මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් සමයක භාග්‍යවතුන් වහන්සේ රජගහ නුවර ගිජ්ඣකූට පර්වතයෙහි වැඩවසන සේක. එසමයෙහි ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරණුවෝ රජගහ නුවර සීතවනයෙහි වාසය කරති.
එකල්හී හුදෙකලාවේ භාවනාවෙන් සිටි ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරුන්ට මෙබඳු චිත්ත පරිවිතර්කයක් හටගත්තේ ය. ‘භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පටන්ගත් වීරිය ඇති යම්කිසි ශ්‍රාවකවරු වෙත් නම්, මම් ද ඔවුන් අතර කෙනෙක්මි. නමුත් මාගේ සිත උපාදාන රහිත ව ආශ්‍රවයන්ගෙන් නිදහස් නොවෙයි. මාගේ නිවසෙහි භෝග සම්පත් ද ඇත්තේ ය. ඒ භෝග සම්පත් අනුභව කරන්නට ත්, පින් කරගන්නට ත් හැකියාව තිබෙයි. එහෙයින් මම ශික්ෂාව ප්‍රතික්ෂේප කොට හීන වූ ගිහි බවට පැමිණ භෝගයන් ද අනුභව කරන්නෙම් නම්, පින් ද කරන්නෙම් නම් මැනැවැ’ යි.
ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ තම සිතින් ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරුන්ගේ සිතෙහි වූ කල්පනාව දැන යම් සේ බලවත් පුරුෂයෙක් හැකිලූ අතක් දිග හරින්නේ වෙයි ද, දික් කළ අතක් හකුලන්නේ වෙයි ද, එපමණ සුළු කලකින් ගිජ්ඣකූට පර්වතයෙන් නොපෙනී ගොස් සීතවනයෙහි ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරුන් ඉදිරියෙහි පහළ වූ සේක.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පණවන ලද අසුනෙහි වැඩහුන් සේක. ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරුන් ද භාග්‍යවතුන් වහන්සේට සකසා වන්දනා කොට එකත්පස් ව හිඳ ගත්තේ ය. එකත්පස් ව හුන් ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරුන් ට භාග්‍යවතුන් වහන්සේ මෙය වදාළ සේක.
“සෝණයෙනි, හුදෙකලාවේ භාවනාවෙන් සිටි ඔබට මෙබඳු චිත්ත පරිවිතර්කයක් හටගත්තේ නොවේ ද? එනම් ‘භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ පටන්ගත් වීරිය ඇති යම්කිසි ශ්‍රාවකවරු වෙත් නම්, මම් ද ඔවුන් අතර කෙනෙක්මි. නමුත් මාගේ සිත උපාදාන රහිත ව ආශ්‍රවයන්ගෙන් නිදහස් නොවෙයි. මාගේ නිවසෙහි භෝග සම්පත් ද ඇත්තේ ය. ඒ භෝග සම්පත් අනුභව කරන්නට ත්, පින් කරගන්නට ත් හැකියාව තිබෙයි. එහෙයින් මම ශික්ෂාව ප්‍රතික්ෂේප කොට හීන වූ ගිහි බවට පැමිණ භෝගයන් ද අනුභව කරන්නෙම් නම්, පින් ද කරන්නෙම් නම් මැනැවැ’ යි යනුවෙන්?”
“එසේ ය, ස්වාමීනී.”
“සෝණයෙනි, ඒ කිමෙකැයි හඟනෙහි ද? පෙර ඔබ නිවසේ සිටිය දී වීණාවෙහි තත්සරයන් පිළිබඳ ව දක්ෂ වූයෙහි ද?”
“එසේ ය, ස්වාමීනී.”
“සෝණයෙනි, ඒ කිමෙකැයි හඟනෙහි ද? යම් කලක ඔබගේ වීණාවෙහි තත් ඉතා දැඩි ව තිබෙයි නම්, එසමයෙහි ඔබගේ වීණාවේ ස්වරවත් බව හෝ කර්මණ්‍ය බව හෝ වෙයි ද?”
“ස්වාමීනී, එය නොවේ ම ය.”
