පින්වත් මහණෙනි, මූලිකව සිටීම් (අධිපතිකම්) තුනක් තියෙනවා. ඒ තුන මොනවාද? තමාවම මුල්කොට කල්පනා කිරීම හෙවත් අත්තාධිපත්‍යය, ලෝකයෙහි ස්වභාවය මුල්කොට කල්පනා කිරීම හෙවත් ලෝකාධිපත්‍යය, ධර්මය මුල්කොට කල්පනා කිරීම හෙවත් ධම්මාධිපත්‍යයයි.
පින්වත් මහණෙනි, තමාවම මුල්කොට කල්පනා කිරීම හෙවත් අත්තාධිපත්‍යය යනු කුමක්ද? පින්වත් මහණෙනි, මෙහි භික්ෂුව අරණ්‍යයකට ගියද, රුක්මුලකට ගියද, හිස් කුටියකට ගියද, මේ විදිහට නුවණින් කල්පනා කරනවා. ‘මම ගිහි ගෙයින් නික්මිලා අනගාරික පැවිදි ජීවිතයකට ආවේ වස්ත්‍ර නැතිකමට නොවෙයි. ආහාරපාන නැතිකමට නොවෙයි. ….(පෙ)…. ඉන්න හිටින්න තැනක් නැතිකමට නොවෙයි. ….(පෙ)…. මම ගිහි ගෙයින් නික්මිලා අනගාරික පැවිද්දකට ආවේ මේ මේ දේවල් ලබාගත යුතුයි කියලා හිතාගෙනත් නොවෙයි. ‘ඇත්තෙන්ම ඒ මම ජාති, ජරා, මරණ, ශෝක, වැළපීම්, දුක් දොම්නස්, උපායාසවලින් පීඩිත වෙලා, දුකටම වැටිලා දුකෙන්ම පෙළෙනවා. ඉතින් මම මේ මුළු මහත් දුක්ඛස්කන්ධයේම අවසානයක් දැකගන්නට ඇත්නම් කොයිතරම් දෙයක්ද?’ කියල හිතාගෙනයි යම් ඒ කාමයන් අත්හැර ගිහිගෙයින් නික්මිලා අනගාරික වූ බුදු සසුනේ පැවිදි වුනේ. ඉතින් මා එබඳු වූ කාමයන් සොයන්න ගියොත් එයිට වඩා ලාමක වූ දේවල් සොයන්න ගියොත්, එය මට කිසිසේත්ම ගැලපෙන්නේ නෑ. ඉතින් ඔහු ඔය අයුරින් නුවණින් මෙනෙහි කරනවා. ‘මාගේ වීරිය පටන්ගත් අයුරින්ම නොහැකිලී තියෙනවා. සිහි නුවණ මුළා නොවී මැනවින් පිහිටලා තියෙනවා. කය සැහැල්ලු වෙලා තියෙනවා. පීඩා සංසිඳිලා තියෙනවා. සිත සමාහිත වෙලා එකඟව තියෙනවා’ කියලා ඔහු තමාවම මුල් කරගෙන අකුසල් අත්හරිනවා. කුසල් වඩනවා. වැරදි දේ අත්හරිනවා. නිවැරදි දේ වඩනවා. පිරිසිදු ජීවිතයක් පරිහරණය කරනවා. පින්වත් මහණෙනි, මේකට තමයි අත්තාධිපත්‍යය කියල කියන්නේ.
