාතා, යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය වසන්තෝ වා න ආරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලන්ති.

“භවත් ආනන්දය, දැනගත යුතු සියල්ල දත්, දැක යුතු සියල්ල දුටු, ඒ භාග්‍යවත් වූ, අරහත් වූ, සම්මා සම්බුදු රජාණන් වහන්සේ විසින් බ්‍රහ්මචරිය වාසය තුළින් ඵල නො ලැබෙන අවස්ථා හතරක් වදාරලා තියෙනවා නම්, බුද්ධිමත් මනුෂ්‍යයෙක් යම් බ්‍රහ්මචාරී වාසයක් ඇද්ද ඒකාන්තයෙන් ම ඒ බඹසරෙහි හැසිරෙන්නෙ නැත්නම් වාසය කළ ත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නැත්නම්, එම බ්‍රහ්මචරිය වාස සතර කුමක් ද?”

ඉධ සන්දක ඒකච්චෝ සත්ථා ඒවංවාදී හෝති ඒවංදිට්ඨි: ‘නත්ථි දින්නං නත්ථි යිට්ඨං නත්ථි හුතං නත්ථි සුකටදුක්කටානං කම්මානං ඵලං විපාකෝ නත්ථි අයං ලෝකෝ නත්ථි පරෝ ලෝකෝ නත්ථි මාතා නත්ථි පිතා නත්ථි සත්තා ඕපපාතිකා නත්ථි ලෝකේ සමණබ්‍රාහ්මණා සම්මග්ගතා සම්මාපටිපන්නා යේ ඉමඤ්ච ලෝකං පරඤ්ච ලෝකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදෙන්ති, චාතුම්මහාභූතිකෝ අයං පුරිසෝ යදා කාලං කරෝති පඨවී පඨවීකායං අනුපේති අනුපගච්ඡති. ආපෝ ආපෝකායං අනුපේති අනුපගච්ඡති, තේජෝ තේජෝකායං අනුපේති අනුපගච්ඡති, වායෝ වායෝකායං අනුපේති අනුපගච්ඡති, ආකාසං ඉන්ද්‍රියානි සංකමන්ති, ආසන්දිපඤ්චමා පුරිසා මතං ආදාය ගච්ඡන්ති, යාව ආළාහනා පදානි පඤ්ඤායන්ති, කාපෝතකානි අට්ඨීනි භවන්ති, භස්සන්තාහුතියෝ දත්තුපඤ්ඤත්තං යදිදං දානං තේසං තුච්ඡං මුසා විලාපෝ යේ කේචි අත්ථිකවාදං වදන්ති, බාලේ ච පණ්ඩිතේ ච කායස්ස භේදා උච්ඡිජ්ජන්ති විනස්සන්ති න හොන්ති පරම්මරණා’ති. තත්‍ර සන්දක විඤ්ඤූ පුරිසෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: “අයං ඛෝ භවං සත්ථා ඒවංවාදී ඒවංදිට්ඨි. ‘නත්ථි දින්නං නත්ථි යිට්ඨං නත්ථි හුතං නත්ථි සුකටදුක්කටානං කම්මානං ඵලං විපාකෝ නත්ථි අයං ලෝකෝ නත්ථි පරෝ ලෝකෝ නත්ථි මාතා නත්ථි පිතා නත්ථි සත්තා ඕපපාතිකා නත්ථි ලෝකේ සමණබ්‍රාහ්මණා සම්මග්ගතා සම්මාපටිපන්නා, යේ ඉමඤ්ච ලෝකං පරඤ්ච ලෝකං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදෙන්ති, චාතුම්මහාභූතිකෝ අයං පුරිසෝ, යදා කාලංකරෝති පඨවී පඨවීකායං අනුපේති අනුපගච්ඡති, ආපෝ ආපෝකායං අනුපේති අනුපගච්ඡති, තේජෝ තේජෝකායං අනුපේති අනුපගච්ඡති, වායෝ වායෝකායං අනුපේති අනුපගච්ඡති, ආකාසං ඉන්ද්‍රියානි සංකමන්ති, ආසන්දිපඤ්චමා පුරිසා මතං ආදාය ගච්ඡන්ති, යාව ආළාහනා පදානි පඤ්ඤායන්ති, කාපෝතකානි අට්ඨීනි භවන්ති, භස්සන්තාහුතියෝ, දත්තූපඤ්ඤත්තං යදිදං දානං, තේසං තුච්ඡං මුසා විලාපෝ යේ කේචි අත්ථිකවාදං වදන්ති, බාලේ ච පණ්ඩිතේ ච කායස්ස භේදා උච්ඡිජ්ජන්ති, විනස්සන්ති, න හොන්ති පරම්මරණාති. සචේ ඉමස්ස භෝතෝ සත්ථුනෝ සච්චං වචනං, අකතේන මේ එත්ථ කතං, අබ්බුසිතේන මේ එත්ථ වුසිතං, උභෝපි මයං එත්ථ සමසමා සාමඤ්ඤං පත්තා, යෝ චාහං න වදාමි: ‘උභෝ කායස්ස භේදා උච්ඡිජ්ජිස්සාම විනස්සිස්සාම, න භවිස්සාම පරම්මරණා’ති. අතිරේකං ඛෝ පනිමස්ස භෝතෝ සත්ථුනෝ නග්ගියං මුණ්ඩියං උක්කුටිකප්පධානං කේසමස්සුලෝචනං, යෝහං පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසන්තෝ කාසිකචන්දනං පච්චනුභොන්තෝ මාලාගන්ධවිලේපනං ධාරෙන්තෝ ජාතරූපරජතං සාදියන්තෝ ඉමිනා භෝතා සත්ථාරා සමසමගතිකෝ භවිස්සාමි අභිසම්පරායං, සෝහං කිං ජානන්තෝ කිං පස්සන්තෝ ඉමස්මිං සත්ථරි බ්‍රහ්මචරියං චරිස්සාමි, සෝ ‘අබ්‍රහ්මචරියවාසෝ අය’න්ති ඉති විදිත්වා තස්මා බ්‍රහ්මචරියා නිබ්බිජ්ජ පක්කමති. අයං ඛෝ සන්දක තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන පඨමෝ අබ්‍රහ්මචරියවාසෝ අක්ඛාතෝ යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා නාරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

“පින්වත් සන්දක, මෙහිලා ඇතැම් ශාස්තෘවරයෙක් මෙබඳු මතයක් දරනවා. මෙබඳු දෘෂ්ඨියකින් යුක්ත වෙනවා. ‘දානයෙහි විපාක නැත. ඇප උපස්ථාන වල විපාක නැත. පුද පූජාවන්හි විපාක නැත. යහපත් ලෙස වේවා, අයහපත් ලෙස වේවා කරන ලද කර්මයන් ගේ විපාක නැත. මෙලොවක් නැත. පරලොවක් නැත. මව් නැත. පියා නැත. ඕපපාතික සත්වයන් නැත. යමෙක් මෙලොව පරලොව පිළිබඳව තමා තුළ ඇති කරගත් විශිෂ්ට ඤාණයෙන් යුතුව ප්‍රත්‍යක්ෂ වශයෙන් දැන පැවසීමක් ඇද්ද, යහපත් මගෙහි පිළිපන්, යහපත් මග තුළ සිටින එබඳු මහණ බමුණන් නැත. සතර මහා ධාතූන් ගෙන් උපන් මේ පුරුෂයා යම් දවසක මැරුණොත් පඨවි ධාතුව, පඨවි ධාතුවට එකතු වෙනවා. පඨවි ධාතුව අනුව යනවා. ආපෝ ධාතුව, ආපෝ ධාතුවට එකතු වෙනවා. ආපෝ ධාතුව අනුව යනවා. තේජෝ ධාතුව, තේජෝ ධාතුවට එකතු වෙනවා. තේජෝ ධාතුව අනුව යනවා. වායෝ ධාතුව, වායෝ ධාතුවට එකතු වෙනවා. වායෝ ධාතුව අනුව යනවා. ඇස්, කන් ආදී ඉන්ද්‍රියයන් අහසට යනවා. ඇඳ පස්වෙනි කොට ගත් මිනිසුන් හතර දෙනෙක් මළ සිරුර අරගෙන යනවා. ගුණ ගායනා ඇසෙන්නේ සොහොන දක්වා පමණ යි. ඇට කැබලි විතරයි ඉතුරු වෙන්නෙ. සත්කාර සම්මාන සියල්ල අළු වීමෙන් ඉවර වෙනවා. යම් මේ දන් දීමක් ඇද්ද, ඒ ගැන ලොවට කියන්නෙ අඥාන පුද්ගලයන් විසින්. දානාදියෙහි විපාක ඇත යැයි කීම ඔවුන් ගේ හිස් වූ බොරු වූ විකාර කතාවක් ම යි. අඥානයනුත්, නුවණැත්තනුත් කය බිඳී යළි නො පවතින ලෙස උච්ඡේදයට යනවා. වැනසී යනවා. මරණින් මතු මොකවත් නෑ කියල.

එතකොට පින්වත් සන්දක, බුද්ධිමත් පුද්ගලයෙක් මේ මතය ගැන නුවණින් විමසන්නෙ මෙහෙමයි. ‘මේ භවත් ශාස්තෘවරයා මෙවැනි මතයක් දරනවා. මෙවැනි දෘෂ්ඨියක් දරනවා. දානයෙහි විපාක නැත. ඇප උපස්ථාන වල විපාක නැත. පුද පූජාවන්හි විපාක නැත. යහපත් ලෙස වේවා, අයහපත් ලෙස වේවා කරන ලද කර්මයන් ගේ විපාක නැත. මෙලොවක් නැත. පරලොවක් නැත. මව් නැත. පියා නැත. ඕපපාතික සත්වයන් නැත. යමෙක් මෙලොව පරලොව පිළිබඳව තමා තුළ ඇති කරගත් විශිෂ්ට ඤාණයෙන් යුතුව ප්‍රත්‍යක්ෂ වශයෙන් දැන පැවසීමක් ඇද්ද, යහපත් මගෙහි පිළිපන්, යහපත් මග තුළ සිටින එබඳු මහණ බමුණන් නැත. සතර මහා ධාතූන් ගෙන් උපන් මේ පුරුෂයා යම් දවසක මැරුණොත් පඨවි ධාතුව, පඨවි ධාතුවට එකතු වෙනවා. පඨවි ධාතුව අනුව යනවා. ආපෝ ධාතුව, ආපෝ ධාතුවට එකතු වෙනවා. ආපෝ ධාතුව අනුව යනවා. තේජෝ ධාතුව, තේජෝ ධාතුවට එකතු වෙනවා. තේජෝ ධාතුව අනුව යනවා. වායෝ ධාතුව, වායෝ ධාතුවට එකතු වෙනවා. වායෝ ධාතුව අනුව යනවා. ඇස්, කන් ආදී ඉන්ද්‍රියයන් අහසට යනවා. ඇඳ පස්වෙනි කොට ගත් මිනිසුන් හතර දෙනෙක් මළ සිරුර අරගෙන යනවා. ගුණ ගායනා ඇසෙන්නේ සොහොන දක්වා පමණ යි. ඇට කැබලි විතරයි ඉතුරු වෙන්නෙ. සත්කාර සම්මාන සියල්ල අළු වීමෙන් ඉවර වෙනවා. යම් මේ දන් දීමක් ඇද්ද, ඒ ගැන ලොවට කියන්නෙ අඥාන පුද්ගලයන් විසින්. දානාදියෙහි විපාක ඇත යැයි කීම ඔවුන් ගේ හිස් වූ බොරු වූ විකාර කතාවක් ම යි. අඥානයනුත්, නුවණැත්තනුත් කය බිඳී යළි නො පවතින ලෙස උච්ඡේදයට යනවා. වැනසී යනවා. මරණින් මතු මොකවත් නෑ’ කියල.

ඉතින් යම්හෙයකින් මේ භවත් ශාස්තෘවරයා ගේ වචනය ඇත්තක් නම්, මොහු ගේ ශාසන වැඩපිළිවෙල අනුගමනය නො කොටත් මා එය කරල යි තියෙන්නෙ. මොහු ගේ ශාසන වැඩපිළිවෙලෙහි නො හැසිරිලා ත් මා හැසිරිල යි තියෙන්නෙ. මක් නිසාද යත්; අපි දෙදෙනා ම මෙහි සම සම බවට පත් වෙලයි ඉන්නෙ. මම නම් ‘අපි දෙදෙනා ම කය බිඳී මරණින් මතු උච්ඡේදයට පත් වෙනවා ය, වැනසෙනවා ය, මරණින් මතු නො වෙනවා’ ය කියා කියන්නේ නෑ. ඒ වගේ ම මට නැති අතිරේක දෙයක් මේ භවත් ශාස්තෘවරයාට තිබේ. එනම් භවත් ශාස්තෘවරයා ගේ නිරුවත් බව, හිස මුඩු කොට ඇති බවත්, උක්කුටියෙන් සිටින බවත්, කෙස් රැවුල් උදුරා දැමීමත් අතිරේක දෙයකි. මං වනාහී දූ පුතුන් ඇතිව, කසී රට සඳුන් දරමින්, මල් සුවඳ විලවුන් දරමින්, රන් රිදී පරිහරණය කරමින්, සතුටින් ඉන්නවා. ඉතින් එබඳු ජීවිතයක් ගෙවන මාත් මරණින් මතු මේ ශාස්තෘවරයා හා සමාන වෙනවා නම්, මා මොහු ගේ ශාසනයෙහි වැඩපිළිවෙල අනුගමනය කිරීමෙන් කුමක් නම් දැනගන්නට ද? කුමක් නම් දැකගන්නට ද? ඉතින් ඔහු ‘මේක නම් අබ්‍රහ්මචරිය වාසයක් නෙව’ කියල ඒ ආගමික වැඩපිළිවෙල ගැන කළකිරිල ඉවත් වෙනවා.