“සෝණයෙනි, ඒ කිමෙකැයි හඟනෙහි ද? යම් කලක ඔබගේ වීණාවෙහි තත් ඉතා ලිහිල් ව තිබෙයි නම්, එසමයෙහි ඔබගේ වීණාවේ ස්වරවත් බව හෝ කර්මණ්‍ය බව හෝ වෙයි ද?”
“ස්වාමීනී, එය නොවේ ම ය.”
“සෝණයෙනි, යම් කලක ඔබගේ වීණාවෙහි තත් ඉතා දැඩි ත් නොවෙයි නම්, ඉතා ලිහිල් ද නෙවෙයි නම්, සම ගුණයෙහි පිහිටා ඇත්නම්, එසමයෙහි ඔබගේ වීණාව ස්වරවත් හෝ වෙයි ද? කර්මණ්‍ය බව හෝ වෙයි ද?”
“එසේ ය, ස්වාමීනී.”
“එසෙයින් ම සෝණයෙනි, අතිශයින් දැඩි වූ වීර්යය සිතෙහි විසිරීම පිණිස පවතියි. අතිශයින් ම හැකිලී ගිය වීර්යය කුසීත බව පිණිස පවතියි. එහෙයින් සෝණයෙනි, ඔබ වීර්යය සම කරගැනීමට අධිෂ්ඨාන කරව. ඉන්ද්‍රියයන්ගේ සම බව අවබෝධ කරගනුව. එහි නිමිති ත් ගනුව.”
“එසේ ය, ස්වාමීනී” යි ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරණුවෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට පිළිවදන් දුන්හ.
ඉක්බිති භාග්‍යවතුන් වහන්සේ ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරුන්ට මේ අවවාදයෙන් අවවාද කොට යම් සේ බලවත් පුරුෂයෙක් හැකිලූ අතක් දිග හරින්නේ වෙයි ද, දික් කළ අතක් හකුලන්නේ වෙයි ද, එපමණ සුළු කලකින් සීතවනයෙන් නොපෙනී ගොස් ගිජ්ඣකූට පර්වතයෙහි පහළ වූ සේක.
එවිට ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරණුවෝ පසුකාලයෙහි වීර්යය සම කොට ගැනීමට අධිෂ්ඨාන කළහ. ඉන්ද්‍රියයන්ගේ සම බව අවබෝධ කළහ. එහි නිමිත්ත ද ගත්හ. ඉක්බිති ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරණුවෝ තනි ව හුදෙකලාවෙහි අප්‍රමාදී ව කෙලෙස් තවන වීර්යය ඇති ව දහමට දිවි පුදා වාසය කරන්නාහු යම් අරුතක් උදෙසා කුලපුත්‍රයෝ ගිහි ගෙයි අත්හැර මනාකොට අනගාරික ව පැවිදි වෙත් ද, ඒ බඹසරෙහි අවසානය වන අනුත්තර නිර්වාණය මේ ජීවිතයේ දී ම නොබෝ කලකින් ස්වකීය විශිෂ්ට ඥානයෙන් සාක්ෂාත් කොට එයට පැමිණ වාසය කළහ. ‘ඉපදීම ක්ෂය වූයේ ය. බඹසර වාසය නිමවන ලදී. කළ යුත්ත කරන ලදී. නිවන පිණිස කළ යුතු අනෙකක් නැතැ’යි අවබෝධ කරගත්හ. ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරණුවෝ වනාහී රහතුන් අතුරින් කෙනෙක් වූහ.
ඉක්බිති අරහත්වයට පත් වූ ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරුන් හට මේ අදහස ඇති විය. ‘යම් හෙයකින් මම භාග්‍යවතුන් වහන්සේ වෙත පැමිණෙම් නම්, පැමිණ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ සමීපයෙහි අරහත්වය ප්‍රකාශ කරන්නෙම් නම් මැනැවැ’ යි.
එකල්හී ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරණුවෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ කරා එළැඹියහ. එළඹ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට සකසා වන්දනා කොට එකත්පස් ව හිඳගත්හ. එකත්පස් ව හුන් ආයුෂ්මත් සෝණ තෙරණුවෝ භාග්‍යවතුන් වහන්සේට මෙය පවසා සිටියහ.