පින්වත් මහණෙනි, ලෝකය මුල්කොට කල්පනා කිරීම හෙවත් ලෝකාධිපත්‍යය යනු කුමක්ද? පින්වත් මහණෙනි, මෙහි භික්ෂුව අරණ්‍යයකට ගියද, රුක්මුලකට ගියද, හිස් කුටියකට ගියද, මේ විදිහට නුවණින් කල්පනා කරනවා. ‘මම ගිහි ගෙයින් නික්මිලා අනගාරික පැවිදි ජීවිතයකට ආවේ වස්ත්‍ර නැතිකමට නොවෙයි. ආහාරපාන නැතිකමට නොවෙයි. ….(පෙ)…. ඉන්න හිටින්න තැනක් නැතිකමට නොවෙයි. ….(පෙ)…. මම ගිහි ගෙයින් නික්මිලා අනගාරික පැවිද්දකට ආවේ මේ මේ දේවල් ලබාගත යුතුයි කියලා හිතාගෙනත් නොවෙයි. ‘ඇත්තෙන්ම ඒ මම ජාති, ජරා, මරණ, ශෝක, වැළපීම්, දුක් දොම්නස්, උපායාසවලින් පීඩිත වෙලා, දුකටම වැටිලා දුකෙන්ම පෙළෙනවා. ඉතින් මම මේ මුළු මහත් දුක්ඛස්කන්ධයේම අවසානයක් දැකගන්නට ඇත්නම් කොයිතරම් දෙයක්ද?’ කියල හිතාගෙනයි ගිහිගෙයින් නික්මිලා අනගාරික වූ බුදු සසුනේ පැවිදි වුනේ. ඔය අයුරින් පැවිදි වූ මා කාම විතර්ක සිත සිතා ඉන්න ගියොත් නම්, ව්‍යාපාද විතර්ක සිත සිතා ඉන්න ගියොත් නම්, විහිංසා විතර්ක සිත සිතා ඉන්න ගියොත් නම්, මේ ලෝකය සන්නිවාසය නම් මහවිශාලයි, මේ මහත් වූ ලෝක සන්නිවාසයේ අනුන්ගේ සිත් දැනගන්නා දිවැස්ලාභී වූ ඉර්ධිමත් ශ්‍රමණ බ්‍රාහ්මණවරුන් ඉන්නවා. ඔවුන් දුර සිටිද්දීම වුනත් මාව දකිනවා. ඔවුන් ළඟ සිටියත් මා ඉදිරියේ පෙනී සිටින්නේ නෑ. මගේ සිත වුනත් ඔවුන් දැනගන්නවා. ‘භවත්නි, මේ කුලපුත්‍රයා දෙස බලන්න. මොහු ශ්‍රද්ධාවෙන් ගිහිගෙයින් නික්ම අනගාරික බුදු සසුනේ පැවිදි වුනා තමයි. නමුත් පාපී අකුසල් සිතුවිලිවලින් ගැවසීගෙනයි මොහු ඉන්නේ.’ ඒ වගේම අනුන්ගේ සිත් දැනගන්නා දිවැස්ලාභී වූ ඉර්ධිමත් දෙවිවරුන් ඉන්නවා. ඔවුන් දුර සිටිද්දී වුනත් මාව දකිනවා. ඔවුන් ළඟ සිටියත් මා ඉදිරියේ පෙනී සිටින්නේ නෑ. මාගේ සිත වුනත් ඔවුන් දැනගන්නවා. ඉතින් ඔවුන් මං මෙබඳු සිතුවිලි සිතන කෙනෙක් වශයෙන් දැනගත්තොත්, ‘භවත්නි, මේ කුලපුත්‍රයා දෙස බලන්න. මොහු ශ්‍රද්ධාවෙන් ගිහිගෙයින් නික්ම අනගාරික බුදු සසුනේ පැවිදි වුනා තමයි. නමුත් පාපී අකුසල් සිතුවිලිවලින් ගැවසීගෙනයි මොහු ඉන්නේ.’ ඉතින් ඔහු ඔය අයුරින් නුවණින් මෙනෙහි කරනවා. ‘මාගේ වීරිය පටන්ගත් අයුරින්ම නොහැකිලී තියෙනවා. සිහි නුවණ මුළා නොවී මැනවින් පිහිටලා තියෙනවා. කය සැහැල්ලු වෙලා තියෙනවා. පීඩා සංසිඳිලා තියෙනවා. සිත සමාහිත වෙලා එකඟව තියෙනවා’ කියලා ඔහු ලෝකයම මුල් කරගෙන අකුසල් අත්හරිනවා. කුසල් වඩනවා. වැරදි දේ අත්හරිනවා. නිවැරදි දේ වඩනවා. පිරිසිදු ජීවිතයක් පරිහරණය කරනවා. පින්වත් මහණෙනි, මේකට තමයි ලෝකාධිපත්‍යය කියල කියන්නේ.
