මා හට අසන්නට ලැබුනේ මේ විදිහටයි. ඒ දිනවල භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වැඩසිටියේ ශාක්‍ය ජනපදයෙහි සාම නම් ගමේ. ඒ කාලය වනවිට නිගණ්ඨ නාතපුත්‍ර පාවා නුවරදී කළුරිය කොට වැඩි කලක් ගිහින් නැහැ. ඔහුගේ කළුරිය කිරීමෙන් පසු නිගණ්ඨයන් දෙකොටසකට බිඳුනා. ඔවුන් තුළ අර්බුද හටගත්තා, කෝළාහල හටගත්තා, වාද විවාද හටගත්තා, එකිනෙකා වචන නැමැති ආයුධ වලින් ඇණගත්තා. “නුඹ මේ ධර්ම විනය දන්නෙ නැහැ. මමයි මේ ධර්ම විනය දන්නෙ. නුඹ මේ ධර්ම විනය නොදන්නේ මක්නිසාද? නුඹ මිත්‍යා ප්‍රතිපත්තියකයි ඉන්නෙ. මම තමයි සැබෑ ප්‍රතිපත්තියේ ඉන්නෙ. මාගේ වචනය අර්ථ සහිතයි. නුඹගේ වචනය අර්ථ රහිතයි. නුඹ කලින් කිවයුතු වචනය තමයි පස්සෙ කිව්වෙ. පස්සෙ කිවයුතු වචනය තමයි මුලින්ම කිව්වෙ. නුඹ මෙතෙක් කල් පුරුදු කළ දෙය කණපිට හැරුනා. නුඹට වාදයක් නංවලයි තියෙන්නෙ. නිග්‍රහ කරලයි තියෙන්නෙ. පුළුවන්කමක් තිබෙයි නම් ඒ වාදයෙන් නිදහස් වන්නට ගැට ලිහාගන්න ඇවිදගෙන පල” කියලා. නිගණ්ඨ නාතපුත්‍රගේ ශ්‍රාවකයන් අතර මෙය මහා වදයක් කියලයි හැඟෙන්නෙ.
නිගණ්ඨ නාතපුත්‍රගේ සුදු වත් හඳිනා යම් ගිහි ශ්‍රාවකයන් සිටිනවාද, මේ නිගණ්ඨ නාතපුත්‍රගේ ශ්‍රාවකයන් අතර හටගත් අර්බුදය නිසා ඔවුනුත් සිටියේ කළකිරුණු ස්වභාවයෙනුයි. නොඇලුණු ස්වභාවයෙනුයි. සැලකිලි නොදක්වන ස්වභාවයෙනුයි. යම් අයුරකින් වැරදි ලෙස පවසන ලද ධර්ම විනයක් ඇති, වැරදි ලෙස කියන ලද, නිවන් පිණිස නොපවතින, සංසිඳීම පිණිස නොපවතින, සම්මා සම්බුදු නොවන අය විසින් පවසන ලද ධර්ම විනයක් ඇති විට, දැන් එය තිබෙන්නේ පිළිසරණ රහිත වූ, කඩා වැටුණු දෙයක් ලෙසයි.
එවිට පාවා නුවර වස් වසා සිටි චුන්ද සමණුද්දේසයන් වහන්සේ සාම ග්‍රාමයෙහි සිටි ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වෙත පැමිණුනා. පැමිණ ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කොට එකත්පස්ව හිඳගත්තා. එකත්පස්ව හුන් චුන්ද සමණුද්දේසයන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් ආනන්දයන්ට මෙය පැවසුවා. “ස්වාමිනී, නිගණ්ඨ නාතපුත්‍ර පාවා නුවරදී කළුරිය කොට වැඩි කලක් ගිහින් නැහැ. ඔහුගේ කළුරිය කිරීමෙන් පසු නිගණ්ඨයන් දෙකොටසකට බිඳුනා. ඔවුන් තුළ අර්බුද හටගත්තා, කෝළාහල හටගත්තා, වාද විවාද හටගත්තා, එකිනෙකා වචන නැමැති ආයුධවලින් ඇණගන්නවා. ….(පෙ)…. දැන් එය තිබෙන්නේ පිළිසරණ රහිත වූ, කඩා වැටුණු දෙයක් ලෙසයි.”
මෙසේ පැවසූ විට ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේ චුන්ද සමණුද්දේසයන් හට මෙය පැවසුවා. “ප්‍රිය ආයුෂ්මත් චුන්ද, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දකින්නට සුදුසු වූ මේ කථා පඬුරක් තියෙනවා. ආයුෂ්මත් චුන්ද, එන්න. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කරා අපි යමු. ගිහින් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මේ කාරණය දැනුම් දෙමු.” “එසේය, ස්වාමීනී” චුන්ද සමණුද්දේසයන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් ආනන්දයන්ට පිළිතුරු දුන්නා.