පින්වත් සන්දක, දන්නා වූ ත්, දක්නා වූ ත්, අරහත් සම්මා සම්බුදු වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් තමයි මේ පළමුවෙනි අබ්‍රහ්මචාරී වාසය පෙන්වා වදාළේ. මෙහි තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් බඹසර වාසයෙහි නො හැසිරෙන්නෙ. යමෙක් හැසිරුනත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නෑ.

පුන ච පරං සන්දක ඉධේකච්චෝ සත්ථා ඒවංවාදී හෝති ඒවංදිට්ඨි: ‘කරෝතෝ කාරයතෝ ඡින්දතෝ ඡේදාපයතෝ පචතෝ පාචයතෝ සෝචයතෝ සෝචාපයතෝ කිලමතෝ කිලමාපයතෝ ඵන්දතෝ ඵන්දාපයතෝ පාණමතිපාතයතෝ අදින්නං ආදියතෝ සන්ධිං ඡින්දතෝ නිල්ලෝපං හරතෝ ඒකාගාරිකං කරෝතෝ පරිපන්ථේ තිට්ඨතෝ පරදාරං ගච්ඡතෝ මුසා භණතෝ, කරතෝ න කරීයති පාපං ඛුරපරියන්තේන චේපි චක්කේන යෝ ඉමිස්සා පඨවියා පාණේ ඒකමංසඛලං ඒකමංසපුඤ්ජං කරෙය්‍ය, නත්ථි තතෝනිදානං පාපං, නත්ථි පාපස්ස ආගමෝ දක්ඛිණඤ්චේපි ගංගාය තීරං ගච්ඡෙය්‍ය හනන්තෝ ඝාතෙන්තෝ ඡින්දන්තෝ ඡේදාපෙන්තෝ පචන්තෝ පාචෙන්තෝ නත්ථි තතෝනිදානං පාපං, නත්ථි පාපස්ස ආගමෝ, උත්තරඤ්චේපි ගංගාය තීරං ගච්ඡෙය්‍ය දදන්තෝ දාපෙන්තෝ යජන්තෝ යාජෙන්තෝ නත්ථි තතෝනිදානං පුඤ්ඤං, නත්ථි පුඤ්ඤස්ස ආගමෝ, දානේන දමේන සංයමේන සච්චවජ්ජේන නත්ථි පුඤ්ඤං, නත්ථි පුඤ්ඤස්ස ආගමෝ’ති.

පින්වත් සන්දක, තවත් අබ්‍රහ්මචරිය වාසයක් තියෙනවා. මෙහිලා ඇතැම් ශාස්තෘවරයෙක් මෙබඳු මතයක් දරනවා. මෙබඳු දෘෂ්ඨියකින් යුක්ත වෙනවා. ඒ කියන්නේ; ‘තමන් ගේ අතින් කළ ත්, අනුන් ලවා කෙරෙව්ව ත්, තම අතින් අනුන් ගේ අත් පා ආදිය කැපුව ත්, අනුන් ලවා කැප්පෙව්ව ත්, දඬු මුගුරු වලින් පීඩා කළ ත්, අනුන් ලවා පීඩා කෙරෙව්ව ත්, ශෝක කළ ත්, ශෝක කෙරෙව්ව ත්, ක්ලාන්ත කළ ත්, ක්ලාන්ත කෙරෙව්ව ත්, කම්පා කළ ත්, කම්පා කෙරෙව්ව ත්, සතුන් මැරුව ත්, සොරකම් කෙරුව ත්, ගෙවල් දොරවල් මංකොල්ල කෑව ත්, මංපැහැරුව ත්, එක් ගෙයක් මංකොල්ල කෑව ත්, කණ්ඩායම් සොරකම් කළ ත්, පරදාර සේවනයේ යෙදුන ත්, බොරු කීව ත්, ‘පව් කරමි’ යි යන හැඟීමකින් කළත්, එය කරන්නාට සිදුවන පාපයක් නම් නැත. ඉදින් යමෙක් තියුණු මුවහත ඇති කරකැවෙන ආයුධයකින් මේ පොළෝ තලයෙහි සත්වයන් එක් ම මාංස රැසක්, එක් ම මාංස පුංජයක් බවට පත් කළ ද, ඒ හේතුවෙන් සිදුවන පවක් නැත. පාපයා ගේ පැමිණීමෙක් ද නැත.

ගංගා තීරයෙහි දකුණු තෙර දක්වා ම මරමින්, මරවමින්, අත් පා සිඳිමින්, සිඳවමින්, පෙළමින්, පෙළවමින්, ගමන් කළ ද, ඒ හේතුවෙන් සිදුවන පවක් නැත. පාපයා ගේ පැමිණීමෙක් ද නැත. ගංගා තීරයෙහි උතුරු තෙර දක්වා ම දන් දෙමින්, දෙවමින්, යාග කරමින්, යාග කරවමින් ගමන් කළ ද, ඒ හේතුවෙන් සිදුවන පිනක් නැත. පිනෙහි පැමිණීමෙක් ද නැත. දානයෙන්, ඉන්ද්‍රිය දමනයෙන්, සංවර වීමෙන්, සත්‍ය වචනයෙන්, සිදුවන පිනක් නැත. පිනෙහි පැමිණීමක් ද නැත’ කියල.

තත්‍ර සන්දක විඤ්ඤූ පුරිසෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: අයං ඛෝ භවං සත්ථා ඒවංවාදී ඒවංදිට්ඨි: ‘කරතෝ කාරයතෝ ඡින්දතෝ ඡේදාපයතෝ පචතෝ පාචයතෝ සෝචයතෝ සෝචාපයතෝ කිලමතෝ කිලමාපයතෝ ඵන්දතෝ ඵන්දාපයතෝ පාණමතිපාතයතෝ අදින්නං ආදියතෝ සන්ධිං ඡින්දතෝ නිල්ලෝපං හරතෝ ඒකාගාරිකං කරෝතෝ පරිපන්ථේ තිට්ඨතෝ පරදාරං ගච්ඡතෝ මුසා භණතෝ කරතෝ න කරීයති පාපං. ඛුරපරියන්තේන චේපි චක්කේන යෝ ඉමිස්සා පඨවියා පාණේ ඒකමංසඛලං ඒකමංසපුඤ්ජං කරෙය්‍ය, නත්ථි තතෝනිදානං පාපං, නත්ථි පාපස්ස ආගමෝ. දක්ඛිණඤ්චේපි ගංගාය තීරං ගච්ඡෙය්‍ය හනන්තෝ ඝාතෙන්තෝ ඡින්දන්තෝ ඡේදාපෙන්තෝ පචන්තෝ පාචෙන්තෝ නත්ථි තතෝනිදානං පාපං, නත්ථි පාපස්ස ආගමෝ. උත්තරඤ්චේපි ගංගාය තීරං ගච්ඡෙය්‍ය දදන්තෝ දාපෙන්තෝ යජන්තෝ යාජෙන්තෝ නත්ථි තතෝනිදානං පුඤ්ඤං, නත්ථි පුඤ්ඤස්ස ආගමෝ, දානේන දමේන සංයමේන සච්චවජ්ජේන නත්ථි පුඤ්ඤං, නත්ථි පුඤ්ඤස්ස ආගමෝ’ති.

එතකොට පින්වත් සන්දක, බුද්ධිමත් පුද්ගලයෙක් මේ මතය ගැන නුවණින් විමසන්නෙ මෙහෙමයි. මේ භවත් ශාස්තෘවරයා මෙවැනි මතයක් දරනවා. මෙවැනි දෘෂ්ඨියක් දරනවා. ‘තමන් ගේ අතින් කළ ත්, අනුන් ලවා කෙරෙව්ව ත්, තම අතින් අනුන් ගේ අත් පා ආදිය කැපුව ත්, අනුන් ලවා කැප්පෙව්ව ත්, දඬු මුගුරු වලින් පීඩා කළ ත්, අනුන් ලවා පීඩා කෙරෙව්ව ත්, ශෝක කළ ත්, ශෝක කෙරෙව්ව ත්, ක්ලාන්ත කළ ත්, ක්ලාන්ත කෙරෙව්ව ත්, කම්පා කළ ත්, කම්පා කෙරෙව්ව ත්, සතුන් මැරුව ත්, සොරකම් කෙරුව ත්, ගෙවල් දොරවල් මංකොල්ල කෑව ත්, මංපැහැරුව ත්, එක් ගෙයක් මංකොල්ල කෑව ත්, කණ්ඩායම් සොරකම් කළ ත්, පරදාර සේවනයේ යෙදුන ත්, බොරු කීව ත්, ‘පව් කරමි’ යි යන හැඟීමකින් කළත්, එය කරන්නාට සිදුවන පාපයක් නම් නැත. ඉදින් යමෙක් තියුණු මුවහත ඇති කරකැවෙන ආයුධයකින් මේ පොළෝ තලයෙහි සත්වයන් එක් ම මාංස රැසක්, එක් ම මාංස පුංජයක් බවට පත් කළ ද, ඒ හේතුවෙන් සිදුවන පවක් නැත. පාපයා ගේ පැමිණීමෙක් ද නැත.

ගංගා තීරයෙහි දකුණු තෙර දක්වා ම මරමින්, මරවමින්, අත් පා සිඳිමින්, සිඳවමින්, පෙළමින්, පෙළවමින්, ගමන් කළ ද, ඒ හේතුවෙන් සිදුවන පවක් නැත. පාපයා ගේ පැමිණීමෙක් ද නැත. ගංගා තීරයෙහි උතුරු තෙර දක්වා ම දන් දෙමින්, දෙවමින්, යාග කරමින්, යාග කරවමින් ගමන් කළ ද, ඒ හේතුවෙන් සිදුවන පිනක් නැත. පිනෙහි පැමිණීමෙක් ද නැත. දානයෙන්, ඉන්ද්‍රිය දමනයෙන්, සංවර වීමෙන්, සත්‍ය වචනයෙන්, සිදුවන පිනක් නැත. පිනෙහි පැමිණීමක් ද නැත’ කියල.

සචේ ඉමස්ස භෝතෝ සත්ථුනෝ සච්චං වචනං, අකතේන මේ එත්ථ කතං, අබ්බුසිතේන මේ එත්ථ වුසිතං. උභෝපි මයං එත්ථ සමසමා සාමඤ්ඤං පත්තා යෝ චාහං න වදාමි, ‘උභින්නං කුරුතං න කරීයති පාප’න්ති. අතිරේකං ඛෝ පනිමස්ස භෝතෝ සත්ථුනෝ නග්ගියං මුණ්ඩියං උක්කුටිකප්පධානං කේසමස්සුලෝචනං, යෝහං පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසන්තෝ කාසිකචන්දනං පච්චනුභොන්තෝ මාලාගන්ධවිලේපනං ධාරෙන්තෝ ජාතරූපරජතං සාදියන්තෝ ඉමිනා භෝතා සත්ථාරා සමසමගතිකෝ භවිස්සාමි අභිසම්පරායං. සෝහං කිං ජානන්තෝ කිං පස්සන්තෝ ඉමස්මිං සත්ථරි බ්‍රහ්මචරියං චරිස්සාමි, සෝ ‘අබ්‍රහ්මචරියවාසෝ අය’න්ති ඉති විදිත්වා තස්මා බ්‍රහ්මචරියා නිබ්බිජ්ජ පක්කමති. අයං ඛෝ සන්දක තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන දුතියෝ අබ්‍රහ්මචරියවාසෝ අක්ඛාතෝ, යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා න ආරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

ඉතින් යම්හෙයකින් මේ භවත් ශාස්තෘවරයා ගේ වචනය ඇත්තක් නම්, මොහු ගේ ශාසන වැඩපිළිවෙල අනුගමනය නො කොටත් මා එය කරල යි තියෙන්නෙ. මොහු ගේ ශාසන වැඩපිළිවෙලෙහි නො හැසිරිලා ත් මා හැසිරිල යි තියෙන්නෙ. මක් නිසාද යත්; අපි දෙදෙනා ම මෙහි සම සම බවට පත් වෙලයි ඉන්නෙ. මම නම් ‘පව් කරන අපි දෙදෙනාට ම පව් කෙරෙන්නේ නැත’ කියා කියන්නේ නෑ. ඒ වගේ ම මට නැති අතිරේක දෙයක් මේ භවත් ශාස්තෘවරයාට තිබේ. එනම් භවත් ශාස්තෘවරයා ගේ නිරුවත් බව, හිස මුඩු කොට ඇති බවත්, උක්කුටියෙන් සිටින බවත්, කෙස් රැවුල් උදුරා දැමීමත් අතිරේක දෙයකි. මං වනාහී දූ පුතුන් ඇතිව, කසී රට සඳුන් දරමින්, මල් සුවඳ විලවුන් දරමින්, රන් රිදී පරිහරණය කරමින්, සතුටින් ඉන්නවා. ඉතින් එබඳු ජීවිතයක් ගෙවන මාත් මරණින් මතු මේ ශාස්තෘවරයා හා සමාන වෙනවා නම්, මා මොහු ගේ ශාසනයෙහි වැඩපිළිවෙල අනුගමනය කිරීමෙන් කුමක් නම් දැනගන්නට ද? කුමක් නම් දැකගන්නට ද? ඉතින් ඔහු ‘මේක නම් අබ්‍රහ්මචරිය වාසයක් නෙව’ කියල ඒ ආගමික වැඩපිළිවෙල ගැන කළකිරිල ඉවත් වෙනවා.

පින්වත් සන්දක, දන්නා වූ ත්, දක්නා වූ ත්, අරහත් සම්මා සම්බුදු වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් තමයි මේ දෙවෙනි අබ්‍රහ්මචාරී වාසය පෙන්වා වදාළේ. මෙහි තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් බඹසර වාසයෙහි නො හැසිරෙන්නෙ. යමෙක් හැසිරුනත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නෑ.