පින්වත් මහණෙනි, ධර්මයම මුල්කොට කල්පනා කිරීම හෙවත් ධම්මාධිපත්‍යය යනු කුමක්ද? පින්වත් මහණෙනි, මෙහි භික්ෂුව අරණ්‍යයකට ගියද, රුක්මුලකට ගියද, හිස් කුටියකට ගියද, මේ විදිහට නුවණින් කල්පනා කරනවා. ‘මම ගිහි ගෙයින් නික්මිලා අනගාරික පැවිදි ජීවිතයකට ආවේ වස්ත්‍ර නැතිකමට නොවෙයි. ආහාරපාන නැතිකමට නොවෙයි. ….(පෙ)…. ඉන්න හිටින්න තැනක් නැතිකමට නොවෙයි. ….(පෙ)…. මම ගිහි ගෙයින් නික්මිලා අනගාරික පැවිද්දකට ආවේ මේ මේ දේවල් ලබාගත යුතුයි කියලා හිතාගෙනත් නොවෙයි. ‘ඇත්තෙන්ම ඒ මම ජාති, ජරා, මරණ, ශෝක, වැළපීම්, දුක් දොම්නස්, උපායාසවලින් පීඩිත වෙලා, දුකටම වැටිලා දුකෙන්ම පෙළෙනවා. ඉතින් මම මේ මුළු මහත් දුක්ඛස්කන්ධයේම අවසානයක් දැකගන්නට ඇත්නම් කොයිතරම් දෙයක්ද?’ කියල හිතාගෙනයි ගිහිගෙයින් නික්මිලා අනගාරික වූ බුදු සසුනේ පැවිදි වුනේ. මේ ජීවිතයේදීම දැකිය හැකිවූත්, ඕනෑම කාලයක අවබෝධ කළ හැකි වූත්, නුවණ ඇත්තන් හට ඇවිත් බලන්නැයි කිව හැකි වූත්, තමා තුළට පමුණුවාගත යුතු වූත්, නුවණ ඇත්තන් හට වෙන් වෙන් වශයෙන් ප්‍රත්‍යක්ෂ කරගත හැකි වූත්, මේ ශ්‍රී සද්ධර්මය භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මනාකොට දේශනා කරලයි තියෙන්නේ. ඒ වගේම මා හා සමාන බඹසර වසන සබ්‍රහ්මචාරීන් වහන්සේලා වැඩඉන්නවා. උන්වහන්සේලා මේ ධර්මය දන්නවා, දකිනවා. ඉතින් මෙබඳු වූ මනාකොට දේශනා කරන ලද ධර්මය ඇති ශාසනයක පැවිදි වූ මා කුසීතව, ප්‍රමාදීව වාසය කළොත් එය මට ගැලපෙන්නේ නෑ. ඉතින් ඔහු මේ විදිහට කල්පනා කරනවා. මාගේ වීරිය පටන් ගත් අයුරින්ම නොහැකිලී තියෙනවා. සිහි නුවණ මුළා නොවී මැනැවින් පිහිටලා තියෙනවා. කය සැහැල්ලු වෙලා තියෙනවා. පීඩා සංසිඳිලා තියෙනවා. සිත සමාහිත වෙලා එකඟව තියෙනවා’ කියලා ඔහු ධර්මයම මුල් කරගෙන අකුසල් අත්හරිනවා. කුසල් වඩනවා. වැරදි දේ අත්හරිනවා. නිවැරදි දේ වඩනවා. පිරිසිදු ජීවිතයක් පරිහරණය කරනවා. පින්වත් මහණෙනි, මේකට තමයි ධම්මාධිපත්‍යය කියල කියන්නේ. පින්වත් මහණෙනි, මේ තමයි අධිපතිකම් තුන.
පව් කරන කෙනා හට මේ ලෝකයේ රහසක් නම් නෑ. එම්බා පුරුෂය, ඔබගේ සිත ‘ඔබ ලොවට පෙන්වන දෙය ඇත්තක්ද? බොරුවක්ද?’ කියලා ඔබ ගැන දන්නවා.
යම් කෙනෙක් තමා තුළ තිබෙන්නා වූ පාපය තමාට සඟවන්නද හිතන්නේ? භවත, තමාගේ ඇත්ත ස්වභාවය ඉක්මවා යන්නද හදන්නේ? ඒකාන්තයෙන්ම කල්‍යාණ වූ දෙයක් කියලද හිතන්නේ?
ලෝකයෙහි විෂම ලෙස හැසිරෙන බාලයාව දෙවියොත්, තථාගතයන් වහන්සේලාත් දකිනවා. එහෙයින්ම තැනට සුදුසු නුවණ ඇති, ධ්‍යාන වඩන භික්ෂුව තමාව මුල්කරගෙනත්, ලෝක සන්නිවාසය මුල් කරගෙනත්, සිහි නුවණින් යුක්තව වාසය කරනවා. ඒ මුනිවරයා සත්‍යය වූ පරාක්‍රමයෙන් යුතු වූ ධර්මය මුල්කරගෙන අනුධම්මචාරීව හැසිරෙන නිසා පිරිහෙන්නේ නෑ.
යම් රහත් භික්ෂුවක් අන්තක නම් වූ මාරයාව වීරියෙන් යුක්තව මැඬලමින් ඉපදීම ක්ෂය කොට අරහත්වය ස්පර්ශ කළේ වේද, එබඳු වූ ලෝකය දත් මනා නුවණැති සියලු ධර්මයන්හි තෘෂ්ණා රහිත වූ කෙනා තමයි මුනිවරයා වන්නේ.
හතරවෙනි දේවදූත වර්ගයයි.
ධර්මදානය උදෙසා පාලි සහ සිංහල අන්තර්ගතය උපුටා ගැනීම https://mahamevnawa.lk/sutta/an1_3-1-4-10/ වෙබ් පිටුවෙනි.
Ver.1.40 - Last Updated On 26-SEP-2020 At 03:14 P.M