“ස්වාමීනී, යම් ඒ භික්ෂුවක් අරහත් වූයේ ද, ඛීණාශ්‍රව වූයේ ද, බඹසර වැස නිම වූයේ ද, කළ යුත්ත කරන ලද්දේ ද, කෙලෙස් බර බහා තැබුවේ ද, පිළිවෙලින් පත් අරහත්වය ඇත්තේ ද, භව සංයෝජනයන් ක්ෂය කළේ වෙයි ද, මනා අවබෝධයෙන් විමුක්තියට පත්වූයේ වෙයි ද, හේ සය තැනකින් අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. එනම් නෛෂ්ක්‍රම්‍යය පිළිබඳ ව ද අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. හුදෙකලා විවේකය පිළිබඳ ව ද අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. අව්‍යාපාදය පිළිබඳ ව ද අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. තෘෂ්ණාව ක්ෂය වීම පිළිබඳ ව ද අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. උපාදාන ක්ෂය වීම පිළිබඳ ව ද අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. මුලා නොවීම පිළිබඳ ව ද අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි.
1. ස්වාමීනී, මෙහිලා ඇතැම් ආයුෂ්මත් කෙනෙකුට මෙබඳු අදහසක් ඇතිවන්නට පුළුවනි. එනම්, හුදෙක් ශ්‍රද්ධා මාත්‍රයෙන් ම මේ ආයුෂ්මත් තෙමේ නෛෂ්ක්‍රම්‍යය පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ ය කියා. ස්වාමීනී, එය එසේ නොදැක්ක යුතුය. ස්වාමීනී, ඛීණාශ්‍රව වූ, වසන ලද බඹසර ඇති, කළ යුත්ත කරන ලද භික්ෂුව කළ යුතු දෙයක් තමා තුළ නැවත කිරීමක් නොදකින්නේ, කරන ලද දෙයෙහි නැවත කිරීමකුත් නොදකින්නේ රාගය ක්ෂය වීමෙන් වීතරාගී වූ බැවින් නෛෂ්ක්‍රම්‍යය පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. ද්වේෂය ක්ෂය වීමෙන් වීතදෝෂී වූ බැවින් නෛෂ්ක්‍රම්‍යය පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. මෝහය ක්ෂය වීමෙන් වීතමෝහී වූ බැවින් නෛෂ්ක්‍රම්‍යය පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි.
2. ස්වාමීනී, මෙහිලා ඇතැම් ආයුෂ්මත් කෙනෙකුට මෙබඳු අදහසක් ඇතිවන්නට පුළුවනි. එනම්, ලාභ සත්කාර කීර්ති ප්‍රශංසාවන්ට ආශාවෙන් මේ ආයුෂ්මත් තෙමේ හුදෙකලා විවේකය පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ ය කියා. ස්වාමීනී, එය එසේ නොදැක්ක යුතුය. ස්වාමීනී, ඛීණාශ්‍රව වූ, වසන ලද බඹසර ඇති, කළ යුත්ත කරන ලද භික්ෂුව කළ යුතු දෙයක් තමා තුළ නැවත කිරීමක් නොදකින්නේ, කරන ලද දෙයෙහි නැවත කිරීමකුත් නොදකින්නේ රාගය ක්ෂය වීමෙන් වීතරාගී වූ බැවින් හුදෙකලා විවේකය පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. ද්වේෂය ක්ෂය වීමෙන් වීතදෝෂී වූ බැවින් හුදෙකලා විවේකය පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. මෝහය ක්ෂය වීමෙන් වීතමෝහී වූ බැවින් හුදෙකලා විවේකය පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි.
3. ස්වාමීනී, මෙහිලා ඇතැම් ආයුෂ්මත් කෙනෙකුට මෙබඳු අදහසක් ඇතිවන්නට පුළුවනි. එනම්, සීලබ්බත පරාමාසයන් සාර වශයෙන් ගැනීමෙන් මේ ආයුෂ්මත් තෙමේ අව්‍යාපාදය පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ ය කියා. ස්වාමීනී, එය එසේ නොදැක්ක යුතුය. ස්වාමීනී, ඛීණාශ්‍රව වූ, වසන ලද බඹසර ඇති, කළ යුත්ත කරන ලද භික්ෂුව කළ යුතු දෙයක් තමා තුළ නැවත කිරීමක් නොදකින්නේ, කරන ලද දෙයෙහි නැවත කිරීමකුත් නොදකින්නේ රාගය ක්ෂය වීමෙන් වීතරාගී වූ බැවින් අව්‍යාපාදය පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. ද්වේෂය ක්ෂය වීමෙන් වීතදෝෂී වූ බැවින් අව්‍යාපාදය පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. මෝහය ක්ෂය වීමෙන් වීතමෝහී වූ බැවින් අව්‍යාපාදය පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි.
