ඒ දිනවල භාග්යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටියේ ශාක්ය ජනපදයේ කිඹුල්වත් නුවර නිග්රෝධාරාමයේ. ඒ කාලයේ ම කපිලවස්තු වැසි ශාක්යවරුන් විසින් අලුත් සන්ථාගාරයක් (ගිමන් හලක්) අලුතින් කරවලා තිබුණා. එහි ශ්රමණයෙකු විසින්වත්, බ්රාහ්මණයෙකු විසින්වත්, කිසි මිනිසෙකු විසින්වත් පාවිච්චි කොට තිබුණේ නෑ. ඉතින් කපිලවස්තු වැසි ශාක්යවරුන් භාග්යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටි තැනට පැමිණුනා. පැමිණිලා භාග්යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කොට එකත්පස්ව වාඩිවුණා. එකත්පස වාඩිවුණ කපිලවස්තු වැසි ශාක්යවරු, භාග්යවතුන් වහන්සේ වෙත මෙකරුණ සැල කළා.
“ස්වාමීනී, මෙහි කපිලවස්තු වැසි ශාක්යවරුන් විසින් අලුතින් ම කරවපු, අලුත් සන්ථාගාරයක් තියෙනවා. ශ්රමණයෙකු විසින්වත්, බ්රාහ්මණයෙකු විසින්වත්, වෙන මිනිසෙකුවත් පාවිච්චි කොට නෑ. එනිසා ස්වාමීනී, භාග්යවතුන් වහන්ස, ඒ සන්ථාගාරය පළමුකොට පරිහරණය කරන සේක්වා. භාග්යවතුන් වහන්සේ විසින් මුලින් ම පරිභෝග කළාට පස්සේ කපිලවස්තුපුර ශාක්යවරුන් පරිභෝග කරාවි. එය කපිලවස්තුවැසි ශාක්යවරුන් හට බොහෝ කාලයක් හිතසුව පිණිස පවතීවි” කියලා. භාග්යවතුන් වහන්සේ නිශ්ශබ්දව වැඩසිටීමෙන් එම ඇරයුම ඉවසා වදාළා.
එතකොට කපිලවස්තු වැසි ශාක්යවරුන් භාග්යවතුන් වහන්සේගේ ඒ ඇරයුම පිළිගැනීම දැන, අසුනෙන් නැගිට භාග්යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වැඳ, ප්රදක්ෂිණා කරලා අළුත් සන්ථාගාරය තියෙන තැනට ගියා. ගිහින් සියලු ඇතිරිලි සන්ථාගාරයේ අතුරලා, අසුන් පණවලා, දිය බඳුන් තබලා, තෙල් පහන් දල්වලා, භාග්යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටි තැනට පැමිණුනා. පැමිණිලා භාග්යවතුන් වහන්සේට මෙකරුණ සැල කළා. “ස්වාමීනී, සන්ථාගාරයේ ඔක්කෝම ඇතිරිලි අතුරලා තියෙන්නේ. අසුන් පණවලා තියෙන්නේ. දිය බඳුනක් තියලා තියෙන්නේ. තෙල් පහන් දල්වලා තියෙන්නේ. භාග්යවතුන් වහන්සේ දැන් සුදුසු දෙයකට කල් දන්නා සේක්වා.”
එතකොට භාග්යවතුන් වහන්සේ සිවුරු හැඳ පොරොවා, පා සිවුරු ගෙන, භික්ෂු සංඝයා සමඟ අළුත් සන්ථාගාරය ඇති තැනට වැඩම කළා. වැඩම කොට, සිරි පා සෝදා ගෙන, සන්ථාගාරයට පිවිසිලා, එහි මැද තියෙන ස්ථම්භයට පිටදී, නැගෙනහිර දෙසට මුහුණලා වැඩසිටියා. භික්ෂු සංඝයා ද පා සෝදා ගෙන, සන්ථාගාරයට පිවිසිලා, එහි පිටුපස බිත්තියට පිටුපා නැගෙනහිර දෙසට මුහුණලා, භාග්යවතුන් වහන්සේව ම පෙරටු කොට වැඩසිටියා. කපිලවස්තු වැසි ශාක්යවරුන්ද, පා සෝදා ගෙන, සන්ථාගාරයට පිවිස, නැගෙනහිර බිත්තියට පිටුපා, බටහිර පැත්තට මුහුණලා භාග්යවතුන් වහන්සේව ම පෙරටුකොට වාඩිවුණා.