එවිට ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේ ද චුන්ද සමණුද්දේසයන් වහන්සේ ද භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණුනා. පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට ආදරයෙන් වන්දනා කොට එකත්පස්ව වාඩිවුනා. එකත්පස්ව හුන් ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය පැවසුවා. “ස්වාමීනී, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මේ චුන්ද සමණුද්දේසයන් මෙහෙම කියනවා. ‘ස්වාමිනී, නිගණ්ඨ නාතපුත්‍ර පාවා නුවරදී කළුරිය කොට වැඩි කලක් ගිහින් නැහැ. ඔහුගේ කළුරිය කිරීමෙන් පසු නිගණ්ඨයන් දෙකොටසකට බිඳුනා. ඔවුන් තුළ අර්බුද හටගත්තා, කෝළාහල හටගත්තා, වාද විවාද හටගත්තා, එකිනෙකා වචන නැමැති ආයුධ වලින් ඇණගන්නවා. ….(පෙ)…. දැන් එය තිබෙන්නේ පිළිසරණ රහිත වූ, කඩා වැටුණු දෙයක් ලෙසයි’ කියලා. ස්වාමීනී, ඔවුන්ගේ අර්බුදය පිළිබඳව මට මෙහෙම හිතෙනවා. ‘භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ඇවෑමෙන් පසු සංඝයා අතර නම් විවාදයක් හටගන්නට එපා! එහෙම වුණොත් ඒ විවාදය බොහෝ ජනයාට අහිත පිණිස, බොහෝ ජනයාට නොසැප පිණිස, බොහෝ ජනයාට අනර්ථය පිණිස, දෙවි මිනිසුන්ට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස පවතීවි’ කියලා.
“පින්වත් ආනන්ද, ඒ ගැන කුමක්ද සිතන්නේ? මා විසින් උපදවා ගත් විශිෂ්ට ඤාණයෙන් යුතුව ඔබට දේශනා කරන ලද ධර්මය තියෙනවා. ඒ කවර ධර්මයක්ද යත්; සතර සතිපට්ඨාන, සතර සම්‍යක් ප්‍රධාන වීර්යය, සතර ඉර්ධිපාද, පංච ඉන්ද්‍රිය, පංච බල, සප්ත බොජ්ඣංග හා ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයයි. පින්වත් ආනන්ද, මේ සත්තිස් බෝධිපාක්ෂික ධර්මයන් පිළිබඳව භික්ෂූන් දෙදෙනෙකු අතරවත් නානාප්‍රකාර වාදයන් ඇති වී තිබෙන බව ඔබට පෙනෙනවාද?”
“ස්වාමීනී, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් උපදවා ගත් විශිෂ්ට ඤාණයෙන් යුතුව අපට දේශනා කරන ලද ධර්මය තියෙනවා. ඒ කවර ධර්මයක්ද යත්; සතර සතිපට්ඨාන, සතර සම්‍යක් ප්‍රධාන වීර්යය, සතර ඉර්ධිපාද, පංච ඉන්ද්‍රිය, පංච බල, සප්ත බොජ්ඣංග හා ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයයි. ස්වාමීනී, භාග්‍යවතුන් වහන්ස, මේ සත්තිස් බෝධිපාක්ෂික ධර්මයන් පිළිබඳව භික්ෂූන් දෙදෙනෙකු අතරවත් නානාප්‍රකාර වාදයන් ඇති වී තිබෙන බවක් මා දකින්නේ නෑ. නමුත් ස්වාමීනී, භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ඇසුරු කරමින් වාසය කරන්නා වූ යම් පුද්ගලයන් සිටිත්ද, ඔවුන් භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ ඇවෑමෙන් සංඝයා අතර ආජීවය මුල් කොට හෝ ප්‍රාතිමෝක්ෂය මුල් කොට හෝ වාද විවාදයක් ඉපැද්දුවොත් එම වාදය බොහෝ ජනයාට අහිත පිණිස, බොහෝ ජනයාට නොසැප පිණිස, බොහෝ ජනයාට අනර්ථය පිණිස, දෙවි මිනිසුන්ට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස පවතීවි.”
“පින්වත් ආනන්ද, ජීවත්වන පිළිවෙල මුල්කොට හෝ ප්‍රාතිමෝක්ෂ සංඛ්‍යාත උතුම් විනය නීති මුල්කොට ඇතිවන්නා වූ යම් විවාදයක් ඇත්නම්, එය අල්පමාත්‍ර වූ දෙයකි. එහෙත් පින්වත් ආනන්ද, නිවන් පිණිස අනුගමනය කළ යුතු මාර්ගය පිළිබඳව හෝ ප්‍රතිපදාව පිළිබඳවයි සංඝයා අතර විවාදයක් ඇති වුණොත් ඇතිවෙන්නේ. අන්න ඒ විවාදය නම් බොහෝ ජනයාට අහිත පිණිස, බොහෝ ජනයාට නොසැප පිණිස, බොහෝ ජනයාට අනර්ථය පිණිස, දෙවි මිනිසුන්ට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස පවතීවි.
පින්වත් ආනන්ද, විවාදයන්ට මුල්වන මේ කරුණු හයක් තිබෙනවා. කවර කරුණු සයක්ද යත්; පින්වත් ආනන්ද, මෙහිලා ක්‍රෝධ කරන, බද්ධ වෛර ඇති භික්ෂුවක් ඉන්නවා. පින්වත් ආනන්ද, යම් මේ භික්ෂුවක් ක්‍රෝධයෙන් යුක්ත වෙයිද, බද්ධ වෛරයෙන් යුක්ත වෙයිද, ඔහු වාසය කරන්නේ ශාස්තෘන් වහන්සේ කෙරෙහි පවා අගෞරවයකින් යුක්තව හිතුවක්කාර ලෙසයි. ඒ වගේම ඔහු වාසය කරන්නේ ධර්මය කෙරෙහි පවා අගෞරවයකින් යුක්තව හිතුවක්කාර ලෙසයි. ඒ වගේම ඔහු වාසය කරන්නේ සංඝයා කෙරෙහි පවා අගෞරවයකින් යුක්තව හිතුවක්කාර ලෙසයි. ඒ වගේම ඔහු ශික්ෂාව සම්පූර්ණ කරන කෙනෙක් නොවෙයි.
