මා හට අසන්නට ලැබුනේ මේ විදිහටයි. ඒ දිනවල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටියේ සැවැත් නුවර ජේතවනය නම් වූ අනේපිඬු සිටුතුමාගේ ආරාමයේ. එදා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ “පින්වත් මහණෙනි” යි කියල, භික්ෂු සංඝයා ඇමතුවා. “පින්වතුන් වහන්ස” කියල ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලාත් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරු දුන්නා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ දේශනාව වදාළේ ඒ මොහොතේ දීය.
පින්වත් මහණෙනි, මම ඒ කාලයේ සම්බුද්ධත්වයට පත්වෙලා හිටියේ නෑ. බෝධිසත්ව අවදියේදී ම යි මට මේ අදහස් ඇතිවුනේ. ඉතින් මම මෙහෙම හිතුවා. ‘එහෙම නම් මම මේ සිතට එන විතර්කයන් දෙපැත්තකට වෙන් කර කර විමස විමසා බලමින් ඉන්න එක තමයි හොඳ’ කියලා. ඉතින් පින්වත් මහණෙනි, මම මෙහෙම කළා. යම් කාම විතර්කයක් ඇද්ද, යම් ව්‍යාපාද විතර්කයක් ඇද්ද, යම් හිංසා විතර්කයක් ඇද්ද, මේවා එක පැත්තකට දැම්මා. ඊට පස්සේ කාමයෙන් වෙන්වීමේ යම් නෙක්ඛම්ම විතර්කයක් ඇද්ද, ව්‍යාපාද රහිත යම් විතර්කයක් ඇද්ද, යම් අහිංසා විතර්කයක් ඇද්ද, ඒවා තව පැත්තකට දැම්මා. ඔය විදිහට පැති දෙකකට දැම්මා.
ඉතින් පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහට සිතුවිලි වෙන් කර කර බලමින් කෙලෙස් තවන වීරියෙන්, ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන්, අප්‍රමාදීව සිටිද්දී පවා මා තුළ කාම විතර්ක හටගන්නවා. එතකොට මම මේ විදිහටයි දැනගන්නෙ. ඔන්න දැන් මේ සිතේ කාම විතර්කයක් ඇතිවුනා. ඇත්තෙන් ම මේ විතර්කය මට පීඩා පිණිස පවතින දෙයක්. අන් උදවියටත් පීඩාව සලසන දෙයක්. දෙපැත්තට ම පීඩාව සලසන දෙයක්. ප්‍රඥාව විනාශ කරන දෙයක්. දුක පැත්තෙ තියෙන දෙයක්. නිවන සඳහා හේතු නොවන දෙයක්. පින්වත් මහණෙනි, ඒ කාම විතර්කය ‘තමාට පීඩා පිණිස පවතින දෙයක් ය’ කියල නුවණින් විමසද්දී ඒ කාම විතර්කය නැති වෙලා යනවා. ‘අනුන්ටත් පීඩා පිණිස පවතින දෙයක් නෙව මේ කාම විතර්කය’ කියල නුවණින් විමසද්දී ඒක නැති වෙලා යනවා. ‘මේ කාම විතර්කය දෙපැත්තට ම පීඩා පිණිස පවතිනවා’ කියල නුවණින් විමසද්දී ඒක නැති වෙලා යනවා. මේ කාම විතර්කයෙන් ප්‍රඥාව විනාශ වෙලා යනවා. දුක පැත්තට ම ඇද වැටෙනවා. නිවන පිණිස පවතින්නෙ නෑ කියල නුවණින් විමසද්දී ඒක නැති වෙලා යනවා. පින්වත් මහණෙනි, මම ඒ විදිහට උපනූපන් සෑම කාම සිතුවිල්ලක් ම දුරින් ම දුරු කළා. බැහැර කළා. නැත්තට ම නැති කළා.