4. ….(පෙ)…. රාගය ක්ෂය වීමෙන් වීතරාගී වූ බැවින් තණ්හාව ක්ෂය වීම පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. ද්වේෂය ක්ෂය වීමෙන් වීතදෝෂී වූ බැවින් තණ්හාව ක්ෂය වීම පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. මෝහය ක්ෂය වීමෙන් වීතමෝහී වූ බැවින් තණ්හාව ක්ෂය වීම පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි.
5. ….(පෙ)…. රාගය ක්ෂය වීමෙන් වීතරාගී වූ බැවින් උපාදාන ක්ෂය වීම පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. ද්වේෂය ක්ෂය වීමෙන් වීතදෝෂී වූ බැවින් උපාදාන ක්ෂය වීම පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. මෝහය ක්ෂය වීමෙන් වීතමෝහී වූ බැවින් උපාදාන ක්ෂය වීම පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි.
6. ….(පෙ)…. රාගය ක්ෂය වීමෙන් වීතරාගී වූ බැවින් සිහි මුළා නොවීම පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. ද්වේෂය ක්ෂය වීමෙන් වීතදෝෂී වූ බැවින් සිහි මුළා නොවීම පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි. මෝහය ක්ෂය වීමෙන් වීතමෝහී වූ බැවින් සිහි මුළා නොවීම පිළිබඳ ව අවබෝධය ලැබුවේ වෙයි.
ස්වාමීනී, මෙසේ මැනැවින් නිදහස් වූ සිත් ඇති භික්ෂුවට බොහෝ සෙයින් නමුත් ඇසින් දත යුතු රූපයෝ ඇස් හමුවට පැමිණෙත් නම්, ඒ රූපයෝ ඒ භික්ෂුවගේ සිත යට කොට නොයත්. ඔහුගේ සිත ඒ රූප හා මිශ්‍ර නොවුණේ වෙයි. ස්ථිර ව පිහිටා සිටියේ, අකම්පිත ව සිටියේ වෙයි. ඒ සියල්ලෙහි අනිත්‍ය දකියි. බොහෝ සෙයින් නමුත් කනින් ඇසිය යුතු ශබ්දයෝ කන ඉදිරියට පැමිණෙත් නම්, ….(පෙ)…. බොහෝ සෙයින් නමුත් නාසයෙන් දත යුතු ගන්ධයෝ නාසය ඉදිරියට පැමිණෙත් නම්, ….(පෙ)…. බොහෝ සෙයින් නමුත් දිවෙන් දත යුතු රසයෝ දිව ඉදිරියට පැමිණෙත් නම්, ….(පෙ)…. බොහෝ සෙයින් නමුත් කයින් දත යුතු ස්පර්ශයෝ කය ඉදිරියට පැමිණෙත් නම්, ….(පෙ)…. බොහෝ සෙයින් නමුත් මනසින් දත යුතු ආරම්මණයෝ මනස හමුවට පැමිණෙත් නම්, ඒ ආරම්මණයෝ ඒ භික්ෂුවගේ සිත යට කොට නොයත්. ඔහුගේ සිත ඒ ආරම්මණ හා මිශ්‍ර නොවුණේ වෙයි. ස්ථිර ව පිහිටා සිටියේ, අකම්පිත ව සිටියේ වෙයි. ඒ සියල්ලෙහි අනිත්‍ය දකියි.
ස්වාමීනී, එය මෙබඳු දෙයකි. සිදුරු නැති, පැළුම් නැති, ඒකඝන වූ ගල් පර්වතයක් තිබෙයි. එකල්හී පෙරදිග දිශාවෙනුත් බලවත් සේ හමන්නා වූ වැසි සුළඟ ඒ පර්වතය කම්පා නොකරයි. විශේෂයෙන් කම්පා නොකරයි. නොවෙව්ළුවයි. එමෙන් ම බටහිර දිශාවෙනුත් බලවත් සේ හමන්නා වූ වැසි සුළඟ ….(පෙ)…. එමෙන් ම උතුරු දිශාවෙනුත් බලවත් සේ හමන්නා වූ වැසි සුළඟ ….(පෙ)…. එමෙන් ම දකුණු දිශාවෙනුත් බලවත් සේ හමන්නා වූ වැසි සුළඟ ඒ පර්වතය කම්පා නොකරයි. විශේෂයෙන් කම්පා නොකරයි. නොවෙව්ළුවයි.