පින්වත් ආනන්දය, යම් ඒ භික්ෂුවක් ශාස්තෘන් වහන්සේ කෙරෙහි අගෞරවයකින් යුක්තව හිතුවක්කාර ලෙස ඉන්නවාද, ඒ වගේම ධර්මය කෙරෙහිත් ….(පෙ)…. සංඝයා කෙරෙහිත් අගෞරවයකින් යුක්තව හිතුවක්කාර ලෙස ඉන්නවාද, ඒ වගේම ශික්ෂාව සම්පූර්ණ නොකර ඉන්නවාද, අන්න ඒ භික්ෂුව තමයි සංඝයා අතර වාද විවාද උපදවන්නේ. යම් වාද විවාදයක් ඇද්ද, එය බොහෝ ජනයාට අහිත පිණිස, බොහෝ ජනයාට නොසැප පිණිස, බොහෝ ජනයාට අනර්ථය පිණිස, දෙවි මිනිසුන් හට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස හේතුවෙනවා.
එම නිසා පින්වත් ආනන්ද, ඉදින් මෙබඳු වූ වාද විවාදයන්ට මූලික වන දෙයක් තමා තුළ හෝ වේවා, බාහිර හෝ වේවා දකින්නට ලැබුනොත් පින්වත් ආනන්ද, එහිලා ඒ පවිටු විවාද මූලය ප්‍රහාණය කිරීම පිණිස උත්සාහ කරන්න. ඒ වගේම පින්වත් ආනන්ද, තමා තුළ හෝ වේවා, බාහිර හෝ වේවා, මෙබඳු වූ විවාද මූලයක් දකින්නට නොලැබුනොත්, එහිලා අනාගතයේදීවත්, ඒ පවිටු වූ විවාද මූලයක් නූපදින්නට ඔබ කටයුතු කළ යුතුයි. ඔය ආකාරයට තමයි ඒ පවිටු විවාද මූලය ප්‍රහාණය වන්නේ. ඔය ආකාරයටමයි ඒ පවිටු විවාද මූලය අනාගතයෙහිදී හෝ නූපදින්නේ.
පින්වත් ආනන්ද, මෙහිලා අනුන්ගේ ගුණ නසන, එකට එක කරන භික්ෂුවක් ඉන්නවා. ….(පෙ)…. ඊර්ෂ්‍යාවෙන් යුක්ත වූ, තමා සතු දෙයක් තව කෙනෙක් පරිහණය කරනවාට අකමැති මසුරු භික්ෂුවක් ඉන්නවා ….(පෙ)…. කට්ට කෛරාටික මෙන්ම සත්‍ය සඟවා ගෙන බොරුවක් පෙන්වන මායාකාරී භික්ෂුවක් ඉන්නවා ….(පෙ)…. පාපී ආශාවන්ගෙන් යුක්තව මිත්‍යාදෘෂ්ටික භික්ෂුවක් ඉන්නවා ….(පෙ)…. ස්වකීය දෘෂ්ටියම තරයේ ගත්, දැඩි ලෙස මතවාද වලට බැඳුණු සහ ඒවා අත්හරින්නට දුෂ්කර භික්ෂුවක් ඉන්නවා. පින්වත් ආනන්ද, යම් මේ භික්ෂුවක් තම මතයම දැඩිව ග්‍රහණය කරගෙන සිටීද, දැඩි ලෙස මතවාදවලට බැඳී ඒවා අත්හරින්නට නොහැකිව සිටීද, ඔහු වාසය කරන්නේ ශාස්තෘන් වහන්සේ කෙරෙහි පවා අගෞරවයකින් යුක්තව හිතුවක්කාර ලෙසයි. ඒ වගේම ඔහු වාසය කරන්නේ ධර්මය කෙරෙහි පවා අගෞරවයකින් යුක්තව හිතුවක්කාර ලෙසයි. ඒ වගේම ඔහු වාසය කරන්නේ සංඝයා කෙරෙහි පවා අගෞරවයකින් යුක්තව හිතුවක්කාර ලෙසයි. ඒ වගේම ඔහු ශික්ෂාව සම්පූර්ණ කරන කෙනෙක් නොවෙයි.
පින්වත් ආනන්දය, යම් ඒ භික්ෂුවක් ශාස්තෘන් වහන්සේ කෙරෙහි අගෞරවයකින් යුක්තව හිතුවක්කාර ලෙස ඉන්නවාද, ඒ වගේම ධර්මය කෙරෙහිත් ….(පෙ)…. සංඝයා කෙරෙහිත් අගෞරවයකින් යුක්තව හිතුවක්කාර ලෙස ඉන්නවාද, ඒ වගේම ශික්ෂාව සම්පූර්ණ නොකර ඉන්නවාද, අන්න ඒ භික්ෂුව තමයි සංඝයා අතර වාද විවාද උපදවන්නේ. යම් වාද විවාදයක් ඇද්ද, එය බොහෝ ජනයාට අහිත පිණිස, බොහෝ ජනයාට නොසැප පිණිස, බොහෝ ජනයාට අනර්ථය පිණිස, දෙවි මිනිසුන් හට අහිත පිණිස, දුක් පිණිස හේතුවෙනවා.