ඉතින් පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහට සිතුවිලි වෙන් කර කර බලමින් කෙලෙස් තවන වීරියෙන්, ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන්, අප්‍රමාදීව සිටිද්දී පවා මා තුළ ව්‍යාපාද විතර්ක හටගන්නවා. ….(පෙ)…. විහිංසා විතර්ක හටගන්නවා. එතකොට මම මේ විදිහටයි දැනගන්නෙ. ඔන්න දැන් මේ සිතේ විහිංසා විතර්කයක් ඇතිවුණා. ඇත්තෙන් ම මේ විතර්කය මට පීඩා පිණිස පවතින දෙයක්. අන් උදවියටත් පීඩාව සලසන දෙයක්. දෙපැත්තට ම පීඩාව සලසන දෙයක්. ප්‍රඥාව විනාශ කරන දෙයක්. දුක පැත්තෙ තියෙන දෙයක්. නිවන සඳහා හේතු නොවන දෙයක්. පින්වත් මහණෙනි, ඒ විහිංසා විතර්කය ‘තමාට පීඩා පිණිස පවතින දෙයක් ය’ කියල නුවණින් විමසද්දී ඒ විහිංසා විතර්කය නැතිවෙලා යනවා. ‘අනුන්ටත් පීඩා පිණිස පවතින දෙයක් නෙව මේ විහිංසා විතර්කය’ කියල නුවණින් විමසද්දී ඒක නැතිවෙලා යනවා. ‘මේ විහිංසා විතර්කය දෙපැත්තට ම පීඩා පිණිස පවතිනවා’ කියල නුවණින් විමසද්දී ඒක නැතිවෙලා යනවා. මේ විහිංසා විතර්කයෙන් ප්‍රඥාව විනාශ වෙලා යනවා. දුක පැත්තට ම ඇද වැටෙනවා. නිවන පිණිස පවතින්නෙ නෑ කියල නුවණින් විමසද්දී ඒක නැති වෙලා යනවා. පින්වත් මහණෙනි, මම ඒ විදිහට උපනූපන් සෑම විහිංසා සිතුවිල්ලක් ම දුරින් ම දුරු කළා. බැහැර කළා. නැත්තට ම නැති කළා.
පින්වත් මහණෙනි, හිතේ ස්වභාවය මේකයි. බහුල වශයෙන් යම් ම දෙයක් සිතනවා නම්, කල්පනා කරනවා නම්, හිත හිතා ඉන්නවා නම් ඒ පැත්තට ම යි සිත නැමිලා තියෙන්නෙ. පින්වත් මහණෙනි, ඉතින් භික්ෂුවක් සිත සිතා ඉන්නෙ, බහුල වශයෙන් කල්පනා කර කර ඉන්නෙ කාම විතර්ක නම්, කාමයෙන් වෙන්වීමේ සිතුවිලි ඇතිවෙන්නෙ නෑ. බහුල වශයෙන් ඇති වෙන්නෙ කාම විතර්ක ම යි. එතකොට ඔහුගේ සිත නැමිල තියෙන්නෙ කාම විතර්කවලට ම යි.
පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව හිත හිතා ඉන්නෙ, බහුල වශයෙන් කල්පනා කර කර ඉන්නෙ ව්‍යාපාද විතර්ක නම්, මෛත්‍රී විතර්ක ඇතිවෙන්නෙ නෑ. බහුල වශයෙන් ඇතිවෙන්නෙ ව්‍යාපාද විතර්ක ම යි. ව්‍යාපාද විතර්ක සිතන්නට ම යි ඔහුගෙ සිත නැමෙන්නෙ. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුවක් හිත හිත ඉන්නෙ, බහුල වශයෙන් කල්පනා කර කර ඉන්නෙ, විහිංසා විතර්ක නම්, අහිංසා විතර්ක ඇතිවෙන්නෙ නෑ. විහිංසා විතර්ක ම යි බහුල වශයෙන් ඇතිවෙන්නෙ. හිංසා සිතුවිලි සිතන්න ම යි සිත නැමෙන්නෙ.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මෙන්න මේ වගේ දෙයක්. වැස්ස කාලෙ ඉවර වුණා කියල හිතමු. දැන් ඔන්න අවසාන පායන මාසෙ ආවා. හැමතැනම සරුවට ගොයම් හැදිලා. ඉතින් ගොපල්ලා ගවයන් රකින්නෙ මෙහෙමයි. ගොයම මැද්දෙන් පාර දිගේ ගවයාව දක්කගෙන යන කොට, ඌ නිකම් ම ගොයමට හැරෙනවා. එතකොට ඌට කෙවිටෙන් ගහනවා. ඌ ආයෙමත් හැරෙනවා. තවත් රිදෙන්න ගහනවා. එතකොට ඌ දඟලන කොට ඉස්සරහට පැනලා, එහාට මෙහාට දුවල ගොයමට හැරෙන උගේ ගමන වළක්වනවා. ගොපල්ලා එච්චර මහන්සියක් ගන්නෙ ඇයි? පින්වත් මහණෙනි, හරකුන්ට ගොයම් කන්න ඉඩ දුන්නොත්, ඒකෙන් දඬුවම් ලැබෙන බව, හිරේ විලංගුවෙ වැටෙන බව, දඩ ගහන බව, ගර්හා ලැබෙන බව, මහා කරදර ගොඩක පැටලෙන්න සිදුවෙන බව ඒ ගොපල්ලා දන්නවා.