එසෙයින් ම ස්වාමීනී, මෙසේ මැනැවින් නිදහස් වූ සිත් ඇති භික්ෂුවට බොහෝ සෙයින් නමුත් ඇසින් දත යුතු රූපයෝ ඇස් හමුවට පැමිණෙත් නම්, ඒ රූපයෝ ඒ භික්ෂුවගේ සිත යට කොට නොයත්. ඔහුගේ සිත ඒ රූප හා මිශ්‍ර නොවුණේ වෙයි. ස්ථිර ව පිහිටා සිටියේ, අකම්පිත ව සිටියේ වෙයි. ඒ සියල්ලෙහි අනිත්‍ය දකියි. බොහෝ සෙයින් නමුත් කනින් ඇසිය යුතු ශබ්දයෝ කන ඉදිරියට පැමිණෙත් නම්, ….(පෙ)…. බොහෝ සෙයින් නමුත් නාසයෙන් දත යුතු ගන්ධයෝ නාසය ඉදිරියට පැමිණෙත් නම්, ….(පෙ)…. බොහෝ සෙයින් නමුත් දිවෙන් දත යුතු රසයෝ දිව ඉදිරියට පැමිණෙත් නම්, ….(පෙ)…. බොහෝ සෙයින් නමුත් කයින් දත යුතු ස්පර්ශයෝ කය ඉදිරියට පැමිණෙත් නම්, ….(පෙ)…. බොහෝ සෙයින් නමුත් මනසින් දත යුතු ආරම්මණයෝ මනස හමුවට පැමිණෙත් නම්, ඒ ආරම්මණයෝ ඒ භික්ෂුවගේ සිත යට කොට නොයත්. ඔහුගේ සිත ඒ ආරම්මණ හා මිශ්‍ර නොවුණේ වෙයි. ස්ථිර ව පිහිටා සිටියේ, අකම්පිත ව සිටියේ වෙයි. ඒ සියල්ලෙහි අනිත්‍ය දකියි.
(ගාථා)
නෙක්ඛම්ම පිළිබඳ අවබෝධය ත්, චිත්ත විවේකය පිළිබඳ අවබෝධය ත්, අව්‍යාපාදය පිළිබඳ අවබෝධය ත්, උපාදාන ක්ෂය වීම පිළිබඳ අවබෝධය ත්,
තණ්හාව ක්ෂය වීම පිළිබඳ අවබෝධය ත්, සිහි මුලා නොවීම පිළිබඳ අවබෝධය ත් යන අවබෝධයෙන් යුතුව නිවන නම් වූ අසංඛත ආයතනය දැක මැනැවින් සිත උපාදානයෙන් නිදහස් වෙයි.
ඒ මැනැවින් මිදුණු සිත් ඇති ශාන්ත සිත් ඇති භික්ෂුව හට කළ දෙය යළි කිරීමක් නැත්තේ ය. නිවන පිණිස කළ යුතු දෙයක් ද නැත්තේ ය.
යම් සේ ඒකඝන ගල් කුලක් සුළඟින් නොසෙල්වී තිබෙයි ද, එසෙයින් ම රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, පහස යන සියල්ලෙන් රහත් භික්ෂුව නොසැලී සිටියි.
තාදී සිත් ඇති ඒ රහතුන්ගේ සිත ඉෂ්ට වූ ධර්මයෙනුත්, අනිෂ්ට වූ ධර්මයෙනුත් නොසැලෙයි. මැනැවින් පිහිටි සිත් ඇති, මැනැවින් මිදුණු සිත් ඇති ඒ රහත් භික්ෂුව එහි අනිත්‍යය දකියි.
සාදු! සාදු!! සාදු!!!
සෝණ සූත්‍රය නිමා විය.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/an4_6-2-1-1/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M