එම නිසා පින්වත් ආනන්ද, ඉදින් මෙබඳු වූ වාද විවාදයන්ට මූලික වන දෙයක් තමා තුළ හෝ වේවා, බාහිර හෝ වේවා දකින්නට ලැබුනොත් පින්වත් ආනන්ද, එහිලා ඒ පවිටු විවාද මූලය ප්‍රහාණය කිරීම පිණිස උත්සාහ කරන්න. ඒ වගේම පින්වත් ආනන්ද, තමා තුළ හෝ වේවා, බාහිර හෝ වේවා, මෙබඳු වූ විවාද මූලයක් දකින්නට නොලැබුනොත්, එහිලා අනාගතයේදීවත්, ඒ පවිටු වූ විවාද මූලය නූපදින්නට ඔබ කටයුතු කළ යුතුයි. ඔය ආකාරයට තමයි ඒ පවිටු විවාද මූලය ප්‍රහාණය වන්නේ. ඔය ආකාරයටමයි ඒ පවිටු විවාද මූලය අනාගතයෙහිදී හෝ නූපදින්නේ. පින්වත් ආනන්ද, විවාදවලට මුල්වන කරුණු හය නම් මෙයයි.
පින්වත් ආනන්දය, ආරවුල් (අධිකරණ) සතරක් තියෙනවා. කවර සතරක්ද යත්; විවාදයන්ගෙන් හටගන්නා වූ ආරවුල හෙවත් විවාදාධිකරණය. මතවාදයන්ට අනුව කරුණු කීමෙන් හටගන්නා වූ ආරවුල හෙවත් අනුවාදාධිකරණය. ඇවැත් හේතුවෙන් හටගන්නා ආරවුල හෙවත් ආපත්තාධිකරණය. වැඩකටයුතු හේතුවෙන් හටගන්නා ආරවුල හෙවත් කිච්චාධිකරණය. පින්වත් ආනන්දය, මේ තමයි ආරවුල් හෙවත් අධිකරණ සතර.
ඒ වගේම පින්වත් ආනන්ද, මෙම ආරවුල් හෙවත් අධිකරණයන් සංසිඳවීමට අධිකරණසමථ හතක් තියෙනවා. උපනුපන් ආරවුල්වල සමථයකට පත්වීම පිණිස, සංසිඳවීම පිණිස සම්මුඛාවිනය දිය යුතුය. සතිවිනය දිය යුතුය. අමූළ්හවිනය දිය යුතුය. ප්‍රතිඥාවෙන් කරවිය යුතුය. යේභුය්‍යසිකා කළ යුතුය. තස්සපාපිය්‍යසිකා කළ යුතුය. තිණවත්ථාරකය කළ යුතුය.
පින්වත් ආනන්දය, සම්මුඛාවිනය වෙන්නේ කෙසේද? මෙකරුණෙහිලා පින්වත් ආනන්ද, භික්ෂූන් වහන්සේලා ධර්මයයි කියා හෝ අධර්මයයි කියා හෝ විනයයි කියා හෝ අවිනයයි කියා හෝ විවාද ඇති කරගන්නවා. පින්වත් ආනන්දය, එතකොට සමඟි සම්පන්නව සිටින සියලුම භික්ෂූන් වහන්සේලා රැස්විය යුතුයි. රැස් වී ධර්මයට අනුකූල වූ දෙය හොඳින් විමසිය යුතුයි. ධර්මයට අනුකූල වූ දෙය හොඳින් විමසා යම් අයුරකින් එය ධර්මය හා එකඟ වෙයිද, ඒ අයුරින් එම ආරවුල සංසිඳවිය යුතුයි. පින්වත් ආනන්ද, සම්මුඛාවිනය වෙන්නේ ඔය ආකාරයෙනුයි. මෙසේත් ඇතැම් ආරවුල් ඔය සම්මුඛාවිනය තුළින් සංසිඳී යනවා.
පින්වත් ආනන්දය, යේභුය්‍යසිකාව වෙන්නේ කෙසේද? පින්වත් ආනන්ද, ඉදින් ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලාට එම ආරවුල ඒ ආවාසය තුළදීම සංසිඳුවා ගන්නට නොහැකි වුනෝතින් පින්වත් ආනන්දය, එවිට යම් ආවාසයක ඊට වඩා බොහෝ භික්ෂූන් සිටිත්ද, ඒ භික්ෂූන් වහන්සේලා ඒ ආවාසයට යා යුතුයි. එහිදී සමඟි සම්පන්න වූ සියලූම භික්ෂූන් වහන්සේලා රැස්විය යුතුයි. රැස් වී ධර්මයට අනුකූල වූ දෙය හොඳින් විමසිය යුතුයි. ධර්මයට අනුකූල වූ දෙය හොඳින් විමසා යම් අයුරකින් එය ධර්මය හා එකඟ වෙයිද, ඒ අයුරින් එම ආරවුල සංසිඳවිය යුතුයි. පින්වත් ආනන්ද, යේභුය්‍යසිකාව වෙන්නේ ඔය ආකාරයෙනුයි. මෙසේත් ඇතැම් ආරවුල් ඔය යේභුය්‍යසිකාව තුළින් සංසිඳී යනවා.