පුන ච පරං සන්දක ඉධේකච්චෝ සත්ථා ඒවංවාදී හෝති ඒවංදිට්ඨි: ‘නත්ථි හේතු නත්ථි පච්චයෝ සත්තානං සංකිලේසාය, අහේතූ අප්පච්චයා සත්තා සංකිලිස්සන්ති. නත්ථි හේතු නත්ථි පච්චයෝ සත්තානං විසුද්ධියා, අහේතූ අප්පච්චයා සත්තා විසුජ්ඣන්ති. නත්ථි බලං නත්ථි විරියං නත්ථි පුරිසත්ථාමෝ නත්ථි පුරිසපරක්කමෝ, සබ්බේ සත්තා සබ්බේ පාණා සබ්බේ භූතා සබ්බේ ජීවා අවසා අබලා අවිරියා නියතිසංගතිභාවපරිණතා ඡස්සේවාභිජාතිසු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදෙන්තී’ති.

පින්වත් සන්දක, තවත් අබ්‍රහ්මචරිය වාසයක් තියෙනවා. මෙහිලා ඇතැම් ශාස්තෘවරයෙක් මෙබඳු මතයක් දරනවා. මෙබඳු දෘෂ්ඨියකින් යුක්ත වෙනවා. ඒ කියන්නේ; ‘සත්වයන් ගේ කිලිටි වීමට හේතු නැත. ප්‍රත්‍යය නැත. හේතු රහිතව ප්‍රත්‍ය රහිතව සත්වයන් කිලිටි වෙලා යනවා. ඒ වගේම සත්වයන් ගේ පිරිසිදු වීමටත් හේතු නැත. ප්‍රත්‍යය නැත. හේතු රහිතව ප්‍රත්‍ය රහිතව සත්වයන් පිරිසිදු වෙලා යනවා. එනිසා පිරිසිදු බවට හෝ අපිරිසිදු බවට බලපාන බලය කියා දෙයක් නැත. වීරිය කියා දෙයක් ද නැත. පුරුෂ වීර්යයක් නැත. පුරුෂ පරාක්‍රමයක් ද නැත. සියලු සත්වයන්, සියලු ප්‍රාණීන් ඉපද සිටින සියලු සත්වයන්, සියලු ජීවීන් සිටින්නේ ඒවාට යටත්ව නොවේ. බල රහිතව යි. වීරිය රහිතව යි. නියත වශයෙන් ම සිදු වෙන පරිණාම ස්වභාවයකට අයිතිව යි. අභිජාති හයක් තුළ උපත ලබන සත්වයන් සැප දුක් විඳිනවා’ කියල.

තත්‍ර සන්දක විඤ්ඤූ පුරිසෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: අයං ඛෝ භවං සත්ථා ඒවංවාදී ඒවංදිට්ඨි: ‘නත්ථි හේතු නත්ථි පච්චයෝ සත්තානං සංකිලේසාය. අහේතු අප්පච්චයා සත්තා සංකිලිස්සන්ති. නත්ථි හේතු නත්ථි පච්චයෝ සත්තානං විසුද්ධියා. අහේතු අප්පච්චයා සත්තා විසුජ්ඣන්ති. නත්ථි බලං නත්ථි විරියං නත්ථි පුරිසත්ථාමෝ නත්ථි පුරිසපරක්කමෝ, සබ්බේ සත්තා සබ්බේ පාණා සබ්බේ භූතා සබ්බේ ජීවා අවසා අබලා අවිරියා නියතිසංගතිභාවපරිණතා ඡස්සේවාභිජාතිසු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදෙන්තී’ති. සචේ ඉමස්ස භෝතෝ සත්ථුනෝ සච්චං වචනං, අකතේන මේ එත්ථ කතං, අබ්බුසිතේන මේ එත්ථ වුසිතං. උභෝපි මයං එත්ථ සමසමා සාමඤ්ඤං පත්තා, යෝ චාහං න වදාමි, ‘උභෝ අහේතූ අප්පච්චයා විසුජ්ක්‍ධිස්සාමා’ති. අතිරේකං ඛෝ පනිමස්ස භෝතෝ සත්ථුනෝ නග්ගියං මුණ්ඩියං උක්කුටිකප්පධානං කේසමස්සු ලෝචනං. යෝහං පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසන්තෝ කාසිකචන්දනං පච්චනුභොන්තෝ මාලාගන්ධවිලේපනං ධාරෙන්තෝ ජාතරූපරජතං සාදියන්තෝ ඉමිනා භෝතා සත්ථාරා සමසමගතිකෝ භවිස්සාමි අභිසම්පරායං. සෝහං කිං ජානන්තෝ කිං පස්සන්තෝ ඉමස්මිං සත්ථරි බ්‍රහ්මචරියං චරිස්සාමි. සෝ ‘අබ්‍රහ්මචරියවාසෝ අය’න්ති ඉති විදිත්වා තස්මා බ්‍රහ්මචරියා නිබ්බිජ්ජ පක්කමති. අයං ඛෝ සන්දක තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන තතියෝ අබ්‍රහ්මචරියවාසෝ අක්ඛාතෝ, යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය වසන්තෝ වා නාරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

එතකොට පින්වත් සන්දක, බුද්ධිමත් පුද්ගලයෙක් මේ මතය ගැන නුවණින් විමසන්නෙ මෙහෙමයි. මේ භවත් ශාස්තෘවරයා මෙවැනි මතයක් දරනවා. මෙවැනි දෘෂ්ඨියක් දරනවා. ‘සත්වයන් ගේ කිලිටි වීමට හේතු නැත. ප්‍රත්‍යය නැත. හේතු රහිතව ප්‍රත්‍ය රහිතව සත්වයන් කිලිටි වෙලා යනවා. ඒ වගේම සත්වයන් ගේ පිරිසිදු වීමටත් හේතු නැත. ප්‍රත්‍යය නැත. හේතු රහිතව ප්‍රත්‍ය රහිතව සත්වයන් පිරිසිදු වෙලා යනවා. එනිසා පිරිසිදු බවට හෝ අපිරිසිදු බවට බලපාන බලය කියා දෙයක් නැත. වීරිය කියා දෙයක් ද නැත. පුරුෂ වීර්යයක් නැත. පුරුෂ පරාක්‍රමයක් ද නැත. සියලු සත්වයන්, සියලු ප්‍රාණීන් ඉපද සිටින සියලු සත්වයන්, සියලු ජීවීන් සිටින්නේ ඒවාට යටත්ව නොවේ. බල රහිතව යි. වීරිය රහිතව යි. නියත වශයෙන් ම සිදු වෙන පරිණාම ස්වභාවයකට අයිතිව යි. අභිජාති හයක් තුළ උපත ලබන සත්වයන් සැප දුක් විඳිනවා’ කියල.

ඉතින් යම්හෙයකින් මේ භවත් ශාස්තෘවරයා ගේ වචනය ඇත්තක් නම්, මොහු ගේ ශාසන වැඩපිළිවෙල අනුගමනය නො කොටත් මා එය කරල යි තියෙන්නෙ. මොහු ගේ ශාසන වැඩපිළිවෙලෙහි නො හැසිරිලා ත් මා හැසිරිල යි තියෙන්නෙ. මක් නිසාද යත්; අපි දෙදෙනා ම මෙහි සම සම බවට පත් වෙලයි ඉන්නෙ. මම නම් ‘අප දෙදෙනා ම හේතු ප්‍රත්‍ය රහිතව පිරිසිදු වෙනවා’ කියා කියන්නේ නෑ. ඒ වගේ ම මට නැති අතිරේක දෙයක් මේ භවත් ශාස්තෘවරයාට තිබේ. එනම් භවත් ශාස්තෘවරයා ගේ නිරුවත් බව, හිස මුඩු කොට ඇති බවත්, උක්කුටියෙන් සිටින බවත්, කෙස් රැවුල් උදුරා දැමීමත් අතිරේක දෙයකි. මං වනාහී දූ පුතුන් ඇතිව, කසී රට සඳුන් දරමින්, මල් සුවඳ විලවුන් දරමින්, රන් රිදී පරිහරණය කරමින්, සතුටින් ඉන්නවා. ඉතින් එබඳු ජීවිතයක් ගෙවන මාත් මරණින් මතු මේ ශාස්තෘවරයා හා සමාන වෙනවා නම්, මා මොහු ගේ ශාසනයෙහි වැඩපිළිවෙල අනුගමනය කිරීමෙන් කුමක් නම් දැනගන්නට ද? කුමක් නම් දැකගන්නට ද? ඉතින් ඔහු ‘මේක නම් අබ්‍රහ්මචරිය වාසයක් නෙව’ කියල ඒ ආගමික වැඩපිළිවෙල ගැන කළකිරිල ඉවත් වෙනවා.

පින්වත් සන්දක, දන්නා වූ ත්, දක්නා වූ ත්, අරහත් සම්මා සම්බුදු වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් තමයි මේ තුන්වෙනි අබ්‍රහ්මචාරී වාසය පෙන්වා වදාළේ. මෙහි තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් බඹසර වාසයෙහි නො හැසිරෙන්නෙ. යමෙක් හැසිරුනත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නෑ.

පුන ච පරං සන්දක ඉධේකච්චෝ සත්ථා ඒවංවාදී හෝති ඒවංදිට්ඨි: ‘සත්තිමේ කායා අකටා අකටවිධා අනිම්මිතා අනිම්මාතා වඤ්ඣා කූටට්ඨා ඒසිකට්ඨායිට්ඨිතා. තේ න ඉඤ්ජන්ති න විපරිණමන්ති. නාඤ්ඤමඤ්ඤං ව්‍යාබාධෙන්ති. නාලං අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සුඛාය වා දුක්ඛාය වා සුඛදුක්ඛාය වා. කතමේ සත්ත: පඨවීකායෝ ආපෝකායෝ තේජෝකායෝ වායෝකායෝ සුඛේ දුක්ඛේ ජීවේ සත්තමේ. ඉමේ සත්ත කායා අකටා අකටවිධා අනිම්මිතා අනිම්මාතා වඤ්ඣා කූටට්ඨා ඒසිකට්ඨායිට්ඨිතා. තේ න ඉඤ්ජන්ති, න විපරිණමන්ති, නාඤ්ඤමඤ්ඤං ව්‍යාබාධෙන්ති, නාලං අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සුඛාය වා දුක්ඛාය වා සුඛදුක්ඛාය වා. තත්ථ නත්ථි හන්තා වා ඝාතේතා වා සෝතා වා සාවේතා වා විඤ්ඤාතා වා විඤ්ඤාපේතා වා. යෝපි තිණ්හේන සත්ථේන සීසං ඡින්දති. න කෝචි කඤ්චි ජීවිතා වෝරෝපේති. සත්තන්නංත්වේව කායානමන්තරේන සත්ථං විවරමනුපතති.

පින්වත් සන්දක, තවත් අබ්‍රහ්මචරිය වාසයක් තියෙනවා. මෙහිලා ඇතැම් ශාස්තෘවරයෙක් මෙබඳු මතයක් දරනවා. මෙබඳු දෘෂ්ඨියකින් යුක්ත වෙනවා. ඒ කියන්නේ; ‘මේ කාය සතක් තියෙනවා. ඒවා කවුරුවත් කරපුවා නෙවෙයි. විධානයකින් කළ දේකුත් නෙවෙයි. ඉර්ධියෙන් මැවුන දේකුත් නෙවෙයි. මවවන ලද දේකුත් නෙවෙයි. ඒවා වඳ යි. ගිරි කුළු වගෙයි. ඒෂිකා ස්ථම්භය වගෙයි. ඒවා කම්පා වෙන්නෙ නෑ. විපරිණාමයට පත්වෙන්නෙත් නෑ. ඒ සප්ත කාය එකිනෙකාට පීඩා කරන්නෙ නෑ. ඒවා එකිනෙකාට සැප පිණිස හෝ දුක් පිණිස හෝ දුක් සැප පිණිස හෝ සකස් වෙන්නෙ නෑ. ඒ සප්තකාය කුමක් ද? එනම් පඨවි කාය, ආපෝ කාය, තේජෝ කාය, වායෝ කාය, සැප, දුක හා ජීවය යන මේ සත යි. මේ සප්තකාය කවුරුවත් කරල නෑ. විධානයකින් කරලත් නෑ. ඉර්ධියෙන් මවල ත් නෑ. මවවලත් නෑ. වඳ යි. ගිරිකුළු වගෙයි. ඒෂිකා ස්ථම්භය වගෙයි. කම්පා වෙන්නෙ නෑ. වෙනස් වෙන්නෙ නෑ. එකිනෙකාට පීඩා කරන්නෙ නෑ. එකිනෙකාට සැප හෝ දුක හෝ දුක් සැප පිණිස හෝ සකස් වෙන්නෙ නෑ. මේ සප්තකාය තුළ නසන කෙනෙක් නෑ. නසවන කෙනෙක් නෑ. අසන කෙනෙක් නෑ. අසවන කෙනෙක් නෑ. දන්න කෙනෙක් නෑ. දැනුම්දෙන කෙනෙක් නෑ. යමෙක් තියුණු ආයුධයකින් හිස සින්ඳොත් ඒ සප්තකාය අතුරෙන් ආයුධයක් සිදුරු කොට ගෙන ගියා විතරයි.