පින්වත් මහණෙනි, ඔන්න ඔය විදිහට ම මේ අකුසල්වල ආදීනව, මේවායේ ලාමක බව, මේවායින් ජීවිතය කෙලෙසන හැටි මම දැක්කා. කුසල් දහම්වල අනුසස්, කෙලෙසුන්ගෙන් නිදහස් වීමේ අනුසස් මම දැක්කා.
ඉතින් පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහට සිතුවිලි වෙන් කර කර බලමින් කෙලෙස් තවන වීරියෙන්, ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන්, අප්‍රමාදීව සිටිද්දී මා තුළ කාමයෙන් නිදහස් වීමේ නෙක්ඛම්ම විතර්ක හටගන්නවා. එතකොට මම මේ විදිහටයි දැනගන්නෙ. ඔන්න දැන් මේ සිතේ නෙක්ඛම්ම විතර්කයක් ඇතිවුනා. ඇත්තෙන් ම මේ විතර්කය මට පීඩා පිණිස පවතින දෙයක් නොවෙයි. අන් උදවියට පීඩාව සලසන දෙයකුත් නොවෙයි. දෙපැත්තට ම පීඩාව සලසන දෙයකුත් නොවෙයි. ප්‍රඥාව වැඩෙන දෙයක්. දුක නැති පැත්තෙ තියෙන දෙයක්. නිවන සඳහා හේතු වන දෙයක්. මුළු රාත්‍රියක් වුනත් පින්වත් මහණෙනි, නෙක්ඛම්ම විතර්ක සිත සිතා ඉන්න විට, කල්පනා කර කර ඉන්න විට, ඒ හේතුවෙන් කිසිම භයක් දකින්නෙ නෑ. දවල් දවස පුරාමත් පින්වත් මහණෙනි, නෙක්ඛම්ම විතර්ක සිත සිතා ඉන්න විට, ඒ ගැන කල්පනා කර කර ඉන්න විට, ඒ හේතුවෙන් කිසිම භයක් දකින්නෙ නෑ. ඔය විදිහට දිවා රාත්‍රී පුරා ම නෙක්ඛම්ම විතර්ක සිත සිතා ඉන්න විට, ඒ ගැන කල්පනා කර කර ඉන්න විට, ඒ හේතුවෙන් කිසිම භයක් දකින්නෙ නෑ.
නමුත් පින්වත් මහණෙනි, එක දිගට ම ඒක ම සිත සිතා ඉන්න කොට, ඒක ම කල්පනා කර කර ඉන්න කොට ඇඟට හරි ම මහන්සියි. ඇඟේ මහන්සි වැඩිකමට සිත සන්සුන් වෙන්නෙ නෑ. එතකොට සිත සමාධියෙන් ඈත්වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, ඒ වෙලාවට මම මං තුළ ම හිත රඳවා ගන්නවා. හොඳ හැටියට පිහිටුවා ගන්නවා. එකඟ කරගන්නවා. සමාධිමත් කරගන්නවා. ඇයි මං එහෙම කරන්නෙ? මගේ සිත විසිරෙන්න දෙන්නෙ නෑ කියලයි.
පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහට සිතුවිලි වෙන් කර කර බලමින් කෙලෙස් තවන වීරියෙන්, ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන්, අප්‍රමාදීව සිටිද්දී මා තුළ අව්‍යාපාද විතර්ක හටගන්නවා. ….(පෙ)…. අහිංසා විතර්ක හටගන්නවා. එතකොට මම මේ විදිහටයි දැනගන්නෙ. ඔන්න දැන් මේ සිතේ අහිංසා විතර්කයක් ඇතිවුනා. ඇත්තෙන් ම මේ විතර්කය මට පීඩා පිණිස පවතින දෙයක් නොවෙයි. අන් උදවියට පීඩාව සලසන දෙයකුත් නොවෙයි. දෙපැත්තට ම පීඩාව සලසන දෙයකුත් නොවෙයි. ප්‍රඥාව වැඩෙන දෙයක්. දුක නැති පැත්තෙ තියෙන දෙයක්. නිවන සඳහා හේතු වන දෙයක්. මුළු රාත්‍රියක් වුනත් පින්වත් මහණෙනි, අහිංසා විතර්ක සිත සිතා ඉන්න විට, කල්පනා කර කර ඉන්න විට, ඒ හේතුවෙන් කිසිම භයක් දකින්නෙ නෑ. දවල් දවස පුරාමත් පින්වත් මහණෙනි, අහිංසා විතර්ක සිත සිතා ඉන්න විට, ඒ ගැන කල්පනා කර කර ඉන්න විට, ඒ හේතුවෙන් කිසිම භයක් දකින්නෙ නෑ. ඔය විදිහට දිවා රාත්‍රී පුරා ම අහිංසා විතර්ක සිත සිතා ඉන්න විට, ඒ ගැන කල්පනා කර කර ඉන්න විට, ඒ හේතුවෙන් කිසිම භයක් දකින්නෙ නෑ.