පින්වත් ආනන්දය, සතිවිනය වෙන්නේ කොහොමද? පින්වත් ආනන්ද, මෙහිලා භික්ෂුවක් පාරාජිකා ආපත්තියකින් හෝ වේවා පාරාජිකා ආපත්තියකට කිට්ටු වූ ආපත්තියකින් හෝ වේවා මෙබඳු වූ ගරුකාපත්තියකින් භික්ෂුවකට චෝදනා කරනවා. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔබ පාරාජිකාපත්තියකට හෝ පරාජිකාපත්තියකට ආසන්න වෙන කරුණකට හෝ එවැනි ගරුකාපත්තියකට පත් වී සිටින බව සිහිකරනවාද? එතකොට ඒ භික්ෂුව මෙහෙම කිව්වොත් ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, පාරාජිකාපත්තියකට හෝ පරාජිකාපත්තියකට ආසන්න වෙන කරුණකට හෝ එවැනි ගරුකාපත්තියකට පත් වී සිටින බවක් මට සිහිවෙන්නෙ නැහැ.’ පින්වත් ආනන්ද, ඒ භික්ෂුවට දිය යුත්තේ සතිවිනයයි. පින්වත් ආනන්දය, සතිවිනය වෙන්නේ ඔය විදිහටයි. ඔය ආකාරයෙනුත් යම් මේ සතිවිනය තුළින් ඇතැම් අර්බුදයන් සංසිඳිලා යනවා.
පින්වත් ආනන්ද, අමූළ්හවිනය වෙන්නේ කොහොමද? පින්වත් ආනන්ද, මෙහිලා භික්ෂුව පාරාජිකාපත්තියකින් වේවා, පාරාජිකාපත්තියකට ආසන්න කරුණකින් වේවා එවැනි ගරුකාපත්තියකින් තවත් භික්ෂුවකට චෝදනා කරනවා. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔබ පාරාජිකාපත්තියකට හෝ පරාජිකාපත්තියකට ආසන්න වෙන කරුණකට හෝ එවැනි ගරුකාපත්තියකට පත් වී සිටින බව සිහිකරනවාද? එතකොට ඒ භික්ෂුව මෙහෙම කිව්වොත් ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, පාරාජිකාපත්තියකට හෝ පරාජිකාපත්තියකට ආසන්න වෙන කරුණකට හෝ එවැනි ගරුකාපත්තියකට පත් වී සිටින බවක් මට සිහිවෙන්නෙ නැහැ.’ එතකොට ඒ භික්ෂුව කරන්නේ ඇවැතින් නිදහස් වෙන්නට උත්සාහ කරන ඒ භික්ෂුවට එම ඇවැතම මතක් කරදෙමින් එහිම වෙලීමයි. ‘ආයුෂ්මත, හොඳින් කල්පනා කර බලන්න. ඇත්තෙන්ම ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔබ පාරාජිකාපත්තියකට හෝ පරාජිකාපත්තියකට ආසන්න වෙන කරුණකට හෝ එවැනි ගරුකාපත්තියකට පත් වී සිටින බව සිහිකරනවා නේද? එතකොට ඔහු මෙහෙම කියනවා. ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, මං උමතුවෙන් වගේ චිත්ත විපර්යාසයකට පත්වෙලා සිටියා නෙව. ඒ සිහිවිකල්බව නිසාම මගේ අතින් පැවිද්දන්ට නොගැලපෙන බොහෝ දේවල් කෙරුනා. බොහෝ දේවල් කියවුනා. නමුත් මට ඒක සිහිවෙන්නෙ නෑ. සිහිමුලා වීමෙන්මයි මං එය කළේ’ කියල උත්තර දෙනවා. පින්වත් ආනන්ද, ඒ භික්ෂුවට දිය යුත්තේ අමූළ්හ විනයයි. පින්වත් ආනන්දය, අමූළ්හවිනය වෙන්නේ ඔය විදිහටයි. ඔය ආකාරයෙනුත් යම් මේ අමූළ්හවිනය තුළින් ඇතැම් අර්බුදයන් සංසිඳිලා යනවා.
පින්වත් ආනන්ද, පටිඤ්ඤාතකරණයක් වෙන්නේ කොහොමද? පින්වත් ආනන්ද, මෙහිලා භික්ෂුව චෝදනා ලැබ හෝ චෝදනා නොලැබ හෝ තමන්ගේ ඇවැත සිහිකරනවා. සිල්වත් සඟරුවන ඉදිරියෙහි විවෘත කරනවා. මතුකොට පෙන්වනවා. පින්වත් ආනන්ද, ඒ භික්ෂුව විසින් තමන්ට වඩා වැඩිමහළු භික්ෂුවක් වෙත පැමිණ සිවුර ඒකාංශ කොට අර භික්ෂුවට වන්දනා කොට උක්කුටියෙන් හිඳ ඇඳිලි බැඳ මේ ආකාරයට කිව යුතුයි. ‘ස්වාමීනී, මම මේ මේ ඇවැත්වලට පත්වුනා. මා එය දැන් පවසමි.’ එතකොට ඒ භික්ෂුව මෙහෙම අහනවා. ‘ඒ ඇවැත් දකිනවාද?’ ‘දකිමි.’ ‘එහෙම නම් යළි නොවීම පිණිස ඉදිරියට සංවර බවට පැමිණෙන්න.’ ‘සංවර බවට පැමිණෙන්නෙමි’ කියලා. පින්වත් ආනන්දය, පටිඤ්ඤාතකරණය වෙන්නේ ඔය විදිහටයි. ඔය ආකාරයෙනුත් යම් මේ පටිඤ්ඤාතකරණය තුළින් ඇතැම් අර්බුදයන් සංසිඳිලා යනවා.