චුද්දස ඛෝ පනිමානි යෝනිපමුඛසතසහස්සානි සට්ඨිඤ්ච සතානි ඡ ච සතානි. පඤ්ච ච කම්මුනෝ සතානි පඤ්ච ච කම්මානි තීණි ච කම්මානි කම්මේ ච අඩ්ඪකම්මේ ච, ද්වට්ඨි පටිපදා, ද්වට්ඨන්තරකප්පා, ඡළාභිජාතියෝ, අට්ඨපුරිසභූමියෝ, ඒකූනපඤ්ඤාස ආජීවසතේ, ඒකූනපඤ්ඤාස පරිබ්බාජකසතේ, ඒකූනපඤ්ඤාස නාගාවාසසතේ, වීසේ ඉන්ද්‍රියසතේ, තිංසේ නිරයසතේ, ඡත්තිංස රජෝධාතුයෝ, සත්ත සඤ්ඤීගබ්භා, සත්ත අසඤ්ඤීගබ්භා, සත්ත නිගණ්ඨීගබ්භා, සත්ත දේවා, සත්ත මානුසා, සත්ත පේසාචා, සත්ත සරා, සත්ත පවුටා, සත්ත පපාතා, සත්ත පපාතසතානි, සත්තසුපිනා, සත්තසුපිනසතානි, චුල්ලාසීති මහාකප්පුනෝ සතසහස්සානි යානි බාලේ ච පණ්ඩිතේ ච සන්ධාවිත්වා සංසරිත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සන්ති. තත්ථ නත්ථි ඉමිනාහං සීලේන වා වතේන වා තපේන වා බ්‍රහ්මචරියේන වා අපරිපක්කං වා කම්මං පරිපාචෙස්සාමි, පරිපක්කං වා කම්මං ඵුස්ස ඵුස්ස බ්‍යන්තීකරිස්සාමීති. හේවං නත්ථි දෝණමිතේ සුඛදුක්ඛේ, පරියන්තකටේ සංසාරේ, නත්ථි හායනවඩ්ඪනේ, නත්ථි උක්කංසාවකංසේ. සෙය්‍යථාපි නාම සුත්තගුළේ ඛිත්තේ නිබ්බේඨියමානමේව පලේති, ඒවමේවං බාලේ ච පණ්ඩිතේ ච සන්ධාවිත්වා සංසරිත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සන්තී’ති.

ඒ වගේ ම, මෙහි උපත ලබන යෝනි දහහතර ලක්ෂයකුත් හයදහසකුත් හයසියයක් තියෙනවා. කර්ම පන්සීයයකුත් තව කර්ම පහකුත් තව කර්ම තුනකුත් තව කර්ම භාගයකුත් තියෙනවා. ප්‍රතිපදා හැට දෙකක් තියෙනවා. කල්පාන්තර හැට දෙකක් තියෙනවා. අභිජාති හයක් තියෙනවා. පුරුෂ භූමි අටක් තියෙනවා. ආජීවක පැවිදි ක්‍රම දහහතර දහස් නවසියයක් තියෙනවා. පිරිවැජි ක්‍රම දහහතර දහස් නවසියයක් තියෙනවා. නාග වාසස්ථාන දහහතර දහස් නවසියයක් තියෙනවා. ඉන්ද්‍රියයන් දෙදහසක් තියෙනවා. නිරය තුන්දහසක් තියෙනවා. රජස් ධාතු තිස් හයක් තියෙනවා. සඤ්ඤී ගර්භ සතක් තියෙනවා. අසඤ්ඤී ගර්භ සතක් තියෙනවා. නිගණ්ඨ ගර්භ සතක් තියෙනවා. දෙවිවරු සත් කොටසක් ඉන්නවා. මිනිස්සු සත් කොටසක් ඉන්නවා. පිශාචයින් සත් කොටසක් ඉන්නවා. මහා විල් සතක් තියෙනවා. ගැට සතක් තියෙනවා. ප්‍රපාත හතක් තියෙනවා. ප්‍රපාත හත්සියයකුත් තියෙනවා. සිහින හතක් තියෙනවා. සිහින හත්සියයකුත් තියෙනවා. යම් කල්පයක අඥාන වූත්, පණ්ඩිත වූත් උදවිය සසර සැරිසරා දුක් කෙළවර කරනවා නම් ඒ කල්ප අසූ හාරදහසක් ම සැරිසැරිය යුතුයි. එහි මං මේ සීලයෙන් වේවා, ව්‍රතයෙන් වේවා, තපසින් වේවා, බඹසරින් වේවා, නො මේරූ කර්මය මෝරවන්නෙමි යි කියා දෙයක් හෝ මේරූ කර්මය ස්පර්ශ කරමි යි හෝ අභාවයට පත්කරවන්නෙමි යි කියා දෙයක් හෝ නැත. සැප දුක් යනු ද්‍රෝණයකින් මනින ලද දෙයක් වැනි ය. සසර ගමනෙහි කෙළවරක් සකස් වී ඇත. එනිසා පිරිහීමක්, දියුණුවක් කියා දෙයක් නැත. උස්, පහත් බවක් නැත. නූල් පන්දුවක ඇති නූලේ කෙළවර ගෙන පන්දුව ඈතට දමා ගසද්දී එහි වෙළුම් ගැලවී අවසන් වී යයි ද, එසෙයින් ම අඥානයෝ ත්, නුවණැත්තෝ ත් සසරෙහි සැරිසරා දුක් කෙළවර කරති’ කියල.

තත්‍ර සන්දක විඤ්ඤූ පුරිසෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: අයං ඛෝ භවං සත්ථා ඒවංවාදී ඒවංදිට්ඨි: ‘සත්තිමේ කායා අකටා අකටවිධා අනිම්මිතා අනිම්මාතා වඤ්ඣා කූටට්ඨා ඒසිකට්ඨායිට්ඨිතා. තේ න ඉඤ්ජන්ති, න විපරිණමන්ති, නාඤ්ඤමඤ්ඤං ව්‍යාබාධෙන්ති, නාලං අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සුඛාය වා දුක්ඛාය වා සුඛදුක්ඛාය වා. කතමේ සත්ත: පඨවීකායෝ ආපෝකායෝ තේජෝකායෝ වායෝකායෝ සුඛේ දුක්ඛේ ජීවේ සත්තිමේ. ඉමේ සත්ත කායා අකටා අකටවිධා අනිම්මිතා අනිම්මාතා වඤ්ඣා කූටට්ඨා ඒසිකට්ඨායිට්ඨිතා. තේ න ඉඤ්ජන්ති, න විපරිණමන්ති, නාඤ්ඤමඤ්ඤං ව්‍යාබාධෙන්ති. නාලං අඤ්ඤමඤ්ඤස්ස සුඛාය වා දුක්ඛාය වා සුඛදුක්ඛාය වා. තත්ථ නත්ථි හන්තා වා ඝාතේතා වා සෝතා වා සාවේතා වා විඤ්ඤාතා වා විඤ්ඤාපේතා වා යෝපි තිණ්හේන සත්ථේන සීසං ඡින්දති, න කෝචි කඤ්චි ජීවිතා වෝරෝපේති, සත්තන්නං යේව කායානමන්තරේන සත්ථං විවරමනුපතති.

එතකොට පින්වත් සන්දක, බුද්ධිමත් පුද්ගලයෙක් මේ මතය ගැන නුවණින් විමසන්නෙ මෙහෙමයි. මේ භවත් ශාස්තෘවරයා මෙවැනි මතයක් දරනවා. මෙවැනි දෘෂ්ඨියක් දරනවා. ‘මේ කාය සතක් තියෙනවා. ඒවා කවුරුවත් කරපුවා නෙවෙයි. විධානයකින් කළ දේකුත් නෙවෙයි. ඉර්ධියෙන් මැවුන දේකුත් නෙවෙයි. මවවන ලද දේකුත් නෙවෙයි. ඒවා වඳ යි. ගිරි කුළු වගෙයි. ඒෂිකා ස්ථම්භය වගෙයි. ඒවා කම්පා වෙන්නෙ නෑ. විපරිණාමයට පත්වෙන්නෙත් නෑ. ඒ සප්ත කාය එකිනෙකාට පීඩා කරන්නෙ නෑ. ඒවා එකිනෙකාට සැප පිණිස හෝ දුක් පිණිස හෝ දුක් සැප පිණිස හෝ සකස් වෙන්නෙ නෑ. ඒ සප්තකාය කුමක් ද? එනම් පඨවි කාය, ආපෝ කාය, තේජෝ කාය, වායෝ කාය, සැප, දුක හා ජීවය යන මේ සත යි. මේ සප්තකාය කවුරුවත් කරල නෑ. විධානයකින් කරලත් නෑ. ඉර්ධියෙන් මවල ත් නෑ. මවවලත් නෑ. වඳ යි. ගිරිකුළු වගෙයි. ඒෂිකා ස්ථම්භය වගෙයි. කම්පා වෙන්නෙ නෑ. වෙනස් වෙන්නෙ නෑ. එකිනෙකාට පීඩා කරන්නෙ නෑ. එකිනෙකාට සැප හෝ දුක හෝ දුක් සැප පිණිස හෝ සකස් වෙන්නෙ නෑ. මේ සප්තකාය තුළ නසන කෙනෙක් නෑ. නසවන කෙනෙක් නෑ. අසන කෙනෙක් නෑ. අසවන කෙනෙක් නෑ. දන්න කෙනෙක් නෑ. දැනුම්දෙන කෙනෙක් නෑ. යමෙක් තියුණු ආයුධයකින් හිස සින්ඳොත් ඒ සප්තකාය අතුරෙන් ආයුධයක් සිදුරු කොට ගෙන ගියා විතරයි.

චුද්දස ඛෝ පනිමානි යෝනි පමුඛසතසහස්සානි සට්ඨි ච සතානි ඡ ච සතානි පඤ්ච ච කම්මුනෝ සතානි පඤ්ච ච කම්මානි තීණි ච කම්මානි කම්මේ ච අඩ්ඪකම්මේ ච, ද්වට්ඨි පටිපදා, ද්වට්ඨන්තරකප්පා, ඡළාභිජාතියෝ, අට්ඨපුරිසභූමියෝ, ඒකූනපඤ්ඤාස ආජීවසතේ, ඒකූනපඤ්ඤාස පරිබ්බාජකසතේ, ඒකූනපඤ්ඤාස නාගාවාසසතේ, වීසේ ඉන්ද්‍රියසතේ, තිංසේ නිරයසතේ, ඡත්තිංස රජෝධාතුයෝ, සත්ත සඤ්ඤීගබ්භා, සත්ත අසඤ්ඤීගබ්භා, සත්ත නිගණ්ඨීගබ්භා, සත්ත දේවා, සත්ත මානුසා, සත්ත පේසාචා, සත්ත සරා, සත්ත පවුටා, සත්ත පපාතා, සත්ත පපාතසතානි, සත්තසුපිනා, සත්තසුපිනසතානි, චුල්ලාසීති මහාකප්පුනෝ සතසහස්සානි. යානි බාලේ ච පණ්ඩිතේ ච සන්ධාවිත්වා සංසරිත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සන්ති. තත්ථ නත්ථි ඉමිනාහං සීලේන වා වතේන වා තපේන වා බ්‍රහ්මචරියේන වා අපරිපක්කං වා කම්මං පරිපාචෙස්සාමි, පරිපක්කං වා කම්මං ඵුස්ස ඵුස්ස ව්‍යන්තීකරිස්සාමීති. හේවං නත්ථි දෝණමිතේ සුඛදුක්ඛේ පරියන්තකටේ සංසාරේ, නත්ථි හායනවඩ්ඪනේ නත්ථි උක්කංසාවකංසේ. සෙය්‍යථාපි නාම සුත්තගුළේ ඛිත්තේ නිබ්බේඨියමානමේව පලේති. ඒවමේවං බාලේ ච පණ්ඩිතේ ච සන්ධාවිත්වා සංසරිත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සන්තී’ති.

ඒ වගේ ම, මෙහි උපත ලබන යෝනි දහහතර ලක්ෂයකුත් හයදහසකුත් හයසියයක් තියෙනවා. කර්ම පන්සීයයකුත් තව කර්ම පහකුත් තව කර්ම තුනකුත් තව කර්ම භාගයකුත් තියෙනවා. ප්‍රතිපදා හැට දෙකක් තියෙනවා. කල්පාන්තර හැට දෙකක් තියෙනවා. අභිජාති හයක් තියෙනවා. පුරුෂ භූමි අටක් තියෙනවා. ආජීවක පැවිදි ක්‍රම දහහතර දහස් නවසියයක් තියෙනවා. පිරිවැජි ක්‍රම දහහතර දහස් නවසියයක් තියෙනවා. නාග වාසස්ථාන දහහතර දහස් නවසියයක් තියෙනවා. ඉන්ද්‍රියයන් දෙදහසක් තියෙනවා. නිරය තුන්දහසක් තියෙනවා. රජස් ධාතු තිස් හයක් තියෙනවා. සඤ්ඤී ගර්භ සතක් තියෙනවා. අසඤ්ඤී ගර්භ සතක් තියෙනවා. නිගණ්ඨ ගර්භ සතක් තියෙනවා. දෙවිවරු සත් කොටසක් ඉන්නවා. මිනිස්සු සත් කොටසක් ඉන්නවා. පිශාචයින් සත් කොටසක් ඉන්නවා. මහා විල් සතක් තියෙනවා. ගැට සතක් තියෙනවා. ප්‍රපාත හතක් තියෙනවා. ප්‍රපාත හත්සියයකුත් තියෙනවා. සිහින හතක් තියෙනවා. සිහින හත්සියයකුත් තියෙනවා. යම් කල්පයක අඥාන වූත්, පණ්ඩිත වූත් උදවිය සසර සැරිසරා දුක් කෙළවර කරනවා නම් ඒ කල්ප අසූ හාරදහසක් ම සැරිසැරිය යුතුයි. එහි මං මේ සීලයෙන් වේවා, ව්‍රතයෙන් වේවා, තපසින් වේවා, බඹසරින් වේවා, නො මේරූ කර්මය මෝරවන්නෙමි යි කියා දෙයක් හෝ මේරූ කර්මය ස්පර්ශ කරමි යි හෝ අභාවයට පත්කරවන්නෙමි යි කියා දෙයක් හෝ නැත. සැප දුක් යනු ද්‍රෝණයකින් මනින ලද දෙයක් වැනි ය. සසර ගමනෙහි කෙළවරක් සකස් වී ඇත. එනිසා පිරිහීමක්, දියුණුවක් කියා දෙයක් නැත. උස්, පහත් බවක් නැත. නූල් පන්දුවක ඇති නූලේ කෙළවර ගෙන පන්දුව ඈතට දමා ගසද්දී එහි වෙළුම් ගැලවී අවසන් වී යයි ද, එසෙයින් ම අඥානයෝ ත්, නුවණැත්තෝ ත් සසරෙහි සැරිසරා දුක් කෙළවර කරති’ කියල.