නමුත් පින්වත් මහණෙනි, එක දිගට ම ඒක ම සිත සිතා ඉන්න කොට, ඒක ම කල්පනා කර කර ඉන්න කොට ඇඟට හරිම මහන්සියි. ඇඟේ මහන්සි වැඩිකමට සිත සන්සුන් වෙන්නෙ නෑ. එතකොට සිත සමාධියෙන් ඈත්වෙනවා. පින්වත් මහණෙනි, ඒ වෙලාවට මම මං තුළ ම හිත රඳවා ගන්නවා. හොඳ හැටියට පිහිටුවා ගන්නවා. එකඟ කරගන්නවා. සමාධිමත් කරගන්නවා. ඇයි මං එහෙම කරන්නෙ? මගේ සිත විසිරෙන්න දෙන්නෙ නෑ කියලයි.
පින්වත් මහණෙනි, හිතේ ස්වභාවය මේකයි. බහුල වශයෙන් යම් ම දෙයක් සිතනවා නම්, කල්පනා කරනවා නම්, හිත හිතා ඉන්නවා නම් ඒ පැත්තට ම යි සිත නැමිලා තියෙන්නෙ. පින්වත් මහණෙනි, ඉතින් භික්ෂුවක් සිත සිතා ඉන්නෙ, බහුල වශයෙන් කල්පනා කර කර ඉන්නෙ නෙක්ඛම්ම විතර්ක නම්, කාම විතර්ක ඇතිවෙන්නෙ නෑ. බහුල වශයෙන් ඇතිවෙන්නෙ නෙක්ඛම්ම විතර්ක ම යි. එතකොට ඔහුගේ සිත නැමිල තියෙන්නෙ නෙක්ඛම්ම විතර්කවලට ම යි.
පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුව හිත හිතා ඉන්නෙ, බහුල වශයෙන් කල්පනා කර කර ඉන්නෙ අව්‍යාපාද විතර්ක නම්, ව්‍යාපාද විතර්ක ඇතිවෙන්නෙ නෑ. බහුල වශයෙන් ඇතිවෙන්නෙ අව්‍යාපාද විතර්ක ම යි. අව්‍යාපාද විතර්ක සිතන්නට ම යි ඔහුගෙ සිත නැමෙන්නෙ. පින්වත් මහණෙනි, භික්ෂුවක් හිත හිත ඉන්නෙ, බහුල වශයෙන් කල්පනා කර කර ඉන්නෙ, අහිංසා විතර්ක නම්, විහිංසා විතර්ක ඇතිවෙන්නෙ නෑ. අහිංසා විතර්ක ම යි බහුල වශයෙන් ඇති වෙන්නෙ. අහිංසා සිතුවිලි සිතන්න ම යි සිත නැමෙන්නෙ.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මෙන්න මේ වගේ දෙයක්. පායන කාලෙ අන්තිම මාසෙ ආවා කියල හිතමු. ගමේ හැම අස්වැන්න ම එකතු කරලයි තියෙන්නෙ. එතකොට ගොපල්ලා ගවයන් රකින්නෙ මෙහෙමයි. ගහක් මුලට ගිහින් හරි, එළිමහනෙ ඉඳගෙන හරි මෙච්චරයි හිතන්න තියෙන්නෙ. ‘මේ මේ ඉසව්වේ හරක් ඉන්නවා’ කියල. පින්වත් මහණෙනි, අන්න ඒ වගේ ම යි ‘මේක සමථයයි. මේක විදර්ශනාවයි’ කියල සිහි කරන එක විතරයි කරන්න තියෙන්නෙ.