පින්වත් ආනන්ද, තස්සපාපිය්‍යසිකා වෙන්නේ කොහොමද? පින්වත් ආනන්ද, මෙහිලා භික්ෂුව පාරාජිකාපත්තියකින් වේවා, පාරාජිකාපත්තියකට ආසන්න කරුණකින් වේවා එවැනි ගරුකාපත්තියකින් තවත් භික්ෂුවකට චෝදනා කරනවා. ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔබ පාරාජිකාපත්තියකට හෝ පරාජිකාපත්තියකට ආසන්න වෙන කරුණකට හෝ එවැනි ගරුකාපත්තියකට පත් වී සිටින බව සිහිකරනවාද? එතකොට ඒ භික්ෂුව මෙහෙම කිව්වොත් ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, පාරාජිකාපත්තියකට හෝ පරාජිකාපත්තියකට ආසන්න වෙන කරුණකට හෝ එවැනි ගරුකාපත්තියකට පත් වී සිටින බවක් මට සිහිවෙන්නෙ නැහැ.’ එතකොට ඒ භික්ෂුව කරන්නේ ඇවැතින් නිදහස් වෙන්නට උත්සාහ කරන ඒ භික්ෂුවට එම ඇවැතම මතක් කරදෙමින් එහිම වෙලීමයි. ‘ආයුෂ්මත, හොඳින් කල්පනා කර බලන්න. ඇත්තෙන්ම ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔබ පාරාජිකාපත්තියකට හෝ පරාජිකාපත්තියකට ආසන්න වෙන කරුණකට හෝ එවැනි ගරුකාපත්තියකට පත් වී සිටින බව සිහිකරනවා නේද? එතකොට ඔහු මෙහෙම කියනවා. ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, පාරාජිකාපත්තියකට හෝ පරාජිකාපත්තියකට ආසන්න වෙන කරුණකට හෝ එවැනි ගරුකාපත්තියකට පත් වී සිටින බවක් මට සිහිවෙන්නෙ නැහැ. නමුත් ප්‍රිය ආයුෂ්මත, මෙබඳු වූ අල්පමාත්‍ර ආපත්තියකට නම් පත්වුණු බව මතකයි.’ එතකොට අර භික්ෂුව ඒ චෝදනාවෙන් ගැලවෙන්නට හදන භික්ෂුව තව තවත් දැඩි කොට ඒ ඇවැතින්ම වෙලනවා. ‘ආයුෂ්මත, හොඳින් කල්පනා කර බලන්න. ඇත්තෙන්ම ප්‍රිය ආයුෂ්මතුනි, ඔබ පාරාජිකාපත්තියකට හෝ පරාජිකාපත්තියකට ආසන්න වෙන කරුණකට හෝ එවැනි ගරුකාපත්තියකට පත් වී සිටින බව සිහිකරනවා නේද? එතකොට ඔහු මෙහෙම කියනවා. ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මත, මං මේ නම් ඇති අල්ප මාත්‍ර වූ ආපත්තියකට පත් වෙලා ඒ ගැන නොවිමසද්දීම ආපත්තියට පත් වූ බව ප්‍රතිඥා දෙනවා. එහෙම එකේ පාරාජිකාවක් හෝ පාරාජිකාවකට ආසන්න ඇවැතක් හෝ පිළිබඳ මගෙන් විමසද්දී මා එබඳු වූ ගරුකාපත්තියකට කිම, පිළිතුරු නොදී සිටීවිද?’ එතකොට චෝදනා කරන භික්ෂුව මෙහෙම කියනවා. ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මත, ඔබ මෙම අල්පමාත්‍ර වූ ආපත්තියකට පැමිණියත් නොවිමසද්දී ප්‍රතිඥා දුන්නේ නෑ නෙව. එනිසා ඔබ පාරාජිකාවකට හෝ පාරාජිකාවකට ආසන්න හෝ ආපත්තියකට පත්වෙලා විමසද්දීත් ප්‍රතිඥා දේවි කියලද හිතන්නේ? එනිසා ආයුෂ්මත, ආයෙමත් ඉතාමත් හොඳින් කල්පනා කොට බලන්න. ඔබ පාරාජිකාවකට හෝ පාරාජිකාවකට ආසන්න හෝ බරපතල ආපත්තියකට පත්වෙලා නේද ඉන්නේ?’ එතකොට ඔහු මෙහෙම කියනවා. ‘ප්‍රිය ආයුෂ්මත, මං පාරාජිකාවකට හෝ පාරාජිකාවකට ආසන්න වූ හෝ බරපතල ආපත්තියකට පත්වෙලා ඉන්න බව මතක් වෙනවා. මං අර විදිහට කිව්වේ හිතට ගත්තු නිසයි. මං අර විදිහට කිව්වේ වෙන දේකින් වසන්නට ඕන නිසයි. ඒ කියන්නේ මං පාරාජිකාවකට හෝ පාරාජිකාවකට ආසන්න හෝ බරපතල ආපත්තියකට පත්වුනු බව සිහිකරන්නෙ නෑ කියලා.’ පින්වත් ආනන්ද, තස්සපාපිය්‍යසිකාව වෙන්නේ ඔය විදිහටයි. ඔය ආකාරයෙනුත් යම් මේ තස්සපාපිය්‍යසිකාව තුළින් ඇතැම් අර්බුදයන් සංසිඳිලා යනවා.
පින්වත් ආනන්ද, තිණවත්ථාරකය වෙන්නේ කොයි විදිහටද? පින්වත් ආනන්ද, මෙහිලා භික්ෂූන් අතර අඬදබර ඇතිවෙනවා. කෝලාහලයක් ඇතිවෙනවා. වාද විවාද ඇතිවෙනවා. ඒ හේතුවෙන් ශ්‍රමණයන්ට නොගැලපෙන බොහෝ දේවල් කෙරෙනවා. කියන්නට සිදුවෙනවා. එතකොට පින්වත් ආනන්ද, සමඟි සම්පන්න වූ සියලුම භික්ෂූන් රැස්විය යුතුයි. රැස්වෙලා එකම මතයකින් යුක්තව සිටින භික්ෂූන් ගෙන් වඩාත් ව්‍යක්ත භික්ෂුව විසින් හුනස්නෙන් නැගිට සිවුර ඒකාංශ කොට පොරවා ඇඳිලි බැඳ සංඝයාට දැනුම් දිය යුතුයි.