සචේ ඉමස්ස භෝතෝ සත්ථුනෝ සච්චං වචනං, අකතේන මේ එත්ථ කතං අබ්බුසිතේන මේ එත්ථ වුසිතං. උභෝපි මයං එත්ථ සමසමා සාමඤ්ඤං පත්තා, යෝ චාහං න වදාමි: ‘උභෝ සන්ධාවිත්වා සංසරිත්වා දුක්ඛස්සන්තං කරිස්සාමා’ති. අතිරේකං ඛෝ පනිමස්ස භෝතෝ සත්ථුනෝ නග්ගියං මුණ්ඩියං උක්කුටිකප්පධානං කේසමස්සුලෝචනං, යෝහං පුත්තසම්බාධසයනං අජ්ඣාවසන්තෝ කාසිකචන්දනං පච්චනුභොන්තෝ මාලාගන්ධවිලේපනං ධාරෙන්තෝ ජාතරූපරජතං සාදියන්තෝ ඉමිනා භෝතා සත්ථාරා සමසමගතිකෝ භවිස්සාමි අභිසම්පරායං. සෝහං කිං ජානන්තෝ කිං පස්සන්තෝ ඉමස්මිං සත්ථරි බ්‍රහ්මචරියං චරිස්සාමි. සෝ ‘අබ්‍රහ්මචරියවාසෝ අය’න්ති ඉති විදිත්වා තස්මා බ්‍රහ්මචරියා නිබ්බිජ්ජ පක්කමති අයං ඛෝ සන්දක තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන චතුත්ථෝ අබ්‍රහ්මචරියවාසෝ අක්ඛාතෝ යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය වසන්තෝ වා නාරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං. ඉමේ ඛෝ තේ සන්දක තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන චත්තාරෝ අබ්‍රහ්මචරියවාසා අක්ඛාතා යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය වසන්තෝ වා නාරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලන්ති.

ඉතින් යම්හෙයකින් මේ භවත් ශාස්තෘවරයා ගේ වචනය ඇත්තක් නම්, මොහු ගේ ශාසන වැඩපිළිවෙල අනුගමනය නො කොටත් මා එය කරල යි තියෙන්නෙ. මොහු ගේ ශාසන වැඩපිළිවෙලෙහි නො හැසිරිලා ත් මා හැසිරිල යි තියෙන්නෙ. මක් නිසාද යත්; අපි දෙදෙනා ම මෙහි සම සම බවට පත් වෙලයි ඉන්නෙ. මම නම් ‘අප දෙදෙනා ම සංසාරේ සැරිසරල දුක් කෙළවර කරනවා’ කියා කියන්නේ නෑ. ඒ වගේ ම මට නැති අතිරේක දෙයක් මේ භවත් ශාස්තෘවරයාට තිබේ. එනම් භවත් ශාස්තෘවරයා ගේ නිරුවත් බව, හිස මුඩු කොට ඇති බවත්, උක්කුටියෙන් සිටින බවත්, කෙස් රැවුල් උදුරා දැමීමත් අතිරේක දෙයකි. මං වනාහී දූ පුතුන් ඇතිව, කසී රට සඳුන් දරමින්, මල් සුවඳ විලවුන් දරමින්, රන් රිදී පරිහරණය කරමින්, සතුටින් ඉන්නවා. ඉතින් එබඳු ජීවිතයක් ගෙවන මාත් මරණින් මතු මේ ශාස්තෘවරයා හා සමාන වෙනවා නම්, මා මොහු ගේ ශාසනයෙහි වැඩපිළිවෙල අනුගමනය කිරීමෙන් කුමක් නම් දැනගන්නට ද? කුමක් නම් දැකගන්නට ද? ඉතින් ඔහු ‘මේක නම් අබ්‍රහ්මචරිය වාසයක් නෙව’ කියල ඒ ආගමික වැඩපිළිවෙල ගැන කළකිරිල ඉවත් වෙනවා.

පින්වත් සන්දක, දන්නා වූ ත්, දක්නා වූ ත්, අරහත් සම්මා සම්බුදු වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් තමයි මේ හතරවෙනි අබ්‍රහ්මචාරී වාසය පෙන්වා වදාළේ. මෙහි තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් බඹසර වාසයෙහි නො හැසිරෙන්නෙ. යමෙක් හැසිරුනත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නෑ.”

අච්ඡරියං භෝ ආනන්ද, අබ්භුතං භෝ ආනන්ද, යාවඤ්චිදං තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන චත්තාරෝ අබ්‍රහ්මචරියවාසා වසමානා අබ්‍රහ්මචරියවාසාති අක්ඛාතා යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා නාරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලන්ති.

“භවත් ආනන්දයෙනි, ආශ්චර්යය යි! භවත් ආනන්දයෙනි අද්භූත යි! දන්නා වූ ත්, දක්නා වූ ත්, අරහත් සම්මා සම්බුදු වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් යම් තැනක බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් බඹසර වාසයෙහි නො හැසිරෙනවා නම්, යමෙක් හැසිරුනත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නැති නම් එබඳු වූ අබ්‍රහ්මචරිය වාසය සතරක් වදාළ සේක් ම ය.

කතමානි පන තානි භෝ ආනන්ද තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන චත්තාරි අනස්සාසිකානි බ්‍රහ්මචරියානි අක්ඛාතානි යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය වසන්තෝ වා නාරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලන්ති.

භවත් ආනන්දයෙනි, දන්නා වූ ත්, දක්නා වූ ත්, අරහත් සම්මා සම්බුදු වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් යම් තැනක බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් බඹසර වාසයෙහි නො හැසිරෙනවා නම්, යමෙක් හැසිරුනත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නැති නම් එබඳු වූ අස්වැසිලි රහිත වූ බ්‍රහ්මචරිය වාසය සතරක් වදාළ සේක් නම් ඒ මොනවා ද?”

ඉධ සන්දක ඒකච්චෝ සත්ථා සබ්බඤ්ඤූ සබ්බදස්සාවී අපරිසේසං ඤාණදස්සනං පටිජානාති: චරතෝ ච මේ තිට්ඨතෝ ච සුත්තස්ස ච ජාගරස්ස ච සතතං සමිතං ඤාණදස්සනං පච්චුපට්ඨිතන්ති. සෝ සුඤ්ඤම්පි අගාරං පවිසති, පිණ්ඩම්පි න ලභති, කුක්කුරෝපි ඩංසති, චණ්ඩේනපි හත්ථිනා සමාගච්ඡති, චණ්ඩේනපි අස්සේන සමාගච්ඡති, චණ්ඩේනපි ගෝණේන සමාගච්ඡති, ඉත්ථියාපි පුරිසස්සපි නාමම්පි ගොත්තම්පි පුච්ඡති, ගාමස්සපි නිගමස්සපි නාමම්පි මග්ගම්පි පුච්ඡති. සෝ කිමිදන්ති පුට්ඨෝ සමානෝ සුඤ්ඤං මේ අගාරං පවිසිතබ්බං අහෝසි, තේන පාවිසිං. පිණ්ඩං මේ අලද්ධබ්බං අහෝසි, තේන නාලත්ථං. කුක්කුරේන ඩංසිතබ්බං අහෝසි, තේනම්හි දට්ඨෝ. චණ්ඩේන හත්ථිනා සමාගන්තබ්බං අහෝසි, තේන සමාගමං. චණ්ඩේන අස්සේන සමාගන්තබ්බං අහෝසි, තේන සමාගමං. චණ්ඩේන ගෝණේන සමාගන්තබ්බං අහෝසි, තේන සමාගමං. ඉත්ථියාපි පුරිසස්සපි නාමම්පි ගොත්තම්පි පුච්ඡිතබ්බං අහෝසි, තේන පුච්ඡිං. ගාමස්සපි නිගමස්සපි නාමම්පි මග්ගම්පි පුච්ඡිතබ්බං අහෝසි, තේනා පුච්ඡින්ති. තත්‍ර සන්දක විඤ්ඤූ පුරිසෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: අයං ඛෝ භවං සත්ථා සබ්බඤ්ඤූ සබ්බදස්සාවී ….(පෙ)…. අහෝසි. තේනා පුච්ඡින්ති. සෝ අනස්සාසිකං ඉදං බ්‍රහ්මචරියන්ති, ඉති විදිත්වා තස්මා බ්‍රහ්මචරියා නිබ්බිජ්ජ පක්කමති. ඉදං ඛෝ සන්දක තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන පඨමං අනස්සාසිකං බ්‍රහ්මචරියං අක්ඛාතං, යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා නාරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

“මෙහිලා පින්වත් සන්දක, ඇතැම් ශාස්තෘවරයෙක් ඉන්නවා. ඔහු සර්වඥ යි. සියල්ල දකිනවා. ඒ වගේ ම ඇවිදින විට ත්, සිටින විට ත්, නිදන විට ත්, නිදිවරන විටත් නිරතුරුව හැම කල්හි ම තමන් වහන්සේට ඤාණදර්ශන පිහිටා තිබෙන ඉතිරි නැතිව පවතින ඤාණ දර්ශනයක් ගැන ප්‍රතිඥා දෙනවා. නමුත් ඔහු පිඬු සොයා ගෙන හිස් ගෙවල් වලට ත් යනවා. පිඬු ත් නො ලබනවා. බල්ලො ත් ඔහුව හපනවා. වල් අලින්ට ත් හසුවෙනවා. වල් අශ්වයන්ට ත් හසුවෙනවා. නපුරු ගොනුන්ට ත් හසුවෙනවා. ස්ත්‍රිය ගේ ත්, පුරුෂයා ගේ ත් නම ත් අහනවා. ගෝත්‍ර නම ත් අහනවා. ගමේ ත්, නියම් ගමේ ත් නම ත් අහනවා. යන එන මග තොට ත් අහනවා. එතකොට ඔහු ගෙන් ‘ඇයි මෙහෙම වෙන්නෙ?’ කියල ඇසුවොත් මෙහෙම කියනවා. ‘මා හිස් ගෙදරකට පිවිසිය යුතුයි. ඒ නිසයි ගියේ. මා පිඬු නො ලැබිය යුතුයි. ඒ නිසයි නො ලැබුනේ. බල්ලෙක් මාව හැපිය යුතුයි. ඒ නිස යි හැපුවේ. මා වල් අලියෙකුට මුණ ගැසිය යුතුයි. ඒ නිස යි වල් අලියාට මාව හසුවුනේ. මා වල් අශ්වයෙකුට ත් මුණ ගැසිය යුතුයි. ඒ නිස යි වල් අශ්වයාට මාව හසුවුනේ. නපුරු ගොනාට මාව මුණ ගැසිය යුතුයි. ඒ නිසයි නපුරු ගොනාට මාව හසුවුනේ. ස්ත්‍රිය ගේ ත්, පුරුෂයා ගේ ත් නම ත් ගෝත්‍රය ත් මා විසින් ඇසිය යුතුයි. එනිසයි ඇසුවේ. ගමේ ත්, නියම් ගමේ ත් නම ත්, මාර්ගයේ නම ත් මා විසින් ඇසිය යුතුයි. එනිසයි ඇසුවේ’ කියල.

එතකොට පින්වත් සන්දක, බුද්ධිමත් පුද්ගලයෙක් මේ මතය ගැන නුවණින් විමසන්නෙ මෙහෙමයි. මේ භවත් ශාස්තෘවරයා සර්වඥයි ලු. සියල්ල දකිනවා ලු. ….(පෙ)…. ඒ නිසයි ඇසුවේ කියල කියනවා. ඉතින් ඒ නුවණැත්තා ‘මෙය නම් අස්වැසිල්ලක් නැති බඹසර වාසයක් ය’ කියා ඒ බඹසර වාසය ගැන කළකිරී එයින් ඉවත් වෙනවා.

පින්වත් සන්දක, දන්නා වූ ත්, දක්නා වූ ත්, අරහත් සම්මා සම්බුදු වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් තමයි මේ පළමුවෙනි අස්වැසිලි රහිත බ්‍රහ්මචාරී වාසය පෙන්වා වදාළේ. මෙහි තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් බඹසර වාසයෙහි නො හැසිරෙන්නෙ. යමෙක් හැසිරුනත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නෑ.

පුන ච පරං සන්දක ඉධේකච්චෝ සත්ථා අනුස්සවිකෝ හෝති අනුස්සවසච්චෝ. සෝ අනුස්සවේන ඉතිහිතිහ පරම්පරාය පිටකසම්පදාය ධම්මං දේසේති. අනුස්සවිකස්ස ඛෝ පන සන්දක සත්ථුනෝ අනුස්සවසච්චස්ස සුස්සුතම්පි හෝති, දුස්සුතම්පි හෝති. තථාපි හෝති. අඤ්ඤථාපි හෝති. තත්‍ර සන්දක විඤ්ඤූ පුරිසෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: අයං ඛෝ භවං සත්ථා අනුස්සවිකෝ අනුස්සවසච්චෝ. සෝ අනුස්සවේන ඉතිහිතිහ පරම්පරාය පිටකසම්පදාය ධම්මං දේසේති. අනුස්සවිකස්ස ඛෝ පන සත්ථුනෝ අනුස්සවසච්චස්ස සුස්සුතම්පි හෝති, දුස්සුතම්පි හෝති, තථාපි හෝති, අඤ්ඤථාපි හෝති. සෝ අනස්සාසිකං ඉදං බ්‍රහ්මචරියන්ති ඉති විදිත්වා තස්මා බ්‍රහ්මචරියා නිබ්බිජ්ජ පක්කමති. ඉදං ඛෝ සන්දක තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන දුතියං අනස්සාසිකං බ්‍රහ්මචරියං අක්ඛාතං, යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය වසන්තෝ වා නාරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

පින්වත් සන්දක, අස්වැසිලි රහිත වූ තවත් බඹසර වාසයක් තියෙනවා. මෙහිලා එක්තරා ශාස්තෘවරයෙක් ඉන්නවා. ඔහු අසන දෙය පමණක් ඇසුරු කොට ඉන්න කෙනෙක්. ශ්‍රවණය ම සත්‍ය වශයෙන් පිළිගන්නා කෙනෙක්. ඉතින් ඔහු අසන ලද දෙය ම නුවණින් නො විමසා පරම්පරාවෙන් ආ පිළිවෙල යැයි කියා එය ‘මෙසේය, මෙසේය’ යැයි කියා පිටක සම්පත්තියෙන් දහම් දෙසයි.