ඉක්බිති භාග්යවතුන් වහන්සේ රාත්රී බොහෝ වේලාවක් කපිලවස්තු වැසි ශාක්යවරුන්ව දහම් කතාවෙන් සතුටු කෙරෙව්වා. සමාදන් කෙරෙව්වා. උත්සාහවත් කෙරෙව්වා. “පින්වත් ගෞතමවරුනි, දැන් සෑහෙන්න රෑ ඉක්මුණා නොවැ, යමකට සුදුසු නම් දැන් එයට කාලය බව දැනගන්න.” කියලා ඔවුන්ව පිටත්කොට වදාළා. ‘එසේය ස්වාමීනී’ කියලා කපිලවස්තු වැසි ශාක්යවරුන් භාග්යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරු දීලා, සිටි අසුනෙන් නැගිටලා, භාග්යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කරලා, පැදකුණු කරලා පිටත් වුණා.
ඊට පස්සේ භාග්යවතුන් වහන්සේ කපිලවස්තු වැසි ශාක්යවරුන් පිටත් වී නොබෝ වේලාවකින් ආයුෂ්මත් මහාමොග්ගල්ලානයන් වහන්සේ අමතා වදාළා. “පින්වත් මොග්ගල්ලාන, භික්ෂු සංඝයා පහ වූ ථීනමිද්ධ ඇතුවයි ඉන්නේ. පින්වත් මොග්ගල්ලාන, මේ භික්ෂු සංඝයා හට පැවසීම පිණිස ඔබට දහම් කතාව වැටහේවා. මගේ පිටේ මඳ ගිලන් බවක් දැනෙනවා. ඒ නිසා මං එය සංසිඳවා ගන්නම්.” ‘එසේය ස්වාමීනී’ කියලා ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන තෙරුන් භාග්යවතුන් වහන්සේට පිළිතුරු දුන්නා. එතකොට භාග්යවතුන් වහන්සේ දෙපට සිවුර හතරට නවලා, අසුනක් පණවලා, පයෙන් පය මඳක් මෑත් කොට තබලා, මනා සිහි නුවණින් යුතුව, නැගී සිටීමේ හැඟීම මෙනෙහි කොට දකුණු ඇලයෙන් සිංහ සෙය්යාවෙන් සැතපී වදාළා.
එතකොට ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන තෙරුන් “ප්රිය ආයුෂ්මත් මහණෙනි” කියා භික්ෂූන් අමතා වදාළා. ‘එසේය ප්රිය ආයුෂ්මතුනි’ කියලා ඒ භික්ෂූන් ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන තෙරුන්ට පිළිතුරු දුන්නා. ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන තෙරුන් මෙම දෙසුම වදාළා.
ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, කෙලෙස් වැගිරීමේ ක්රමයත්, කෙලෙස් නොවැගිරීමේ ක්රමයත්, මා ඔබට දේශනා කරන්ටයි යන්නේ. එය සවන් යොමා අසන්න. ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, කෙලෙස් වැගිරෙන කෙනෙක් වෙන්නේ කොහොමද? ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, මෙහිලා භික්ෂුව ඇසින් රූපයක් දැකලා ප්රිය ස්වභාව ඇති රූපයට ගිජු වෙනවා. අප්රිය ස්වභාව ඇති රූපයට කිපෙනවා. කය පිළිබඳ සිහිය නොපිහිටුවාගෙන ඉන්නවා. පටු සිතින් ඉන්නවා. යම් තැනක ඒ උපන් පාපී අකුසල් දහම් ඉතිරි නැතුව නිරුද්ධ වෙනවා නම් එම චිත්ත විමුක්තියත්, ප්රඥා විමුක්තියත් ගැන ඒ ආකාරයෙන් ම අවබෝධයක් නෑ.