පින්වත් මහණෙනි. මට පුදුම වීරියක් තිබුනෙ. සිත හැකිලුනේ නෑ. හොඳට සිහිය පිහිටලා තිබුනා. සිහි මුලා වුනේ නෑ. කය සැහැල්ලු වෙලා තිබුනා. මහන්සියක් දැනුනේ නෑ. හිත එකඟ වෙලා, සමාහිත වෙලා තිබුනා. පින්වත් මහණෙනි, මම එතකොට කාමයන්ගෙන් වෙන්ව, අකුසල්වලින් වෙන්ව, විතර්ක විචාර සහිත (නීවරණ සන්සිඳීම නිසා ඇතිවුණු) විවේකයෙන් හටගත් ප්‍රීතිය, සැපය ඇති පළවෙනි ධ්‍යානය ඇති කරගෙන වාසය කළා. ඊට පස්සෙ විතර්ක, විචාර සංසිඳවලා මං තුළ ම ඉතා පැහැදිලි ප්‍රසන්න බවක් ඇති කරගෙන සිතේ එකඟ බව ඇති කරගෙන විතර්ක විචාර නැති සමාධියෙන් ඇතිවුණු ප්‍රීතිය සැපය ඇති දෙවෙනි ධ්‍යානයත් ඇති කරගෙන වාසය කළා. ඊට පස්සෙ ඒ ප්‍රීතියට ඇලෙන්නෙ නැතිව සිහි නුවණින් යුක්තව කයින් සැප විඳින ගමන් උපේක්ෂාවෙන් යුතුව වාසය කළා. ආර්යයන් වහන්සේලා ඒ ධ්‍යානයට කියන්නෙ ‘උපේක්ෂාව තියෙන සිහිය තියෙන හොඳ සුවයෙන් ඉන්න ධ්‍යානය’ කියලයි. අන්න ඒ තුන්වන ධ්‍යානයත් ඇති කරගෙන වාසය කළා. ඊට පස්සෙ ඒ සැපය නැතුව, දුකත් නැතිව, මානසික සැප දුක කලින් ම අත්හැරලා දුක් සැප නැති, උපේක්ෂාව තියෙන, පාරිශුද්ධ සිහිය තියෙන හතර වෙනි ධ්‍යානයත් ඇති කරගෙන වාසය කළා.
පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහට හිත සමාහිත වුනා ම, පිරිසිදු වුනා ම, හිත බබලන කොට උපක්ලේශ නැති වුනා ම, හිත සියුම් වුනා ම, අවබෝධයට යෝග්‍ය පරිදි බලවත් වුනා ම නොවෙනස්ව තිබුනා ම කිසි දේකින් නොසැලෙන විදිහට සකස් වුනා ම පෙර ගත කරපු සංසාර ගත ජීවිත දකින්න මං සිත යොමු කළා. ඉතින් නොයෙක් ආකාරයෙන් පෙර ජීවිත ගත කරපු හැටි මට සිහි කරන්න පුළුවන් වුනා. ඒ කියන්නෙ එක ජීවිතයක්, ජීවිත දෙකක්, ජීවිත තුනක්, ජීවිත හතරක්, ජීවිත පහක්, ජීවිත දහයක්, ජීවිත විස්සක්, ජීවිත තිහක්, ජීවිත හතළිහක්, ජීවිත පනහක්, ජීවිත සීයක්, ජීවිත දාහක්, ජීවිත ලක්ෂයක්, නොයෙක් සංවට්ට කල්ප, නොයෙක් විවට්ට කල්ප, නොයෙක් සංවට්ට විවට්ට කල්ප සිහි කරන්න පුළුවන් වුනා. ‘ඒ කාලෙ මගේ නම මේකයි. ජාතිය මේකයි. මේ වගේ හැඩ රුව, මේව තමයි කෑවෙ බීවෙ. මේ විදිහටයි දුක් සැප වින්දෙ. මේ විදිහටයි මැරිල ගියේ. එතනින් චුත වෙච්ච මං ඊට පස්සෙ අසවල් තැන උපන්නා. එහෙදි ලැබුණු නම මේකයි. ගෝත්‍රය මේකයි. හැඩරුව මෙහෙමයි. කෑවේ බීවේ මෙව්වා. මේ විදිහටයි දුක් සැප වින්දෙ. මේ විදිහටයි මැරිල ගියෙ. එතනින් චුත වෙලා, අසවල් තැන උපන්නා’ කියල ඔය විදිහට කරුණු සහිතව, විස්තර ඇතිව නොයෙක් ආකාරයට පෙර ජීවිත ගත කරපු හැටි සිහි කරන්න පුළුවන් වුණා. පින්වත් මහණෙනි, එදා රාත්‍රී පළවෙනි යාමයෙහි ඔය විදිහට මේ පළවෙනි විද්‍යාව වන පුබ්බේනිවාසානුස්සති ඥානය මා තුළ ඇති වුනා. අවිද්‍යාව දුරු වුනා. විද්‍යාව ඉපදුනා. අඳුර දුරු වුනා. ආලෝකය උදා වුනා. කෙලෙස් තවන වීරිය තියෙන, ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන්, අප්‍රමාදීව ධර්මයේ හැසිරෙන කෙනෙකුට සිද්ධ වෙන්න ඕන දේ තමයි සිද්ධ වුනේ.
පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහට හිත සමාහිත වුනා ම, පිරිසිදු වුනා ම, හිත බබලන කොට උපක්ලේශ නැති වුනා ම හිත සියුම් වුනා ම, අවබෝධයට යෝග්‍ය පරිදි බලවත් වුනා ම, නොවෙනස්ව තිබුනා ම, කිසිදේකින් නොසැලෙන විදිහට සකස් වුණා ම, සත්වයන් චුතවෙන උපදින හැටි දකින්න මම හිත යොමු කළා. මම මිනිස් හැකියාව ඉක්මවා ගිය පිරිසිදු දිවැස් නුවණ ලබාගත්තා. සත්වයන් චුතවෙන හැටි, උපදින හැටි කර්මානුරූපව උසස්, පහත්, ලස්සන, කැත, සුගති, දුගතිවල උපදින සත්වයින්ව දැකගන්න පුළුවන් වුනා. ‘අනේ! ඒකාන්තයෙන් ම මේ භවත් සත්වයන් කයින් දුසිරිතයෙහි යෙදිලා, වචනයෙන් දුසිරිතයෙහි යෙදිලා, මනසින් දුසිරිතයෙහි යෙදිලා, ආර්යයන් වහන්සේලාට නින්දා කරල, මිථ්‍යා දෘෂ්ටික වෙලා, මිථ්‍යා දෘෂ්ටිකව ජීවත් වෙලා, මරණයට පත් වුනාට පස්සෙ අපාය නම් වූ, දුගතිය නම් වූ, නිරයේ ඉපදුනා නෙව ද’ කියලා. ඒ වගේ ම, ‘ඒකාන්තයෙන් ම මේ භවත් සත්වයෝ නම් කයින් සුසිරිත් කරලා, වචනයෙන් සුසිරිත් කරලා, මනසින් සුසිරිත් කරලා, ආර්යයන් වහන්සේලාට නින්දා නොකොට, සම්මා දිට්ඨිය ඇති කරගෙන, සම්මා දිට්ඨියෙන් යුක්තව ජීවත් වෙලා, මරණින් මතු සුගතිය නම් වූ ස්වර්ග ලෝකයේ ඉපදිලා ඉන්නවා’ කියල. ඔය විදිහට මිනිස් හැකියාව ඉක්මවා ගිය පිරිසිදු දිවැස් නුවණ ලබාගෙන, චුතවෙන උපදින සත්වයන් ගැන උසස්, පහත්, ලස්සන, කැත, සුගති, දුගතිවල කර්මානුරූපව උපදින සත්වයන් ගැන මං දැනගන්නවා. පින්වත් මහණෙනි, එදා රාත්‍රියේ මධ්‍යම යාමයේ දෙවෙනි විද්‍යාව වන චුතූපපාත ඤාණය මං ලබාගත්තා. අවිද්‍යාව නැතිවුනා. විද්‍යාව ඉපදුනා. අඳුර දුරුවුනා. ආලෝකය උදාවුනා. කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුක්තව, ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන් යුක්තව, අප්‍රමාදීව ධර්මයේ හැසිරෙන කෙනෙකුට සිද්ධ වෙන්න ඕන දේ තමයි සිද්ධ වුනේ.