‘ස්වාමීනී, උතුම් සංඝයා වහන්ස, අඬදබරවලට මැදි වූ, කෝලාහලවලට මැදි වූ, වාද විවාදවලට මැදි වූ අප අතර ශ්‍රමණයන්ට නොගැලපෙන මේ බොහෝ නොසරුප් දෑ සිදුවුනා. නොසරුප් වචන කියවුනා. ඉදින් සංඝයාට කල් පැමිණ තිබෙනවා. මමත් මේ ආයුෂ්මතුන් වහන්සේලාගේ යම් ආපත්තියක් ඇද්ද, තමාගේ යම් ආපත්තියක් ඇද්ද, එය මේ ආයුෂ්මතුන් වහන්සේලාගේ යහපත පිණිස, තමාගේද යහපත පිණිස බරපතල ඇවැත්වලට නොව, ගිහි ප්‍රතිසංයුත්ත ඇවැත්වලට නොව, අවශේෂ ආපත්තිවලට සංඝයා මැද තණකොළ රොඩු ආදියකින් අපිරිසිදු දෙයක් වසාදමන්නාක් මෙන් තිණවත්ථාරකය දෙසමි.’
එවිට අනිත් පක්ෂයෙන් වූ භික්ෂූන් වහන්සේලා අතර වඩාත් ව්‍යක්ත භික්ෂුවක් අසුනින් නැගිට සිවුර ඒකාංශ කොට පොරවා ඇඳිලි බැඳ සංඝයාට දැනුම් දිය යුතුයි.
‘ස්වාමීනී, උතුම් සංඝයා වහන්ස, අඬදබරවලට මැදි වූ, කෝලාහල වලට මැදි වූ, වාද විවාදවලට මැදි වූ අප අතර ශ්‍රමණයන්ට නොගැලපෙන මේ බොහෝ නොසරුප් දෑ සිදුවුනා. නොසරුප් වචන කියවුනා. ඉදින් සංඝයාට කල් පැමිණ තිබෙනවා. මමත් මේ ආයුෂ්මතුන් වහන්සේලාගේ යම් ආපත්තියක් ඇද්ද, තමාගේ යම් ආපත්තියක් ඇද්ද, එය මේ ආයුෂ්මතුන් වහන්සේලාගේ යහපත පිණිස, තමාගේද යහපත පිණිස බරපතල ඇවැත්වලට නොව, ගිහි ප්‍රතිසංයුත්ත ඇවැත්වලට නොව, අවශේෂ ආපත්තිවලට සංඝයා මැද තණකොළ රොඩු ආදියකින් අපිරිසිදු දෙයක් වසාදමන්නාක් මෙන් තිණවත්ථාරකය දෙසමි.’
පින්වත් ආනන්ද, තිණවත්ථාරකය වන්නේ ඔය විදිහටයි. ඔය ආකාරයෙනුත් යම් මේ තිණවත්ථාරකය තුළින් ඇතැම් අර්බුදයන් සංසිඳිලා යනවා.
පින්වත් ආනන්ද, ප්‍රිය මනාප බව ඇතිවෙන, ගෞරවය ඇති වෙන, එකිනෙකාට අනුග්‍රහය ඇතිවෙන, වාද විවාද ඇති නොවන, සමඟිය පිණිස පවතින, එක්සත්ව සිටීමට උපකාරී වන නිතර සිහි කළ යුතු ධර්ම හයක් තියෙනවා. කවර ධර්ම හයක්ද යත්; පින්වත් ආනන්ද, මෙහිලා භික්ෂුව තුළ තමා සමඟ එකට සිල් රකින භික්ෂූන් වහන්සේලා කෙරෙහි එළිපිටත්, හුදෙකලාවෙත් මෛත්‍රිය පෙරටු කොට ගත් කායික ක්‍රියාවන් හොඳින් පිහිටා තියෙනවා. මෙයත් ප්‍රිය මනාප බව ඇතිවෙන, ගෞරවය ඇති වෙන, එකිනෙකාට අනුග්‍රහය ඇතිවෙන, වාද විවාද ඇති නොවන, සමඟිය පිණිස පවතින, එක්සත්ව සිටීමට උපකාරී වන නිතර සිහි කළ යුතු ධර්මයක්.
පින්වත් ආනන්ද, නැවත අනිකක් කියමි. මෙහිලා භික්ෂුව තුළ තමා සමඟ එකට සිල් රකින භික්ෂූන් වහන්සේලා කෙරෙහි එළිපිටත්, හුදෙකලාවත් මෛත්‍රිය පෙරටු කොට ගත් වචනයෙන් කරන ක්‍රියාවන් හොඳින් පිහිටා තියෙනවා. මෙයත් ප්‍රිය මනාප බව ඇතිවෙන, ගෞරවය ඇති වෙන, එකිනෙකාට අනුග්‍රහය ඇතිවෙන, වාද විවාද ඇති නොවන, සමඟිය පිණිස පවතින, එක්සත්ව සිටීමට උපකාරී වන නිතර සිහි කළ යුතු ධර්මයක්.