පින්වත් සන්දක, ශ්‍රවණය ම ඇසුරු කළ, සවන් දුන් දෙය ම සත්‍ය කොට ගත් ඒ ශාස්තෘ වරයාට මනා කොට ඇසූ දෙය ඇත. නො මනා කොට ඇසූ දෙය ද ඇත. ඒ අයුරින් ද වෙයි. වෙනස් අයුරකින් ද වෙයි.

එතකොට පින්වත් සන්දක, බුද්ධිමත් පුද්ගලයෙක් මේ මතය ගැන නුවණින් විමසන්නෙ මෙහෙමයි. මේ භවත් ශාස්තෘවරයා අසන දෙය පමණක් ඇසුරු කොට ඉන්න කෙනෙක්. ශ්‍රවණය ම සත්‍ය වශයෙන් පිළිගන්නා කෙනෙක්. ඉතින් ඔහු අසන ලද දෙය ම නුවණින් නො විමසා පරම්පරාවෙන් ආ පිළිවෙල යැයි කියා එය ‘මෙසේය, මෙසේය’ යැයි කියා පිටක සම්පත්තියෙන් දහම් දෙසයි. ඉතින් ඔහු ශ්‍රවණය ම ඇසුරු කළ, සවන් දුන් දෙය ම සත්‍ය කොට ගත් ඒ ශාස්තෘ වරයාට මනා කොට ඇසූ දෙය ඇත. නො මනා කොට ඇසූ දෙය ද ඇත. ඒ අයුරින් ද වෙයි. වෙනස් අයුරකින් ද වෙයි. ඉතින් ඒ නුවණැත්තා ‘මෙය නම් අස්වැසිල්ලක් නැති බඹසර වාසයක් ය’ කියා ඒ බඹසර වාසය ගැන කළකිරී එයින් ඉවත් වෙනවා.

පින්වත් සන්දක, දන්නා වූ ත්, දක්නා වූ ත්, අරහත් සම්මා සම්බුදු වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් තමයි මේ දෙවෙනි අස්වැසිලි රහිත බ්‍රහ්මචාරී වාසය පෙන්වා වදාළේ. මෙහි තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් බඹසර වාසයෙහි නො හැසිරෙන්නෙ. යමෙක් හැසිරුනත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නෑ.

පුන ච පරං සන්දක ඉධේකච්චෝ සත්ථා තක්කී හෝති වීමංසී. සෝ තක්කපරියාහතං වීමංසානුචරිතං සයංපටිභානං ධම්මං දේසේති. තක්කිස්ස ඛෝ පන සන්දක සත්ථුනෝ වීමංසිස්ස සුතක්කිතම්පි හෝති, දුත්තක්කිතම්පි හෝති, තථාපි හෝති, අඤ්ඤථාපි හෝති. තත්‍ර සන්දක විඤ්ඤූ පුරිසෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: අයං ඛෝ භවං සත්ථා තක්කී වීමංසී. සෝ තක්කපරියාහතං වීමංසානුචරිතං සයංපටිභානං ධම්මං දේසේති. තක්කිස්ස ඛෝ පන සත්ථුනෝ වීමංසිස්ස සුතක්කිතම්පි හෝති, දුත්තක්කිතම්පි හෝති, තථාපි හෝති, අඤ්ඤථාපි හෝති. සෝ අනස්සාසිකං ඉදං බ්‍රහ්මචරියන්ති ඉති විදිත්වා තස්මා බ්‍රහ්මචරියා නිබ්බිජ්ජ පක්කමති. ඉදං ඛෝ සන්දක තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන තතියං අනස්සාසිකං බ්‍රහ්මචරියං අක්ඛාතං යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය. වසන්තෝ වා නාරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

පින්වත් සන්දක, අස්වැසිලි රහිත වූ තවත් බඹසර වාසයක් තියෙනවා. මෙහිලා තවත් ශාස්තෘවරයෙක් ඉන්නවා. ඔහු තර්ක කරනවා. විමසනවා. ඉතින් ඔහු තර්ක කරමින්, විමස විමසා යමින්, තමන්ට වැටහෙන ආකාරයෙන් දහම් දෙසනවා. පින්වත් සන්දක, මෙසේ තර්ක කරමින්, විමස විමසා සිටින ශාස්තෘවරයා මැනවින් කරන ලද තර්ක ද ඇත. වැරදියට කරන ලද තර්ක ද ඇත. එවිට ඒ අයුරිනුත් වෙනවා. වෙනස් අයුරකිනුත් වෙනවා.

එතකොට පින්වත් සන්දක, බුද්ධිමත් පුද්ගලයෙක් මේ මතය ගැන නුවණින් විමසන්නෙ මෙහෙමයි. මේ භවත් ශාස්තෘවරයා තර්ක කරමින්, විමස විමසා තමන් ගේ වැටහීම අනුව දහම් දෙසනවා. ඉතින් තර්කය මත ම, විමසා විමසා තම වැටහීම් මත ම කරුණු කියන මෙම ශාස්තෘවරයාට මනා කොට කරන ලද තර්ක ද ඇත. නො මනා කොට කරන ලද තර්ක ද ඇත. එනිසා ඒ අයුරින් ද වෙයි. වෙනස් අයුරකින් ද වෙයි. මෙසේ සිතන ඒ නුවණැත්තා ‘මෙය නම් අස්වැසිල්ලක් නැති බඹසර වාසයක් ය’ කියා ඒ බඹසර වාසය ගැන කළකිරී එයින් ඉවත් වෙනවා.

පින්වත් සන්දක, දන්නා වූ ත්, දක්නා වූ ත්, අරහත් සම්මා සම්බුදු වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් තමයි මේ තුන්වෙනි අස්වැසිලි රහිත බ්‍රහ්මචාරී වාසය පෙන්වා වදාළේ. මෙහි තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් බඹසර වාසයෙහි නො හැසිරෙන්නෙ. යමෙක් හැසිරුනත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නෑ.

පුන ච පරං සන්දක ඉධේකච්චෝ සත්ථා මන්දෝ හෝති මෝමූහෝ. සෝ මන්දත්තා මෝමූහත්තා තථා තථා පඤ්හං පුට්ඨෝ සමානෝ වාචාවික්බේපං ආපජ්ජති අමරාවික්බේපං, ඒවම්පි මේ නෝ, තථාපි මේ නෝ, අඤ්ඤථාපි මේ නෝ, නෝතිපි මේ නෝ, නෝ නෝතිපි මේ නෝති. තත්‍ර සන්දක විඤ්ඤූ පුරිසෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති. අයං ඛෝ භවං සත්ථා මන්දෝ මෝමූහෝ, සෝ මන්දත්තා මෝමූහත්තා තථා තථා පඤ්හං පුට්ඨෝ සමානෝ වාචාවික්බේපං ආපජ්ජති අමරාවික්බේපං. ඒවම්පි මේ නෝ, තථාපි මේ නෝ, අඤ්ඤථාපි මේ නෝ, නෝතිපි මේ නෝ, නෝ නෝතිපි මේ නෝති. සෝ අනස්සාසිකං ඉදං බ්‍රහ්මචරියන්ති ඉති විදිත්වා තස්මා බ්‍රහ්මචරියා නිබ්බිජ්ජ පක්කමති. ඉදං ඛෝ සන්දක තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන චතුත්ථං අනස්සාසිකං බ්‍රහ්මචරියං අක්ඛාතං, යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා නාරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

පින්වත් සන්දක, අස්වැසිලි රහිත වූ තවත් බඹසර වාසයක් තියෙනවා. මෙහිලා තවත් ශාස්තෘවරයෙක් ඉන්නවා. ඔහු බුද්ධිමත් නෑ. අතිමෝඩ කෙනෙක්. ඉතින් ඔහු නුවණ මඳ නිසා ම, අතිමෝඩ නිසා ම ඒ ඒ අයුරින් ප්‍රශ්න අසද්දී අමරාවික්ෂේපයට පැමිණ වචනයෙන් ලිස්සා යයි. ‘මට මෙවැනි අදහසක් ද නැත. මට එවැනි අදහසක් ද නැත. මට වෙනත් අදහසක් ද නැත. මට අදහසක් නැත්තේ ය යන අදහස ද නැත. මට අදහසක් නැත්තේ ද නැත යන අදහස ද නැත’ කියල.

එතකොට පින්වත් සන්දක, බුද්ධිමත් පුද්ගලයෙක් මේ මතය ගැන නුවණින් විමසන්නෙ මෙහෙමයි. මේ භවත් ශාස්තෘවරයා නුවණ නැත්තෙක් නෙව. අතිමෝඩයෙක් නෙව. ඔහු අනුවණකම නිසා ම, අතිමෝඩකම නිසා ම ඔහු ගෙන් යම් යම් ප්‍රශ්න ඇසූ විට අමරාවික්ෂේපයට පැමිණ, වචනයෙන් ලිස්සා යයි. ඉතින් ඔහු කියන්නේ ‘මට මෙවැනි අදහසක් ද නැත. මට එවැනි අදහසක් ද නැත. මට වෙනත් අදහසක් ද නැත. මට අදහසක් නැත්තේ ය යන අදහස ද නැත. මට අදහසක් නැත්තේ ද නැත යන අදහස ද නැත.’ කියල යි. මෙසේ සිතන ඒ නුවණැත්තා ‘මෙය නම් අස්වැසිල්ලක් නැති බඹසර වාසයක් ය’ කියා ඒ බඹසර වාසය ගැන කළකිරී එයින් ඉවත් වෙනවා.

ඉමානි ඛෝ සන්දක තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන චත්තාරි අනස්සාසිකානි බ්‍රහ්මචරියානි අක්ඛාතානි, යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා නාරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලන්ති.

පින්වත් සන්දක, දන්නා වූ ත්, දක්නා වූ ත්, අරහත් සම්මා සම්බුදු වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් තමයි මේ සතරවෙනි අස්වැසිලි රහිත බ්‍රහ්මචාරී වාසය පෙන්වා වදාළේ. මෙහි තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් බඹසර වාසයෙහි නො හැසිරෙන්නෙ. යමෙක් හැසිරුනත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නෑ.”

අච්ඡරියං භෝ ආනන්ද අබ්භුතං භෝ ආනන්ද, යාවඤ්චිදං තේන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධේන චත්තාරි අනස්සාසිකානේව බ්‍රහ්මචරියානි අනස්සාසිකානි බ්‍රහ්මචරියානීති අක්ඛාතානි. යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං න වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා නාරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං. යෝ පන සෝ භෝ ආනන්ද සත්ථා කිං වාදී කිමක්ඛායී යත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා ආරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලන්ති.

“භවත් ආනන්දයෙනි, ආශ්චර්යය යි! භවත් ආනන්දයෙනි අද්භූත යි! දන්නා වූ ත්, දක්නා වූ ත්, අරහත් සම්මා සම්බුදු වූ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් යම් තැනක බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් බඹසර වාසයෙහි නො හැසිරෙනවා නම්, යමෙක් හැසිරුනත් අවබෝධයකින් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කිරීමක් සිදු වන්නෙ නැති නම් එබඳු වූ අස්වැසිලි රහිත බ්‍රහ්මචරිය වාසය සතරක් වදාළ සේක් ම ය.

භවත් ආනන්දයෙනි, යම් ශාසනයක බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් ම බඹසර හැසිරෙනවා නම්, එසේ බඹසර හැසිරීමෙන් අවබෝධයෙන් යුක්තව කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කරනවා නම්, එය පෙන්වන ශාස්තෘවරයා කවර මතයක් දරණ කෙනෙක් ද? කුමක් පවසන කෙනෙක් ද?”

ඉධ සන්දක තථාගතෝ ලෝකේ උප්පජ්ජති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා. සෝ ඉමං ලෝකං සදේවකං ….(පෙ)…. සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදේති ….(පෙ)…. මජ්ඣෙකල්‍යානං ….(පෙ)…. බ්‍රහ්මචරියං පකාසේති. තං ධම්මං සුණාති ගහපති වා ගහපතිපුත්තෝ වා අඤ්ඤතරස්මිං වා කුලේ පච්චාජාතෝ. ….(පෙ)…. සෝ ඉමේ පඤ්ච නීවරණේ පහාය චේතසෝ උපක්කිලේසේ පඤ්ඤාය දුබ්බලීකරණේ විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. යස්මිං ඛෝ සන්දක සත්ථරි සාවකෝ ඒවරූපං උළාරං විසේසං අධිගච්ඡති. තත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා ආරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

“පින්වත් සන්දක, මෙහිලා අරහත් වූ, සම්මා සම්බුද්ධ වූ, විජ්ජාචරණ සම්පන්න වූ, සුගත වූ, ලෝකවිදූ වූ, අනුත්තරෝ පුරිසදම්ම සාරථී වූ, සත්ථා දේවමනුස්සානං වූ, බුද්ධ වූ, භගවත් වූ තථාගතයන් වහන්සේ ලෝකයෙහි පහළ වෙනවා. ඒ තථාගතයන් වහන්සේ දෙවියන් සහිත වූ, මරුන් සහිත වූ, බඹුන් සහිත වූ, ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණයන් සහිත වූ, දෙවි මිනිස් ප්‍රජාවෙන් යුතු ලෝකයා හට ස්වකීය විශිෂ්ට වූ ඤාණයෙන් සාක්ෂාත් කරන ලද ධර්මය දේශනා කරනවා. ඒ තථාගතයන් වහන්සේ මුළ කල්‍යාණ වූ, මධ්‍යයෙහි කල්‍යාණ වූ, අවසානය කල්‍යාණ වූ, අර්ථ සහිත වූ, පැහැදිලි ප්‍රකාශන මාධ්‍යයෙන් හෙබි, ධර්මය දේශනා කරනවා. මුළුමනින් ම පිරිපුන්, පිරිසිදු වූ නිවන් මඟ බඹසර ප්‍රකාශ කරනවා.