කනෙන් ශබ්දයක් අහලා ….(පෙ)…. නාසයෙන් ගන්ධයක් ආඝ්රාණය කරලා ….(පෙ)…. දිවෙන් රසයක් විඳලා ….(පෙ)…. කයෙන් පහසක් ලබලා ….(පෙ)…. මනසින් අරමුණක් දැනගෙන ප්රිය ස්වභාව ඇති අරමුණට ගිජු වෙනවා. අප්රිය ස්වභාව ඇති අරමුණට කිපෙනවා. කය පිළිබඳ සිහිය නොපිහිටුවාගෙන ඉන්නවා. පටු සිතින් ඉන්නවා. යම් තැනක ඒ උපන් පාපී අකුසල් දහම් ඉතිරි නැතුව නිරුද්ධ වෙනවා නම් එම චිත්ත විමුක්තියත්, ප්රඥා විමුක්තියත් ගැන ඒ ආකාරයෙන් ම අවබෝධයක් නෑ. ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, මෙයට කියන්නේ භික්ෂුවට ඇසෙන් දත යුතු රූප කෙරෙහි කෙලෙස් වෑහෙනවා කියලයි. කනින් දත යුතු ශබ්ද කෙරෙහි කෙලෙස් වෑහෙනවා කියලයි. නාසයෙන් දත යුතු ගන්ධ කෙරෙහි කෙලෙස් වෑහෙනවා කියලයි. දිවෙන් දත යුතු රස කෙරෙහි කෙලෙස් වෑහෙනවා කියලයි. කයෙන් දත යුතු පහස කෙරෙහි කෙලෙස් වෑහෙනවා කියලයි. මනසින් දත යුතු අරමුණු කෙරෙහි කෙලෙස් වෑහෙනවා කියලයි.
ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔය විදිහට වාසය කරන විට ඇස කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට මාරයා ළං වෙනවා. මාරයා අවස්ථාවක් ලබනවා ම යි. මාරයා අරමුණක් ලබනවා ම යි. කන කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට ….(පෙ)…. නාසය කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට ….(පෙ)…. දිව කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට ….(පෙ)…. කය කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට ….(පෙ)…. මනස කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට මාරයා ළං වෙනවා. මාරයා අවස්ථාවක් ලබනවා ම යි. මාරයා අරමුණක් ලබනවා ම යි.
ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. බටවලින් කරපු ගෙයක් හරි, තණවලින් කරපු ගෙයක් හරි තියෙනවා. හොඳටම වේලිලා. තෙත හිඳිලා. සෑහෙන්න පරණයි. ඉදින් නැගෙනහිර දිශාවෙනුත් පුරුෂයෙක් ඇවිලගත් තණ හුලක් රැගෙන ආවොත්, ගින්නට ඉඩක් ලැබෙනවා ම යි. ගින්නට අරමුණක් ලැබෙනවා ම යි. ඉදින් බටහිර දිශාවෙනුත් පුරුෂයෙක් ඇවිලගත් තණ හුලක් රැගෙන ආවොත් ….(පෙ)…. ඉදින් උතුරු දිශාවෙනුත් ….(පෙ)…. ඉදින් දකුණු දිශාවෙනුත් ….(පෙ)…. ඉදින් යට දිශාවෙනුත් ….(පෙ)…. ඉදින් උඩ දිශාවෙනුත් ….(පෙ)…. ඉදින් පුරුෂයෙක් ඇවිලගත් තණ හුලක් රැගෙන කොයියම් ම දිශාවකින් ආවොත්, ගින්නට ඉඩක් ලැබෙනවා ම යි. ගින්නට අරමුණක් ලැබෙනවා ම යි.
ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, එලෙසින් ම භික්ෂුව ඔය විදිහට වාසය කරන විට ඇස කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට මාරයා ළං වෙනවා. මාරයා අවස්ථාවක් ලබනවා ම යි. මාරයා අරමුණක් ලබනවා ම යි. කන කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට ….(පෙ)…. නාසය කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට ….(පෙ)…. දිව කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට ….(පෙ)…. කය කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට ….(පෙ)…. මනස කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට මාරයා ලං වෙනවා. මාරයා අවස්ථාවක් ලබනවා ම යි. මාරයා අරමුණක් ලබනවා ම යි. ප්රිිය ආයුෂ්මතුනි, ඔය විදිහට වාසය කරද්දි රූප විසින් ඒ භික්ෂුව යට කරලා දානවා. ඒ භික්ෂුව විසින් රූප යට කළේ නෑ. ශබ්ද විසින් ඒ භික්ෂුව යට කරලා දානවා. ඒ භික්ෂුව විසින් ශබ්ද යට කළේ නෑ. ගන්ධ විසින් ඒ භික්ෂුව යට කරලා දානවා. ඒ භික්ෂුව විසින් ගන්ධ යට කළේ නෑ. රස විසින් ඒ භික්ෂුව යට කරලා දානවා. ඒ භික්ෂුව විසින් රස යට කළේ නෑ. පහස විසින් ඒ භික්ෂුව යට කරලා දානවා. ඒ භික්ෂුව විසින් පහස යට කළේ නෑ. මනසට අරමුණු වන දේ විසින් ඒ භික්ෂුව යට කරලා දානවා. ඒ භික්ෂුව විසින් මනසට අරමුණු වන දේ යට කළේ නෑ.
ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, මොහුට තමයි රූප විසින් මඩනා ලද, ශබ්ද විසින් මඩනා ලද, ගන්ධ විසින් මඩනා ලද, රස විසින් මඩනා ලද, පහස විසින් මඩනා ලද, මනසට අරමුණු වන දේ විසින් මඩනා ලද භික්ෂුව කියලා කියන්නේ. ඒ බාහිර අරමුණු විසින් භික්ෂුවව යටපත් කළා. භික්ෂුව විසින් ඒවා යටපත් කළේ නෑ. කෙලෙස් සහිත වූ, පුනර්භවය ඇති කරන්නා වූ, පීඩා සහිත වූ, දුක් විපාක ඇත්තාවූ, මත්තෙහි ජාති ජරාමරණ උපදවන්නා වූ පාපී අකුසල් දහම් විසින් ඒ භික්ෂුව යට කළා කියලයි කියන්නේ. ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔය විදිහටයි කෙලෙස් වැගිරෙන කෙනෙක් වෙන්නේ.
ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, කෙලෙස් නොවැගිරෙන කෙනෙක් වෙන්නේ කොහොමද? ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, මෙහිලා භික්ෂුව ඇසින් රූපයක් දැකලා ප්රිය ස්වභාව ඇති රූපයට ගිජු වෙන්නේ නෑ. අප්රිය ස්වභාව ඇති රූපයට කිපෙන්නේ නෑ. කය පිළිබඳ සිහිය පිහිටුවාගෙන ඉන්නවා. ප්රමාණ රහිත සිතින් ඉන්නවා. යම් තැනක ඒ උපන් පාපී අකුසල් දහම් ඉතිරි නැතුව නිරුද්ධ වෙනවා නම් ඒ චිත්ත විමුක්තියත්, ප්රඥා විමුක්තියත් ගැන ඒ ආකාරයෙන් ම අවබෝධක් තියෙනවා.
කනෙන් ශබ්දයක් අහලා ….(පෙ)…. නාසයෙන් ගන්ධයක් ආඝ්රාණය කරලා ….(පෙ)…. දිවෙන් රසයක් විඳලා ….(පෙ)…. කයෙන් පහසක් ලබලා ….(පෙ)…. මනසින් අරමුණක් දැනගෙන ප්රිය ස්වභාව ඇති අරමුණට ගිජු වෙන්නේ නෑ. අප්රිය ස්වභාව ඇති අරමුණට කිපෙන්නේ නෑ. කය පිළිබඳ සිහිය පිහිටුවාගෙන ඉන්නවා. ප්රමාණ රහිත සිතින් ඉන්නවා. යම් තැනක ඒ උපන් පාපී අකුසල් දහම් ඉතිරි නැතුව නිරුද්ධ වෙනවා නම් ඒ චිත්ත විමුක්තියත්, ප්රඥා විමුක්තියත් ගැන ඒ ආකාරයෙන් ම අවබෝධක් තියෙනවා. ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, මෙයට කියන්නේ භික්ෂුවට ඇසෙන් දත යුතු රූප කෙරෙහි කෙලෙස් වෑහෙන්නේ නෑ කියලයි. ….(පෙ)…. දිවෙන් දත යුතු රස කෙරෙහි කෙලෙස් වෑහෙන්නේ නෑ කියලයි ….(පෙ)…. මනසින් දත යුතු අරමුණු කෙරෙහි කෙලෙස් වෑහෙන්නේ නෑ කියලයි.
ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔය විදිහට වාසය කරන විට ඇස කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට මාරයා ළං වෙන්නේ නෑ. මාරයා අවස්ථාවක් ලබන්නේ නෑ ම යි. මාරයා අරමුණක් ලබන්නේ නෑ ම යි. කන කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට ….(පෙ)…. නාසය කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට ….(පෙ)…. දිව කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට ….(පෙ)…. කය කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට ….(පෙ)…. මනස කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට මාරයා ලං වෙන්නේ නෑ. මාරයා අවස්ථාවක් ලබන්නේ නෑ ම යි. මාරයා අරමුණක් ලබන්නේ නෑ ම යි.
ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, ඒක මේ වගේ දෙයක්. හොඳට මැටි ගහපු, තෙත මැටියෙන් ආලේප කරපු කූටාගාරයක් හෝ කූටාගාර ශාලාවක් හෝ තියෙනවා. ඉදින් නැගෙනහිර දිශාවෙනුත් පුරුෂයෙක් ඇවිලගත් තණ හුලක් රැගෙන ආවොත්, ගින්නට ඉඩක් ලැබෙන්නේ නෑ ම යි. ගින්නට අරමුණක් ලැබෙන්නේ නෑ ම යි. ඉදින් බටහිර දිශාවෙනුත් පුරුෂයෙක් ඇවිලගත් තණ හුලක් රැගෙන ආවොත් ….(පෙ)…. ඉදින් උතුරු දිශාවෙනුත් ….(පෙ)…. ඉදින් දකුණු දිශාවෙනුත් ….(පෙ)…. ඉදින් යට දිශාවෙනුත් ….(පෙ)…. ඉදින් උඩ දිශාවෙනුත් ….(පෙ)…. ඉදින් පුරුෂයෙක් ඇවිලගත් තණ හුලක් රැගෙන කොයියම්ම දිශාවකින් ආවොත්, ගින්නට ඉඩක් ලැබෙන්නේ නෑ ම යි. ගින්නට අරමුණක් ලැබෙන්නේ නෑ ම යි.
ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, එලෙසින් ම භික්ෂුව ඔය විදිහට වාසය කරන විට ඇස කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට මාරයා ළං වෙන්නේ නෑ. මාරයා අවස්ථාවක් ලබන්නේ නෑ ම යි. මාරයා අරමුණක් ලබන්නේ නෑ ම යි ….(පෙ)…. මනස කරණ කොට ගෙනත් භික්ෂුව ළඟට මාරයා ළං වෙන්නේ නෑ. මාරයා අවස්ථාවක් ලබන්නේ නෑ ම යි. මාරයා අරමුණක් ලබන්නේ නෑ ම යි. ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔය විදිහට වාසය කරද්දි භික්ෂුව විසින් ඒ රූප යට කරලා දානවා. ඒ රූප විසින් භික්ෂුව යට කළේ නෑ. භික්ෂුව විසින් ඒ ශබ්ද යට කරලා දානවා. ඒ ශබ්ද විසින් භික්ෂුව යට කළේ නෑ. භික්ෂුව විසින් ඒ ගන්ධ යට කරලා දානවා. ඒ ගන්ධ විසින් භික්ෂුව යට කළේ නෑ. භික්ෂුව විසින් ඒ රස යට කරලා දානවා. ඒ රස විසින් භික්ෂුව යට කළේ නෑ. භික්ෂුව විසින් ඒ පහස යට කරලා දානවා. ඒ පහස විසින් භික්ෂුව යට කළේ නෑ. භික්ෂුව විසින් ඒ මනසට අරමුණු වන දේ යට කරලා දානවා. ඒ මනසට අරමුණු වන දේ විසින් භික්ෂුව යට කළේ නෑ.
ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, මොහුට තමයි රූප මඩනා ලද, ශබ්ද මඩනා ලද, ගන්ධ මඩනා ලද, රස මඩනා ලද, පහස මඩනා ලද, මනසට අරමුණු වන දේ මඩනා ලද භික්ෂුව කියලා කියන්නේ. භික්ෂුව විසින් ඒ බාහිර අරමුණු යටපත් කළා. ඒ බාහිර අරමුණු විසින් ඒ භික්ෂුවව යටපත් කළේ නෑ. ඒ භික්ෂුව විසින් කෙලෙස් සහිත වූ, පුනර්භවය ඇති කරන්නා වූ, පීඩා සහිත වූ, දුක් විපාක ඇත්තාවූ, මත්තෙහි ජාති ජරාමරණ උපදවන්නා වූ පාපී අකුසල් දහම් යට කළා කියලයි කියන්නේ. ප්රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔය විදිහටයි කෙලෙස් නො වැගිරෙන කෙනෙක් වෙන්නේ.
එතකොට භාග්යවතුන් වහන්සේ නැගිට ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන තෙරුන් අමතා වදාළා. සාදු! සාදු!! පින්වත් මොග්ගල්ලාන, පින්වත් මොග්ගල්ලානයෙනි, ඔබ භික්ෂූන් හට කෙලෙස් වැගිරීමේ ක්රමය ගැනත්, කෙලෙස් නොවැගිරීමේ ක්රමය ගැනත් වදාළ අයුරු අගෙයි. මෙය ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන තෙරුන් වදාළා. ශාස්තෘන් වහන්සේ එය අනුමත කොට වදාළා. ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලාත් ආයුෂ්මත් මහා මොග්ගල්ලාන තෙරුන් වදාළ දෙසුම සතුටින් පිළිගත්තා.
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
අවස්සුතපරියාය සූත්රය නිමා විය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/sn4_1-19-6/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M