පින්වත් ආනන්ද, නැවත අනිකක් කියමි. මෙහිලා භික්ෂුව තුළ තමා සමඟ එකට සිල් රකින භික්ෂූන් වහන්සේලා කෙරෙහි එළිපිටත්, හුදෙකලාවත් මෛත්‍රිය පෙරටු කොට ගත් මනසින් කරන ක්‍රියාවන් හොඳින් පිහිටා තියෙනවා. මෙයත් ප්‍රිය මනාප බව ඇතිවෙන, ගෞරවය ඇති වෙන, එකිනෙකාට අනුග්‍රහය ඇතිවෙන, වාද විවාද ඇති නොවන, සමඟිය පිණිස පවතින, එක්සත්ව සිටීමට උපකාරී වන නිතර සිහි කළ යුතු ධර්මයක්.
පින්වත් ආනන්ද, නැවත අනිකක් කියමි. මෙහිලා භික්ෂුවට ධාර්මික වූ, ධාර්මිකව ලැබෙන්නා වූ යම්කිසි ලාභයක් ඇද්ද, අඩු ගණනේ පාත්‍රයට වැටෙන සුළු දෙයක් හෝ වේවා, එබඳු වූ ලාභයන් තමා සමඟ පිළිවෙත් පුරන සිල්වත් භික්ෂූන් වහන්සේලා සමඟ සාධාරණව බෙදා හදාගෙන පරිහරණය කරනවා. මෙයත් ප්‍රිය මනාප බව ඇතිවෙන, ගෞරවය ඇතිවෙන, එකිනෙකාට අනුග්‍රහය ඇතිවෙන, වාද විවාද ඇති නොවන, සමඟිය පිණිස පවතින, එක්සත්ව සිටීමට උපකාරී වන නිතර සිහි කළ යුතු ධර්මයක්.
පින්වත් ආනන්ද, නැවත අනිකක් කියමි. මෙහිලා භික්ෂුව ආරක්ෂා කරන්නා වූ නොකඩ කොට රකින, සිදුරු නැතුව රකින, පැල්ලම් නැතුව රකින, දොස් නැතුව රකින, නුවණැත්තන් පසසන, දෘෂ්ටි මතවාද සමඟ මිශ්‍ර නොකොට රකින, සමාධිය වැඩීමට උපකාරය පිණිස රකින යම් සිල්පද ඇත්නම්, එබඳු වූ සීලය තුළ තමා සමඟ එකට සිල් රකින භික්ෂූන් වහන්සේලා සමඟ පිරිස මැදදීත්, තනියම සිටිද්දීත් සීලයෙන් සමාන බවට පත්වෙමින් වාසය කරනවා. මෙයත් ප්‍රිය මනාප බව ඇතිවෙන, ගෞරවය ඇතිවෙන, එකිනෙකාට අනුග්‍රහය ඇතිවෙන, වාද විවාද ඇති නොවන, සමඟිය පිණිස පවතින, එක්සත්ව සිටීමට උපකාරී වන නිතර සිහි කළ යුතු ධර්මයක්.
පින්වත් ආනන්ද, නැවත අනිකක් කියමි. මෙහිලා භික්ෂුව තුළ ආර්ය වූ, නිවන පිණිස පවතින, මැනවින් සසර දුක් ක්ෂය වීම පිණිස උපකාරී වන යම් දෘෂ්ටියක් ඇද්ද, එබඳු වූ දෘෂ්ටිය තුළ තමා සමඟ එකට සිල් රකින භික්ෂූන් වහන්සේලා සමඟ පිරිස මැදදීත්, තනියම සිටිද්දීත් දෘෂ්ටියෙන් සමාන බවට පත්වෙමින් වාසය කරනවා. මෙයත් ප්‍රිය මනාප බව ඇතිවෙන, ගෞරවය ඇති වෙන, එකිනෙකාට අනුග්‍රහය ඇතිවෙන, වාද විවාද ඇති නොවන, සමඟිය පිණිස පවතින, එක්සත්ව සිටීමට උපකාරී වන නිතර සිහි කළ යුතු ධර්මයක්.
පින්වත් ආනන්ද, මේවා තමයි ප්‍රිය මනාප බව ඇතිවෙන, ගෞරවය ඇතිවෙන, එකිනෙකාට අනුග්‍රහය ඇතිවෙන, වාද විවාද ඇති නොවන, සමඟිය පිණිස පවතින, එක්සත්ව සිටීමට උපකාරී වන නිතර සිහි කළ යුතු ධර්ම හය.
පින්වත් ආනන්ද, ඉදින් මේ නිතර සිහි කළ යුතු ධර්මයන් සය ඔබ සමාදන්ව පවත්වාගෙන යනවා නම්, එවිට පින්වත් ආනන්ද, යම් වචනයක් ඉවසන්නට නොහැකි වේද, එබඳු වූ කුඩා වේවා, මහත් වේවා වචනයක් ඔබ දකිනවාද?”
“ස්වාමීනී, එබඳු එකක් මා දකින්නේ නෑ.”
“එනිසා පින්වත් ආනන්ද, ඔය නිතර නිතර සිහි කළ යුතු ධර්ම හය සමාදන්ව පවත්වා ගෙන යන්න. එය ඔබලාට බොහෝ කාලයක් හිතසුව පිණිස පවතීවි.”
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මේ උතුම් දේශනය වදාළා. ඒ දේශනය ගැන ආයුෂ්මත් ආනන්දයන් වහන්සේ ගොඩක් සතුටු වුනා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වදාළ මේ දේශනය සතුටින් පිළිගත්තා.
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
සාම ගමේදී වදාළ දෙසුම නිමා විය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/mn3_3-1-4/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M