එතකොට ගෘහපතියෙක් හෝ වේවා, ගෘහපති පුත්‍රයෙක් හෝ වේවා, යම් කිසි කුලයක උපන් කෙනෙක් ඒ ධර්මය අසනවා. ….(පෙ)…. ඒ භික්ෂුව ප්‍රඥාව දුර්වල කරන, සිතට උපක්ලේශ වූ මේ නීවරණ පහ අත්හරිනවා. ඊට පස්සෙ කාමයෙන් වෙන්ව, අකුසල් වලින් වෙන්ව, විතර්ක විචාර සහිත, ප්‍රීතිය හා සැපය ඇති පළවෙනි ධ්‍යානය ලබාගෙන වාසය කරනවා. පින්වත් සන්දක, යම් ශාස්තෘන් වහන්සේ නමක ගේ සසුනෙහි ශ්‍රාවකයෙක් මෙබඳු වූ උදාර වූ විශේෂ තත්වයක් සාක්ෂාත් කරයි නම්, අන්න ඒ බඹසර තුළ තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් ම හැසිරෙන්නෙ. ඒ බඹසර තුළ වසද්දී තමයි අවබෝධයෙන් ම ලත් කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කළ හැකි වන්නේ.

පුන ච පරං සන්දක භික්ඛු විතක්කවිචාරානං වූපසමා ….(පෙ)…. දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. යස්මිං ඛෝ සන්දක සත්ථරි සාවකෝ ඒවරූපං උළාරං විසේසං අධිගච්ඡති. තත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා ආරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

පින්වත් සන්දක, ඒ වගේ ම භික්ෂුව විතර්ක විචාර සංසිඳුවාගෙන, තමා තුළ ප්‍රසන්න බව ඇති කරගෙන, සිතේ එකඟ බවින් යුතුව, විතර්ක විචාර රහිත සමාධියෙන් හටගත් ප්‍රීතිය සැපය තියෙන දෙවෙනි ධ්‍යානයත් ලබාගෙන වාසය කරනවා. පින්වත් සන්දක, යම් ශාස්තෘන් වහන්සේ නමක ගේ සසුනෙහි ශ්‍රාවකයෙක් මෙබඳු වූ උදාර වූ විශේෂ තත්වයක් සාක්ෂාත් කරයි නම්, අන්න ඒ බඹසර තුළ තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් ම හැසිරෙන්නෙ. ඒ බඹසර තුළ වසද්දී තමයි අවබෝධයෙන් ම ලත් කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කළ හැකි වන්නේ.

පුන ච පරං සන්දක භික්ඛු පීතියා ච විරාගා උපෙක්ඛකෝ ච විහරති ….(පෙ)…. තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. යස්මිං ඛෝ සන්දක සත්ථරි සාවකෝ ඒවරූපං උළාරං විසේසං අධිගච්ඡති. තත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා ආරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

පින්වත් සන්දක, ඒ වගේ ම භික්ෂුව ප්‍රීතියට ඇලෙන්නෙත් නැතිව උපේක්ෂාවෙන් යුතුව ඉන්නවා. සිහි නුවණින් යුතුව කයෙන් සැපයකුත් විඳිනවා. ආර්යන් වහන්සේලා ඒ සමාධියට මෙහෙම කියනවා. ‘උපේක්ෂාවෙන් යුක්තව, සිහියෙන් යුක්තව සැප සේ වාසය කරනවා’ කියන ඒ තුන්වෙනි ධ්‍යානය ත් ලබාගෙන වාසය කරනවා. පින්වත් සන්දක, යම් ශාස්තෘන් වහන්සේ නමක ගේ සසුනෙහි ශ්‍රාවකයෙක් මෙබඳු වූ උදාර වූ විශේෂ තත්වයක් සාක්ෂාත් කරයි නම්, අන්න ඒ බඹසර තුළ තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් ම හැසිරෙන්නෙ. ඒ බඹසර තුළ වසද්දී තමයි අවබෝධයෙන් ම ලත් කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කළ හැකි වන්නේ.

පුන ච පරං සන්දක භික්ඛු සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා ….(පෙ)…. චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. යස්මිං ඛෝ සන්දක සත්ථරි සාවකෝ ඒවරූපං උළාරං විසේසං අධිගච්ඡති. තත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා ආරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

පින්වත් සන්දක, ඒ වගේ ම භික්ෂුව සැප ද, දුක ද නැති කිරීමෙන්, කලින් ම මානසික සැප දුක් දෙකින් ම වෙන් වෙලා, දුක් සැප රහිත පිරිසිදු උපේක්ෂාව ත්, සිහිය ත් තියෙන හතරවෙනි ධ්‍යානය ලබාගෙන වාසය කරනවා. පින්වත් සන්දක, යම් ශාස්තෘන් වහන්සේ නමක ගේ සසුනෙහි ශ්‍රාවකයෙක් මෙබඳු වූ උදාර වූ විශේෂ තත්වයක් සාක්ෂාත් කරයි නම්, අන්න ඒ බඹසර තුළ තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් ම හැසිරෙන්නෙ. ඒ බඹසර තුළ වසද්දී තමයි අවබෝධයෙන් ම ලත් කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කළ හැකි වන්නේ.

සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනංගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනෙඤ්ජප්පත්තේ පුබ්බේනිවාසානුස්සතිඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේති. සෝ අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති. සෙය්‍යථිදං: ඒකම්පි ජාතිං ද්වේපි ජාතියෝ ….(පෙ)…. ඉති සාකාරං සඋද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති. යස්මිං ඛෝ සන්දක සත්ථරි සාවකෝ ඒවරූපං උළාරං විසේසං අධිගච්ඡති. තත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා ආරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

ඉතින් ඒ භික්ෂුව ඔය විදිහට සමාධිගත සිතක් ඇති වුනා ම, සිත පිරිසිදු වුනා ම, සිත බබලන කොට, උපක්ලේශ නැති වුනා ම, හිත මෘදු වුනා ම, අවබෝධයට සුදුසු වුනා ම, නො සෙල්වී තිබුනා ම අකම්පිත වුනා ම, තමන් කලින් ගත කළ ජීවිත ගැන දැකීමේ නුවණ ලබාගන්ට සිත මෙහෙයවනවා. එතකොට ඔහු නොයෙක් ආකාරයේ ජීවිත ගත කළ හැටි සිහි කරනවා. ඒ කියන්නෙ එක ජීවිතයක්, ජීවිත දෙකක්, ….(පෙ)…. ඔය විදිහට කරුණු සහිතව, පැහැදිලි විස්තර ඇති ව, නොයෙක් ආකාරයෙන් තමන් ගත කළ අතීත ජීවිත ගැන සිහි කරනවා. පින්වත් සන්දක, යම් ශාස්තෘන් වහන්සේ නමක ගේ සසුනෙහි ශ්‍රාවකයෙක් මෙබඳු වූ උදාර වූ විශේෂ තත්වයක් සාක්ෂාත් කරයි නම්, අන්න ඒ බඹසර තුළ තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් ම හැසිරෙන්නෙ. ඒ බඹසර තුළ වසද්දී තමයි අවබෝධයෙන් ම ලත් කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කළ හැකි වන්නේ.

සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනංගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනෙඤ්ජප්පත්තේ සත්තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේති. සෝ දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති. යස්මිං ඛෝ සන්දක සත්ථරි සාවකෝ ඒවරූපං උළාරං විසේසං අධිගච්ඡති. තත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා ආරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලං.

ඉතින් ඒ භික්ෂුව ඔය විදිහට සමාධිගත සිතක් ඇති වුනා ම, සිත පිරිසිදු වුනාම, සිත බබලන කොට, උපක්ලේශ නැති වුනා ම, හිත මෘදු වුනා ම, අවබෝධයට සුදුසු වුනා ම, නො සෙල්වී තිබුනා ම, අකම්පිත වුනා ම, සත්වයන් චුත වෙන, උපදින හැටි දැකීමේ නුවණ ලබාගන්ට සිත මෙහෙයවනවා. එතකොට ඔහු සාමාන්‍ය මිනිසුන් ගේ දර්ශන පථය ඉක්මවා ගිය පිරිසිදු දිවැස් නුවණින් චුත වෙන උපදින සත්වයන් දකිනවා. උසස් පහත්, ලස්සන කැත, සුගති දුගතිවල කර්මානුරූපව සත්වයන් උපදින හැටි දකිනවා. පින්වත් සන්දක, යම් ශාස්තෘන් වහන්සේ නමක ගේ සසුනෙහි ශ්‍රාවකයෙක් මෙබඳු වූ උදාර වූ විශේෂ තත්වයක් සාක්ෂාත් කරයි නම්, අන්න ඒ බඹසර තුළ තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් ම හැසිරෙන්නෙ. ඒ බඹසර තුළ වසද්දී තමයි අවබෝධයෙන් ම ලත් කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කළ හැකි වන්නේ.

සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනංගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනෙඤ්ජප්පත්තේ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේති. සෝ ඉදං දුක්ඛන්ති යථාභූතං පජානාති. අයං දුක්ඛසමුදයෝති යථාභූතං පජානාති. අයං දුක්ඛනිරෝධෝති යථාභූතං පජානාති. අයං දුක්ඛනිරෝධගාමිනී පටිපදාති යථාභූතං පජානාති. ඉමේ ආසවාති යථාභූතං පජානාති. අයං ආසවසමුදයෝති යථාභූතං පජානාති. අයං ආසවනිරෝධෝති යථාභූතං පජානාති. අයං ආසවනිරෝධගාමිනී පටිපදාති යථාභූතං පජානාති. තස්ස ඒවං ජානතෝ ඒවං පස්සතෝ කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චති. භවාසවාපි චිත්තං විමුච්චති. අවිජ්ජාසවාපි චිත්තං විමුච්චති. විමුත්තස්මිං විමුත්තමිති ඤාණං හෝති. ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායාති පජානාති. යස්මිං ඛෝ සන්දක සත්ථරි සාවකෝ ඒවරූපං උළාරං විසේසං අධිගච්ඡති. තත්ථ විඤ්ඤූ පුරිසෝ සසක්කං බ්‍රහ්මචරියං වසෙය්‍ය, වසන්තෝ වා ආරාධෙය්‍ය ඤායං ධම්මං කුසලන්ති.

ඉතින් ඒ භික්ෂුව ඔය විදිහට සමාධිගත සිතක් ඇති වුනා ම, සිත පිරිසිදු වුනා ම, සිත බබලන කොට, උපක්ලේශ නැති වුනා ම, හිත මෘදු වුනා ම, අවබෝධයට සුදුසු වුනා ම, නො සෙල් වී තිබුනා ම, අකම්පිත වුනා ම, ආශ්‍රව ක්ෂය කළ බවට අවබෝධය ලැබීමේ නුවණ ලබාගන්ට සිත මෙහෙයවනවා. ඉතින් ඒ භික්ෂුව ‘මේක තමයි දුක’ කියල යථාර්ථය අවබෝධ කරනවා. ‘මේක තමයි දුකේ හටගැනීම’ කියල යථාර්ථය අවබෝධ කරනවා. ‘මේ තමයි දුකේ නැතිවීම’ කියල යථාර්ථය අවබෝධ කරනවා. ‘මේ තමයි දුක් නැති වීමේ මාර්ගය’ කියල යථාර්ථය අවබෝධ කරනවා. ‘මේවා තමයි ආශ්‍රව’ කියල යථාර්ථය අවබෝධ කරනවා. ‘මේ තමයි ආශ්‍රවයන් ගේ හටගැනීම’ කියල යථාර්ථය අවබෝධ කරනවා. ‘මේ තමයි ආශ්‍රව නැතිවීම’ කියල යථාර්ථය අවබෝධ කරනවා. ‘මේ තමයි ආශ්‍රව නිරුද්ධ වීමේ මාර්ගය’ කියල යථාර්ථය අවබෝධ කරනවා.

ඔය විදිහට ඒ භික්ෂුව යථාර්ථය දැන ගන්න කොට, යථාර්ථය දැක ගන්න කොට, කාම ආශ්‍රවයෙනුත් සිත නිදහස් වෙනවා. භව ආශ්‍රවයෙනුත් සිත නිදහස් වෙනවා. අවිජ්ජා ආශ්‍රවයෙනුත් සිත නිදහස් වෙනවා. ආශ්‍රවයන් ගෙන් සිත නිදහස් වුනා ම සියලු දුකින් තමන් නිදහස් වූ බවට අවබෝධය ඇති වෙනවා. ‘ඉපදීම නැති වුනා. බඹසර වාසය සම්පූර්ණ කළා. කළ යුතු දේ කළා. ආයෙ කවදාවත් සසරට වැටෙන්නෙ නෑ’ කියල දැනගන්නවා. පින්වත් සන්දක, යම් ශාස්තෘන් වහන්සේ නමක ගේ සසුනෙහි ශ්‍රාවකයෙක් මෙබඳු වූ උදාර වූ විශේෂ තත්වයක් සාක්ෂාත් කරයි නම්, අන්න ඒ බඹසර තුළ තමයි බුද්ධිමත් කෙනෙක් ඒකාන්තයෙන් ම හැසිරෙන්නෙ. ඒ බඹසර තුළ වසද්දී තමයි අවබෝධයෙන් ම ලත් කුසල් දහම් සාක්ෂාත් කළ හැකි වන්නේ.”