පින්වත් මහණෙනි, ඔය විදිහට හිත සමාහිත වුනා ම, පිරිසිදු වුනා ම, හිත බබලන කොට උපක්ලේශ නැතිවුනා ම, හිත සියුම් වුනා ම, අවබෝධයට යෝග්‍ය පරිදි බලවත් වුනා ම, නොවෙනස් ව තිබුනා ම, කිසිදේකින් නොසැලෙන විදිහට සකස් වුනා ම ආශ්‍රවයන් නැති කිරීමේ නුවණ ලබන්න මං සිත යොමු කළා. ‘මේක තමයි දුක’ කියල යථාර්ථයෙන් ම මම අවබෝධ කළා. ‘මේක තමයි දුකේ හටගැනීම’ කියල යථාර්ථයෙන් ම මම අවබෝධ කළා. ‘මේක තමයි දුක් නිරුද්ධ වීම’ කියල යථාර්ථයෙන් ම මම අවබෝධ කළා. ‘මේක තමයි දුක් නිරුද්ධ වන්නා වූ ප්‍රතිපදාව’ කියල යථාර්ථයෙන් ම මම අවබෝධ කළා. ‘මේ තමයි ආශ්‍රව’ කියල යථාර්ථයෙන් ම මම අවබෝධ කළා. ‘මේ තමයි ආශ්‍රවයන්ගේ හටගැනීම’ කියල යථාර්ථයෙන් ම මම අවබෝධ කළා. ‘මේ තමයි ආශ්‍රවයන්ගේ නිරෝධය’ කියල යථාර්ථයෙන් ම මම අවබෝධ කළා. ‘මේ තමයි ආශ්‍රව නිරුද්ධ වන්නා වූ ප්‍රතිපදාව’ කියල යථාර්ථයෙන් ම මම අවබෝධ කළා. ඉතින් මම ඔය විදිහට දැනගනිද්දී, ඔය විදිහට දැකගනිද්දී මගේ සිත කාම ආශ්‍රවයෙනුත් නිදහස් වුනා. භව ආශ්‍රවයෙනුත් නිදහස් වුනා. අවිද්‍යා ආශ්‍රවයෙනුත් නිදහස් වුනා. ආශ්‍රවයන්ගෙන් සිත නිදහස් වුනා ම ‘නිදහස් වුණා’ කියල අවබෝධඥානයක් ඇති වුනා. ඉපදීම නැතිවුනා. උතුම් නිවන් මග සම්පූර්ණ කරගත්තා. නිවන පිණිස කළ යුතු දේ කරල ඉවර වුනා. නිවන පිණිස කළ යුතු වෙන දෙයක් නැති බව මට අවබෝධ වුනා. පින්වත් මහණෙනි, එදා රාත්‍රියේ අවසන් යාමයෙහි තුන්වෙනි විද්‍යාව වන ආසවක්ඛය ඤාණය මම ලබාගත්තා. අවිද්‍යාව නැතිවුනා. විද්‍යාව ඉපදුනා. අඳුර දුරුවුනා. ආලෝකය උදාවුනා. කෙලෙස් තවන වීරියෙන් යුතුව, ජීවිත පරිත්‍යාගයෙන් යුතුව, අප්‍රමාදීව ධර්මයේ හැසිරෙන කෙනෙකුට සිද්ධ වෙන්න ඕන දේ තමයි සිදුවුනේ.
පින්වත් මහණෙනි, ඒක මෙන්න මේ වගේ දෙයක්. මහා වනාන්තරේක වන ලැහැබක මහත් වූ බෑවුමකට ආසන්න වෙන්න යාන්තමට වතුර තියෙන මඩ වගුරක් තියෙනවා. ඔය මඩ වගුර ඇසුරු කරගෙන විශාල මුව රංචුවක් වාසය කරනවා. ඔය මුව රංචුවට විපතක් කරන්න කැමති, අයහපතක් කරන්න කැමති, භය ඇති කරවන්න කැමති පුරුෂයෙක් උපදිනවා. ඒ තැනැත්තා මුවන්ට යන්න තිබෙන ඉතා යහපත්, ප්‍රීතියෙන් ගමන් කරන්න පුළුවන්, බිය නැති යම් මාර්ගයක් ඇද්ද, ඒක වහල දානවා. වැරදි පාරක් විවෘත කරනවා. ඊට පස්සෙ ඒ වැරදි පාර තමයි මුවන්ට යන්න තියෙන්නෙ කියන මුලාව ඇතිකිරීම පිණිස මුවෙක් වගේ පඹයෙකුත්, මුව දෙනක් වගේ පඹයෙකුත් හිටෝනවා. ඉතින් මහණෙනි, අර විශාල මුව රංචුව මේකට රැවටෙනවා. කලක් යන කොට මුව පිරිස විපතට පත්වීම නිසා අඩුවෙලා යනවා.
නමුත් පින්වත් මහණෙනි, ඒ මුළු මහත් මුව රංචුවට ම ආදරය කරන, යහපත කැමති, සැනසීම කැමති පුරුෂයෙකුත් උපදිනවා. අන්න ඒ පුරුෂයා මුවන්ට යන්න තිබෙන යහපත්, භය නැති, ප්‍රීතිමත් මාර්ගය විවෘත කරනවා. භයානක මාර්ගය වහල දානවා. මුවාගේ වෙස් ගත් පඹයාත්, මුවදෙනගේ වෙස් ගත් පඹයාත් වනසල දානවා. පින්වත් මහණෙනි, කලක් යන කොට අර මුව රංචුව හොඳට සැපට වැඩිලා, විශාල මුව රංචුවක් බවට පත්වෙනවා.
පින්වත් මහණෙනි, මම ඔය කිව්වෙ උපමාවක්, ඔය උපමාවෙන් ගන්න තියෙන අර්ථය මේකයි. මහත් බෑවුමක තිබෙන යාන්තමට වතුර ඇති මඩවගුර කියන්නෙ මේ කාමයන්ට කියන නමක්. පින්වත් මහණෙනි, විශාල මුව රංචුව කියල කියන්නේ මේ සත්වයන්ට කියන නමක්. අයහපත කරන්න කැමති, විපත් කරන්න කැමති, භය ඇති කරන්න කැමති පුරුෂයා ය කියල කියන්නෙ පවිටු මාරයාට කියන නමක්. භයානක මාර්ගය කියල කියන්නෙ අංග අටකින් යුතු මිථ්‍යා මාර්ගයට කියන නමක්. ඒ කිව්වේ මිථ්‍යා දෘෂ්ටිය, මිථ්‍යා සංකල්ප, මිථ්‍යා වාචා, මිථ්‍යා කම්මන්ත, මිථ්‍යා ආජීව, මිථ්‍යා වායාම, මිථ්‍යා සති, මිථ්‍යා සමාධි යන මේවාටයි. මුවාගේ වෙස් ගත් පඹයා කියල කියන්නේ නන්දි රාගයට කියන නමක්. මුවදෙනගේ වෙස්ගත් පඹයා කියල කියන්නේ අවිද්‍යාවට කියන නමක්. අර විශාල මුව රංචුවට ආදරය කරන, ඔවුන්ගේ යහපත කැමති, භය රහිත බව සළසනු කැමති පුරුෂයා ය කියල කියන්නේ අරහත් සම්මා සම්බුදු වූ තථාගතයන් වහන්සේට කියන නමක්. ප්‍රීතියෙන් යන්න පුළුවන් වන සැප සේ යන, භයක් නැති මාර්ගය කියල කියන්නෙ මේ ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයට කියන නමක්. පින්වත් මහණෙනි, ඒ ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය නම් සම්මා දිට්ඨි, සම්මා සංකප්ප, සම්මා වාචා, සම්මා කම්මන්ත, සම්මා ආජීව, සම්මා වායාම, සම්මා සති, සම්මා සමාධි යන මෙයයි.
පින්වත් මහණෙනි, ඔන්න දැන් ඉතින් මා විසින් කිසි භයක් නැති, ප්‍රීතියෙන් සැපයෙන් යන්න පුළුවන් මාර්ගය විවෘත කරලයි තියෙන්නේ. භයානක මාර්ගය වහල දාලයි තියෙන්නේ. මුවාගේ වෙස්ගත් පඹයාත්, මුවදෙනගේ වෙස්ගත් පඹයාත් විනාශ කරලයි තියෙන්නේ. පින්වත් මහණෙනි, ශ්‍රාවකයන්ට ආදරවන්ත වූ, අනුකම්පා සහගත වූ, ශාස්තෘන් වහන්සේ නමක් යමක් කළ යුතු නම් මා විසින් එය ඔබට කරලා දීලයි තියෙන්නෙ. පින්වත් මහණෙනි, ඔය තියෙන්නෙ ගස් සෙවණ. ඔය තියෙන්නෙ නිදහස් තැන්. පින්වත් මහණෙනි, සමථ විදර්ශනා වඩන්න! ප්‍රමාද වෙන්න එපා! අන්තිමේදී පසුතැවිලි වෙන්න එපා! මට මේ ගැන ඔබට කියන්න තිබෙන්නෙ ඔච්චරයි!
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ දේශනය වදාළා. ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා මේ දේශනාව ගැන ගොඩාක් සතුටු වුනා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළ මේ දේශනය ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා සතුටින් පිළිගත්තා.
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
සිතුවිලි දෙකොටසකට වෙන් කොට බෙදා බැලීම ගැන වදාළ දෙසුම නිමා විය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/mn1_1-2-9/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M