යෝ පන සෝ භෝ ආනන්ද භික්ඛු අරහං ඛීණාසවෝ වුසිතවා කතකරණීයෝ ඕහිතභාරෝ අනුප්පත්තසදත්ථෝ පරික්ඛීණභවසංයෝජනෝ සම්මදඤ්ඤා විමුත්තෝ. පරිභුඤ්ජෙය්‍ය සෝ කාමේති.

“භවත් ආනන්දය, යම් මේ භික්ෂුවක් රහතන් වහන්සේ නමක් වේ ද, ක්ෂීණාශ්‍රව වූ වසන ලද බඹසර ඇති, කළ යුත්ත කොට ඇති, කෙලෙස් බර බැහැර දැමූ, අනුපිළිවෙලින් පැමිණි යහපත ඇති, භව බන්ධන ක්ෂය කරන ලද, අවබෝධයෙන් ම විමුක්තියට පත්, ඒ රහතන් වහන්සේ කාමයන් පරිභෝජනය කරනවා ද?”

යෝ සෝ සන්දක භික්ඛු අරහං ඛීණාසවෝ වුසිතවා කතකරණීයෝ ඕහිතභාරෝ අනුප්පත්තසදත්ථෝ පරික්ඛීණභවසංයෝජනෝ සම්මදඤ්ඤා විමුත්තෝ. අභබ්බෝ සෝ පඤ්චට්ඨානානි අජ්ඣාචරිතුං: අභබ්බෝ ඛීණාසවෝ භික්ඛු සඤ්චිච්ච පාණං ජීවිතා වෝරෝපේතුං, අභබ්බෝ ඛීණාසවෝ භික්ඛු අදින්නං ථෙය්‍යසංඛාතං ආදාතුං, අභබ්බෝ ඛීණාසවෝ භික්ඛු මේථුනං ධම්මං පටිසේවේතුං, අභබ්බෝ ඛීණාසවෝ භික්ඛු සම්පජානමුසා භාසිතුං, අභබ්බෝ ඛීණාසවෝ භික්ඛු සන්නිධිකාරකං කාමේ පරිභුඤ්ජිතුං සෙය්‍යථාපි පුබ්බේ අගාරියභූතෝ. යෝ සෝ සන්දක භික්ඛු අරහං ඛීණාසවෝ වුසිතවා කතකරණීයෝ ඕහිතභාරෝ අනුප්පත්තසදත්ථෝ පරික්ඛීණභවසංයෝජනෝ සම්මදඤ්ඤා විමුත්තෝ. අභබ්බෝ සෝ ඉමානි පඤ්චට්ඨානානි අජ්ඣාචරිතුන්ති.

“පින්වත් සන්දක, යම් මේ භික්ෂුවක් රහතන් වහන්සේ නමක් වේ ද, ක්ෂීණාශ්‍රව වූ වසන ලද බඹසර ඇති, කළ යුත්ත කොට ඇති, කෙලෙස් බර බැහැර දැමූ, අනුපිළිවෙලින් පැමිණි යහපත ඇති, භව බන්ධන ක්ෂය කරන ලද, අවබෝධයෙන් ම විමුක්තියට පත්, යම් ඒ රහතන් වහන්සේ වෙත් ද, ඒ රහත් භික්ෂුව කරුණ පහක් කරන්නට අභව්‍යය වේ. ඒ කියන්නෙ; ක්ෂීණාශ්‍රව භික්ෂුව විසින් දැන දැන සතෙකු ගේ ජීවිතය නසන්නට පුළුවන් කමක් නෑ. ක්ෂීණාශ්‍රව භික්ෂුව විසින් නුදුන් දෙයක් සොර සිතින් ගන්නට පුළුවන් කමක් නෑ. ක්ෂීණාශ්‍රව භික්ෂුව විසින් මෛථූන සේවනයේ යෙදෙන්නට පුළුවන් කමක් නෑ. ක්ෂීණාශ්‍රව භික්ෂුව විසින් දැන දැන බොරු කියන්නට පුළුවන් කමක් නෑ. ක්ෂීණාශ්‍රව භික්ෂුව විසින් කලින් ගිහි ගෙදර ගත කළ පරිද්දෙන් කාමයන් රැස් කරගෙන පරිභෝජනය කරන්නට පුළුවන් කමක් නෑ.

පින්වත් සන්දක, ක්ෂීණාශ්‍රව වූ වසන ලද බඹසර ඇති, කළ යුත්ත කොට ඇති, කෙලෙස් බර බැහැර දැමූ, අනුපිළිවෙලින් පැමිණි යහපත ඇති, භව බන්ධන ක්ෂය කරන ලද, අවබෝධයෙන් ම විමුක්තියට පත්, යම් රහත් භික්ෂුවක් වේ ද, ඒ භික්ෂුව විසින් මේ පස් කරුණෙහි සඳහන් දේ කරන්නට පුළුවන් කමක් නෑ.”

යෝ පන සෝ භෝ ආනන්ද භික්ඛු අරහං ඛීණාසවෝ වුසිතවා කතකරණීයෝ ඕහිතභාරෝ අනුප්පත්තසදත්ථෝ පරික්ඛීණභවසංයෝජනෝ සම්මදඤ්ඤා විමුත්තෝ. තස්ස චරතෝ චේව තිට්ඨතෝ ච සුත්තස්ස ච ජාගරස්ස ච සතතං සමිතං ඤාණදස්සනං පච්චුපට්ඨිතං: ‘ඛීණා මේ ආසවා’ති.

“භවත් ආනන්දයෙනි, ක්ෂීණාශ්‍රව වූ වසන ලද බඹසර ඇති, කළ යුත්ත කොට ඇති, කෙලෙස් බර බැහැර දැමූ, අනුපිළිවෙලින් පැමිණි යහපත ඇති, භව බන්ධන ක්ෂය කරන ලද, අවබෝධයෙන් ම විමුක්තියට පත්, යම් රහත් භික්ෂුවක් වේ ද, ඒ රහතන් වහන්සේට ඇවිදින විට ත්, සිටින විට ත්, නිදන විට ත්, නිදි වරන විට ත්, හැම විට ම, නිරතුරුව ම, ‘මාගේ ආශ්‍රවයන් ක්ෂය වී ඇත කියා’ මැනවින් පිහිටි ඤාණ දර්ශනයක් තියෙනවා ද?”

තේන හි සන්දක උපමං තේ කරිස්සාමි, උපමායපිධේකච්චේ විඤ්ඤූ පුරිසා භාසිතස්ස අත්ථං ආජානන්ති. සෙය්‍යථාපි සන්දක පුරිසස්ස හත්ථපාදා ඡින්නා, තස්ස චරතෝ චේව තිට්ඨතෝ ච සුත්තස්ස ච ජාගරස්ස ච සතතං සමිතං ඡින්නා ව හත්ථපාදා. අපි ච ඛෝ පන තං පච්චවෙක්ඛමානෝ ජානාති: ඡින්නා මේ හත්ථපාදාති. ඒවමේව ඛෝ සන්දක යෝ සෝ භික්ඛු අරහං ඛීණාසවෝ වුසිතවා කතකරණීයෝ ඕහිතභාරෝ අනුප්පත්තසදත්ථෝ පරික්ඛීණභවසංයෝජනෝ සම්මදඤ්ඤා විමුත්තෝ. තස්ස චරතෝ චේව තිට්ඨතෝ ච සුත්තස්ස ච ජාගරස්ස ච සතතං සමිතං ඛීණාව ආසවා අපි ච ඛෝ නං පච්චවෙක්ඛමානෝ ජානාති: ඛීණා මේ ආසවාති.

“පින්වත් සන්දක, ඔබට උපමාවක් කියා දෙන්නම්. ඇතැම් බුද්ධිමත් කෙනෙකුට මෙහිලා උපමාවෙන් වුනත්, පවසන දෙය තුළ ඇති අර්ථය තේරුම් ගන්නට පුළුවනි. පින්වත් සන්දක, අත් පා කපා දැමූ පුරුෂයෙක් ඉන්නවා. ඉතින් ඔහු ඇවිදින විට ත්, සිටින විට ත්, නිදන විට ත්, නිදි වරන විට ත්, හැම විට ම, නිරතුරුව ම ඔහු ගේ අත් පා කැපිල යි තියෙන්නෙ. නමුත් ඔහුට එය සිහි කරද්දි තමයි මතක් වෙන්නෙ ‘මාගේ අත් පා කපා දමා තියෙනවා’ කියල. පින්වත් සන්දක, ඒ වගේ ම යි ක්ෂීණාශ්‍රව වූ වසන ලද බඹසර ඇති, කළ යුත්ත කොට ඇති, කෙලෙස් බර බැහැර දැමූ, අනුපිළිවෙලින් පැමිණි යහපත ඇති, භව බන්ධන ක්ෂය කරන ලද, අවබෝධයෙන් ම විමුක්තියට පත්, යම් රහත් භික්ෂුවක් වේ ද, ඒ රහතන් වහන්සේට ඇවිදින විට ත්, සිටින විට ත්, නිදන විට ත්, නිදි වරන විට ත්, හැම විට ම, නිරතුරුව ම ආශ්‍රවයන් ක්ෂය වෙල යි තියෙන්නෙ. නමුත් උන්වහන්සේ ප්‍රත්‍යවෙක්ෂා කරද්දි තමයි ‘මාගේ ආශ්‍රවයන් ක්ෂය වෙලා’ කියා මතක් වෙන්නෙ.”

කීව බහුකා පන භෝ ආනන්ද ඉමස්මිං ධම්මවිනයේ නිය්‍යාතාරෝති. ‘න ඛෝ සන්දක ඒකං යේව සතං න ද්වේ සතානි න තීණි සතානි න චත්තාරි සතානි න පඤ්ච සතානි. අථ ඛෝ භිය්‍යෝව යේ ඉමස්මිං ධම්මවිනයේ නිය්‍යාතාරෝ’ති. අච්ඡරියං භෝ ආනන්ද, අබ්භුතං භෝ ආනන්ද, න ච නාම සධම්මොක්කංසනා භවිස්සති න පරධම්මාවසාදනා ආයතනේ ච ධම්මදේසනා. තාව බහුකා ච නිය්‍යාතාරෝ පඤ්ඤායිස්සන්ති. ඉමේ පනා’ජීවකා පුත්තමතාය පුත්තා. අත්තානඤ්චේව උක්කංසෙන්ති, පරේ ච වම්භෙන්ති. තයෝ චේව නිය්‍යාතාරෝ පඤ්ඤාපෙන්ති. සෙය්‍යථිදං: ‘නන්දං වච්ඡං, කිසං සංකිච්චං, මක්ඛලි ගෝසාල’න්ති.

“භවත් ආනන්දයෙනි, මේ බුදු සසුනෙහි සසරෙන් එතෙර වූ බොහෝ අය ඉන්නවා ද?” “පින්වත් සන්දක, මේ බුදු සසුනෙහි සසරෙන් එතෙර වූ අය සියයක් නොවේ, දෙසීයක් නොවේ, තුන්සීයක් නොවේ, හාරසියයක් නොවේ, පන්සියයක් නොවේ තව බොහෝ ගණනක් ඉන්නවා.”

“භවත් ආනන්දයෙනි, ආශ්චර්ය යි! භවත් ආනන්දයෙනි, අද්භූත යි! තමා ගේ ධර්මය ඉහළට ඔසවලා තැබීමක් වුනෙත් නෑ. අනුන් ගේ ධර්මය හෙළා දමා තැබීමක් වුනෙත් නෑ. අදාළ කරුණ පිළිබඳව ධර්ම දේශනාව වුනා. ඒ වගේ ම බොහෝ දෙනා සසරෙන් එතෙර වෙන බව ත් පෙනෙනවා. මේ ආජීවකයෝ නම් දරුවන් මැරුණු මවක ගේ දරුවන් වගෙයි. මේ උදවිය තමාවත් උත්කර්ෂවත් කරගන්නවා. අනුන්වත් හෙළා දකිනවා. සසරෙන් එතෙර කරවන්නට පුළුවන් ය කියන උදවිය තුන් දෙනෙක් ගැනත් කියනවා. එනම් නන්දවච්ඡ, කිසසංකිච්ච, මක්ඛලීගෝසාල යන තුන්දෙනා ගැනයි.”

අථ ඛෝ සන්දකෝ පරිබ්බාජකෝ සකං පරිසං ආමන්තේසි: ‘චරන්තු භොන්තෝ සමණේ ගෝතමේ බ්‍රහ්මචරියවාසෝ, නදානි සුකරං අම්හේහි ලාභසක්කාරසිලෝකේ පරිච්චජිතු’න්ති. ඉති හිදං සන්දකෝ පරිබ්බාජකෝ සකං පරිසං උය්‍යෝජේසි භගවති බ්‍රහ්මචරියේති.

එතකොට සන්දක පිරිවැජියා තම පිරිස ඇමතුවා. “භවත්නි, ශ්‍රමණ ගෞතමයන් වහන්සේ ගේ සසුනෙහි බඹසර වාසය කරත්වා! දැන් අපට නම් මේ ලැබෙන ලාභ සත්කාර කීර්ති ප්‍රශංසා අත්හැරීම ලෙහෙසි දෙයක් නො වෙයි.”

මේ අයුරින් සන්දක පිරිවැජියා තමන් ගේ පිරිස භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ගේ ශාසනයෙහි බඹසර වාසයට උත්සාහවත් කළා.

සාදු! සාදු!! සාදු!!!

සන්දකසුත්තං ඡට්ඨං.

සන්දක පිරිවැජියාට වදාළ දෙසුම නිමා විය.

ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/mn2_2-3-6/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M